7.7 C
Amsterdam

Eindejaarspanel: ‘De drang naar verbinding en vooruitgang is groot’

Lees meer

Wetenschappers, politici en mensen uit de media kijken terug op het voorbije jaar en delen hun verwachtingen voor het nieuwe. ‘Ik zie mensen die eerder waren afgehaakt weer aansluiten.’

Babah Tarawally, schrijver
‘Eind 2025 leek Nederland wakker te schrikken uit een lange, grauwe roes. De verkiezingen lieten zien hoe moe we waren van het harde praten, het bouwen van muren en het half dichttrekken van gordijnen. Tussen al dat rumoer klopte iets ouds weer aan: fatsoen. Dat klonk voorzichtig en bijna verlegen, alsof het eerst wilde peilen of we er nog ruimte voor hadden. En ergens, onder alle spanningen, bleek dat we verlangen naar eerlijkheid en rust. Hoe kan het anders, als we de afgelopen jaren op hete kolen stonden? De drang naar verbinding en vooruitgang is groot. De verkiezingsuitslag maakte de balans op: een verdeeld land, vermoeid maar zoekend naar hoe we kunnen verbinden.

Als het nieuwe kabinet die stille roep naar nuchterheid en menselijkheid durft te volgen, kan Nederland weer lucht krijgen in 2026. Niet door grote woorden, maar door gewone ontmoetingen: een groet in de trein, een gesprek dat wél luistert, een buurman die eindelijk serieus genomen wordt. In zo’n sfeer krijgen verhalen weer waarde buiten de schreeuwcultuur van talkshows en tijdlijnen.

Misschien wordt 2026 dan het jaar waarin ons land weer lichter voelt. Vriendelijker. Een jaar waarin we elkaar niet verliezen, maar terugvinden. Ik hoop het. En ik geloof dat het kan.’


Abdelkader Benali, schrijver

‘Het laatste beetje hoop voor de mensheid ging dit jaar door het afvoerputje. Trump kwam aan de macht, waarna een verbijsterend machtsvertoon door de wereld trok. Massavervolging van migranten in het land dat migratie in zijn dna draagt, wijst erop dat Amerika aan het veranderen is, en dat betekent dat onze wereld verandert. Het gepresenteerde veiligheidsplan van de Trump-regering zal het komende jaar elk contact tussen Europa en Amerika domineren. In die zin wordt 2026 een cruciaal jaar, omdat wellicht de wereldorde die na WO2 werd geconstrueerd definitief ten grave wordt gedragen, met grote consequenties voor de veiligheid van de wereld.

Maar wat moet Europa? Is het continent nu niet hard wakker gekust uit een diepe slaap om eindelijk echt gemeenschappelijk op te treden?

Het draaide alleen maar om dingen stoppen of beëindigen

2026 wordt een interessant jaar, omdat alles wat komen gaat interessant is en omdat nog steeds niet duidelijk is wat de genocide in Gaza precies heeft aangericht. Ik hoop dus op toegang voor journalisten en schrijvers die de verhalen van de overlevenden kunnen vertellen. Het is nodig om het precieze gewicht van deze menselijke tragedie te bepalen.

Het afgelopen jaar werd in Nederland gedomineerd door een stille vernietigingsdrang; alle vormen van verandering of constructief beleid werden de kop ingedrukt. Het draaide alleen maar om dingen stoppen of beëindigen – zie de bezuinigingen op cultuur bij de publieke omroep. Dat er juist op cultuur werd bezuinigd, verbaasde me niets; juist mensen zonder verbeelding kunnen niet begrijpen wat verbeelding vermag.

Er is een crisis van de verbeelding: we durven ons niet meer een betere toekomst voor te stellen, we durven niet meer te fantaseren over een mooiere, alternatieve wereld. Voor mij wordt 2026 het jaar waarin de verbeelding weer aan de macht mag komen, niet uit machtszucht, maar omdat het zonder verbeelding niet gaat.’


Manuela Kalsky, bijzonder hoogleraar aan de Karen Armstrong Leerstoel voor religie, waarden en maatschappelijke transformaties aan de Universiteit van Humanistiek

‘2025 was voor mij het jaar waarin ik mijn geloof in het principe ‘Nooit meer Auschwitz’ verloor. Als tweede generatie naoorlogse Nederlander met Duitse wortels was ik er diep van overtuigd dat Europeanen – en Duitsers voorop – nooit meer bij mensenrechtenschendingen op zo’n massale schaal, laat staan bij genocide, betrokken zouden zijn. Ik had ongelijk.

