We sluiten het jaar af. Lijstjes van ‘de beste en slechtste … van 2022’ poppen overal op. Normaal kijk of lees ik ze nooit. Totdat ik zag dat documentairemaker Sunny Bergman meedeed aan een quiz met de geinige titel Je Mag Ook Helemaal Niks Meer (NPO 3). Een programma dat de draak steekt met woorden die niet meer mogen en waarover ophef was in het afgelopen jaar. Hier ging ik eens voor zitten.

Het is interessant, grappig en educatief om te zien. Zo zijn er vragen over of de dickpics van Marc Overmars strafbaar zijn (als ze ongewenst zijn: ja), over ophef over de ‘flamoes’ van Tweede Kamerlid Nilüfer Gündogan en over de NOS die afscheid nam van de n*g*rzoen.

Het wordt pas echt serieus na een uur. Er wordt een fragment getoond met de Belgische acteur Gert Verhulst (‘Gertje’ uit Samson en Gert). Marc-Marie Huijbregts wijst hem erop dat hij als witte man het n-woord niet kan gebruiken. Verhulst neemt dat – zichtbaar gekwetst – tot zich en iedereen in de zaal kan erom lachen.

Dan schakelen we terug naar de studio. De presentator vraagt aan de enige zwarte deelnemer aan de quiz –  oud-hardloper Gregory Sedoc – wat het met hem doet als hij n-woord hoort. Ik zat eerst nog met de telefoon in de hand te kijken, maar nu zit ik op het puntje van mijn stoel.

‘Ik zou het heel raar vinden…’, Sedoc pauzeert even, ‘…als iemand n*g*r zou zeggen’. Kaboem! Sedoc gebruikt het n-woord. En met de totale zelfverzekerdheid dat hij dat racistische scheldwoord mag gebruiken en witte mannen niet.

‘Gebeurt het wel eens?’, is de vervolgvraag. Sedoc gaat er even goed voor zitten en zegt: ‘Ja, dat gebeurt er wel eens, en dan vraag ik diegene waarom hij of zij dat woord gebruikt, n*g*r, en dat ik dat zeker niet fijn vind. Ik ben of een donkere of een zwarte man, maar je hoeft geen n*g*r tegen mij te zeggen.’ Het schuurt en piept en kraakt, maar het is goed dat dit gesprek op de nationale tv op deze manier wordt gevoerd.

Sedoc gebruikt het n-woord, met de totale zelfverzekerdheid dat hij dat mag en witte mannen niet

Het wordt nog spannender. Ook de Belgische auteur Herman Brusselmans zit in de studio als één van de quizkandidaten. Acht jaar geleden publiceerde hij een boek met de titel Guggenheimer koopt een n*g*r.

Hij wordt daarop bevraagd: ‘Jij hebt veel shit over je heen gekregen omdat je het n-woord hebt gebruikt.’ Brusselmans vertelt over zijn boek en noemt de titel voluit, inclusief het n-woord dus.

O, shit – ik zoek een plek om te duiken. Er wordt ingezoomd op Sedoc, terwijl Brusselmans doorpraat. Hoe achterlijk kun je zijn om als witte man het n-woord nogmaals op de nationale tv in de mond te nemen?

‘Er is veel discussie geweest. En het was al acht jaar geleden, toen het nog meer pregnant was dan nu’, zegt Brusselmans met trillende lippen. ‘Nu zou ik het niet meer doen’, zegt hij met een diepe zucht. ‘Omdat ik er niet genoeg bij heb stilgestaan, het kwetsende van de titel. Ik vond het toen gewoon een goed woord.’

Dan komt Bergman gelukkig tussenbeide. ‘Het kwets-argument vind ik altijd jammer. Ik vind dat we woorden niet meer moeten gebruiken omdat ze principieel fout zijn. (…) Ik gebruik het niet omdat het immoreel en dehumaniserend is.’

Brusselmans wil nog iets van ‘ten opzichte van donkere personen’ kwijt, maar wordt terecht afgekapt door Bergman. ‘Nee, ten opzichte van iedereen, ik wil namelijk toch ook geen wereld waar racisme is?’ ‘Nee’, geeft Brusselmans schoorvoetend toe.

Opdat alle witte én niet-zwarte Nederlanders van kleur nu weten: het n-woord mag jij niet gebruiken. Dat is geen inperking van de vrijheid van meningsuiting, het is een teken van beschaving. Racisme is geen mening.