Nu zich in het grensland tussen Griekenland en Turkije een grote tragedie lijkt te voltrekken, is het vluchtelingendebat weer opgelaaid. Vanwege de humanitaire crisis in het Syrische Idlib en het uitblijven van optreden van de EU heeft Erdogan de grenzen opengegooid voor in Turkije verblijvende vluchtelingen en andere groepen die graag naar Europa willen. Maar Griekenland, gesteund door de andere EU-landen, weigert hen binnen te laten. En zo zitten deze mensen letterlijk en figuurlijk vast in het grensland.

De beelden van hun misère laten ons terecht niet onberoerd. Net als bij andere vluchtelingen die gestrand zijn, in Italië en op de Balkan, is het hier ook van belang dat de EU haar humanitaire gezicht laat zien. De EU moet in ieder geval proberen de ergste nood te ledigen door een selectie te maken van wie wel in aanmerking komt voor asiel en wie niet – en die laatste groep mensen ook daadwerkelijk terug te sturen.

De roep om actie klinkt luid. Actie van de EU en actie van Nederland om een nog groter drama te voorkomen. Vanuit menselijk perspectief valt dit uiteraard alleen maar aan te prijzen. Toch worden er in de hitte van het debat hierover dikwijls ook oneigenlijke argumenten aangedragen.

Aan de ene kant steken complottheorieën, fake news, of onverholen xenofobie en racisme weer eens de kop op, om zo vluchtelingen en hun aanwezigheid als negatief af te schilderen. Maar ook aan de andere kant wordt niet altijd zuiver beargumenteerd. Bijvoorbeeld wanneer het gaat om redenen waarom we in Nederland meer vluchtelingen zouden moeten opnemen.

Een van de grootste misvattingen over migratie die in dit verband geregeld de kop opsteekt: het argument dat we meer vluchtelingen op moeten nemen om zo tekorten op de arbeidsmarkt op te vullen. Dit is een argument wat we keer op keer terug zien komen. Ook hier op de pagina’s van de Kanttekening. Jaswina Elahi presenteerde in haar laatste column vluchtelingen als de oplossing voor de tekorten op de arbeidsmarkt, onder meer in het onderwijs, de zorg de bouw en andere sectoren.

Meer vluchtelingen opvangen is geen oplossing voor de tekorten op onze arbeidsmarkt

Een dergelijk argument heb ik op de opiniesite Joop eens omschreven als ‘economisme op links in het vluchtelingendebat’. Een complex vraagstuk wordt zo teruggebracht tot een financieel-economische kwestie. Maar zo simpel ligt het niet. Los van het feit dat het migratievraagstuk een van de meest hete hangijzers van deze tijd is, kunnen we simpelweg niet stellen dat meer vluchtelingen opvangen automatisch betekent dat we bijvoorbeeld vergrijzing tegen kunnen gaan of tekorten op de arbeidsmarkt op kunnen vullen.

Op deze manier wordt de vergrijzing alleen maar verder op de lange baan geschoven, aangezien vluchtelingen ook ooit zullen vergrijzen. En in veel sectoren waar nu tekorten zijn, zoals het onderwijs en de zorg, zullen vluchtelingen ook geen soelaas bieden aangezien de beheersing van de Nederlandse taal een groot obstakel zal blijven. Het zal nog vele jaren duren voordat nieuwe groepen vluchtelingen überhaupt deze functies kunnen vervullen.

Ten slotte levert de opvang van vluchtelingen in de afgelopen decennia ons een weinig rooskleurig beeld op voor de toekomst. Afgezien van Iraniërs en vluchtelingen uit het voormalige Joegoslavië zijn veel groepen in grote mate werkloos en maar in beperkte mate actief op de arbeidsmarkt. Dit blijkt ook uit cijfers van het CBS. Dit komt volgens het Kennisplatform Integratie en Samenleving (KIS) onder meer door de taalachterstand, mentale of fysieke gezondheidsproblemen door de vluchtgeschiedenis, een gebrek aan opleiding of een diploma voor werk in Nederland, een kleiner sociaal netwerk en onbekendheid en vooroordelen bij werkgevers.

Meer vluchtelingen opvangen is geen oplossing voor de tekorten op onze arbeidsmarkt. Hier zullen we naar andere oplossingen moeten zoeken. Dit betekent niet dat we vluchtelingen maar aan hun lot moeten overlaten. Maar we moeten de discussie zuiver voeren. Vluchtelingen vang je op om humanitaire redenen, niet om economische redenen.

Deze argumenten met elkaar verwarren brengt het debat niet verder. Als je voor het opvangen van meer vluchtelingen bent, breng dan het menselijke aspect in deze kwestie meer naar voren, zoals diverse gemeenteraden recentelijk deden met hun voorstel voor de opvang van vijfhonderd vluchtelingenkinderen uit Griekenland in Nederland. En laat het economische aspect, figuurlijk gezegd, links liggen.