Waartoe zijn religieuze leiders op aarde? Een relevante vraag voor wie de politieke ontwikkelingen van de afgelopen twee weken in het hart van Afrika heeft gevolgd. Met een verrassende uitkomst: voortaan geldt er een reisverbod voor evangelische dominees uit Congo naar Europa.

Afgelopen Oudejaarsdag demonstreerden jongeren in heel Congo tegen het bewind van president Joseph Kabila. Zijn termijn is sinds 18 december 2016 officieel verlopen. Op die dag had hij verkiezingen moeten organiseren. Dat deed meneer Kabila echter niet. In plaats daarvan probeerde hij de grondwet te veranderen zodat hij zich voor een derde, ongrondwettelijke termijn als president kon kandideren. Het volk pikte dat niet, massaal gingen burgers de straat op om duidelijk te maken dat Kabila’s dagen geteld zijn. Daarop reageerde Kabila met harde hand. Met kogels en traangas werd geschoten op demonstranten. Tientallen mensen verloren hun leven. Honderden anderen werden gevangengenomen.

Als antwoord op de demonstraties sloot Kabila op 31 december 2016 onder bemiddeling van katholieke geestelijken een akkoord met de oppositie. Er werd vastgesteld dat Kabila samen met de oppositie een overgangsregering zou vormen. Die zou voor het eind van 2017 nieuwe verkiezingen organiseren. Helaas gebruikte Kabila het akkoord om oppositieleden te coöpteren. Daarnaast werden de politieke gevangen niet vrijgesproken. De verkiezingen zijn naar het eind van dit jaar verplaatst. Kabila heeft zijn deelname daaraan niet publiekelijk uitgesloten.

Door deze deceptie keerde de Katholieke Kerk voor het eerst in de geschiedenis zich tegen de Congolese overheid. Honderden katholieke geestelijken in het land riepen hun volgelingen op om op 31 december 2017, na de zondagsmis, de straat op te gaan om te demonstreren tegen Kabila. Duizenden mensen deden dat. Als reactie daarop sloot Kabila het internet en het sms-verkeer. Weer trad zijn bewind met harde hand op. Zelfs kerkdiensten werden verstoord. Acht mensen verloren hun leven.

Te midden van deze politieke crisis besloten verschillende evangelische dominees zich juist achter president Kabila te scharen. Op YouTube zag ik jongemannen die hun dominee confronteerden met het feit dat hij zich niet tegen Kabila wilde uitspreken. De dominee zag het nut van demonstreren niet in. ‘Als God president Kabila heeft gekozen, dan kunnen we doen wat we willen, hij zal niet vertrekken’, verklaarde hij. Een jonge twintiger diende de dominee van repliek. ‘Ik ben niet katholiek, maar ik ga wel demonstreren. Als ik thuisblijf, word ik vermoord. Als ik de straat op ga, word ik ook vermoord. Welke keuze heb ik?’, aldus de jongeman. ‘De Bijbel leert mij dat ik moet bidden voor het gezag. Ik bid elke dag voor de autoriteiten. Elk gezag komt van God’, reageerde de dominee.

Een paar dagen later kreeg ik een bericht van een Congolese vriend in Londen. ‘De Congolese diaspora introduceert met onmiddellijke ingang een reisverbod op alle evangelische dominees in Europa’, liet hij weten. ‘Net als Congolese muzikanten worden evangelische dominees als collaborateurs van de overheid gezien, omdat ze op tv opriepen tot een verbod op een vreedzame mars tegen Kabila. Het is duidelijk, ze hebben de kant van de onderdrukker gekozen.’

Sinds 2011 heeft de Congolese diaspora een dergelijk verbod succesvol gehanteerd. Congolese artiesten mogen niet meer optreden in Europa, omdat hun muziek als politieke afleiding wordt gezien en de meesten van hen voor Kabila hebben gezongen. Als ze komen, wacht hun blokkades, eieren en fysieke aanvallen. Sindsdien huilen ze in de Congolese hoofdstad. Nu zijn evangelische dominees aan de beurt om in Congo te creperen. En terecht. Wie het geloof en de kerk misbruikt om een onrechtmatig bewind te steunen mag niet het slachtoffer uithangen.