Het nietsontziende geweld van de regering-Netanyahu in Gaza na de afschuwelijke aanval van Hamas op 7 oktober 2023, het negeren van het oorlogsrecht, het naast zich neerleggen van de uitspraak van het Internationaal Gerechtshof botst fundamenteel met mijn visie op en gevoel voor rechtvaardigheid. Voor het eerst voelde ik hoe het is wanneer een moreel houvast wegvalt: alsof iemand die in God gelooft ineens ontdekt dat God niet bestaat. Een vacuüm van ontreddering.

Abraham Heschel zei terecht: ‘Sommigen zijn schuldig, maar allen zijn verantwoordelijk’

Mijn persoonlijke ontgoocheling zegt, denk ik, ook iets over de staat van de democratie in Europa. Het idee dat onze democratische rechtsstaat mensenrechten altijd boven politieke of economische belangen stelt, bleek een illusie. Ook al weet je dat al lang, plotseling zie je het heel helder. Seksisme, racisme en fascisme zijn weer salonfähig geworden. Veel moeizaam verworven rechten worden door macho-leiders in een handomdraai van tafel geveegd. Gelukkig wint bij mij uiteindelijk de veerkracht – of beter gezegd: de woede over wat ik als onrecht ervaar.

Abraham Heschel zei terecht: ‘Sommigen zijn schuldig, maar allen zijn verantwoordelijk.’ Dat geldt voor Gaza, maar evenzeer voor vrouwen met kinderen die hier in Nederland buiten moeten slapen omdat er geen plek in de opvang is, of voor vrouwen die we dreigen terug te sturen naar Afghanistan – alsof hun lot ons niet aangaat.

Mijn vraag voor 2026 is daarom eenvoudig en dringend: wat moeten we doen om onze medemenselijkheid weer te hervinden? Op een antwoord op die vraag ga ik tussen kerst en oudjaar broeden.

Ik ben blij dat bij mij het glas meestal halfvol is. Ik zie heel veel initiatieven waarin gewerkt wordt aan verbinding en rechtvaardigheid. Compassie met ‘de ander’ versterken en iets minder ikke, ikke, ikke – dat wens ik ons allen toe in het nieuwe jaar.’


Mpanzu Bamenga, Tweede Kamerlid voor D66

‘2025 was voor mij een jaar van dankbaarheid en verantwoordelijkheid. Dankbaarheid, omdat zoveel mensen na de verkiezingswinst van de PVV hun stem weer gaven aan positieve, hoopvolle politiek. En verantwoordelijkheid, omdat ik elke dag voel dat die stemmen ook staan voor mensen die zich nog steeds niet gezien of gehoord voelen.

Foto: Martijn Beekman

Mijn politieke hoogtepunt was het indienen van mijn initiatiefwet tegen etnisch profileren. Voor mij is dat veel meer dan een technisch dossier: het is een brug tussen de belofte van artikel 1 van onze Grondwet en de werkelijkheid van mensen die te vaak worden tegengehouden, gewantrouwd of uitgesloten. Het verlangen naar een systeem dat rechtvaardig, menselijk en duidelijk is, is groot. En waarin vrijheid niet afhankelijk is van je naam, huidskleur of afkomst.

Voor 2026 hoop ik dat we twee dingen durven combineren: meer stevigheid én meer menselijkheid. Steviger in het beschermen van onze rechtsstaat, het aanpakken van racisme en discriminatie, en het eerlijker organiseren van migratie. Menselijker in de manier waarop we spreken over mensen op de vlucht en over Nederlanders die het gevoel hebben dat niemand naar hen luistert.

Persoonlijk neem ik mijn geloof, de lessen van mijn moeder en de droom van mijn zus opnieuw als kompas. Zolang onrecht mensen klein probeert te maken, wil ik de politiek gebruiken om te laten zien: je doet ertoe, je vrijheid doet ertoe, en samen kunnen we het systeem wél veranderen.’


Vanessa Umboh, armoedebestrijder en oprichter van Stem Zonder Gezicht

Vanessa Umboh. Beeld: MissdorY

‘Het jaar loopt ten einde, maar de toenemende zorgen blijven zwaar op onze schouders drukken. De meerdere oorlogen in de wereld, het eindeloze gesteggel binnen de landelijke politiek – het maakt me stil, verstomd. Mensen met macht lijken soms zó ver weg van de dagelijkse realiteit dat hun besluiten mij juist onmachtig maken. Het wordt steeds moeilijker om vooruit te kijken en te geloven in een hoopvolle toekomst.

Toch vind ik troost en kracht in wat wél binnen mijn macht ligt. In het kleurrijke en rauwe Feijenoord zet ik mij in voor de kracht van de gemeenschap: liefde, betrokkenheid, nabijheid en verantwoordelijkheid. Dáár is het geen theorie, maar dagelijkse praktijk. Dáár ligt mijn hoop, mijn medemenselijkheid.

En als ik op dé bestuurdersdag van D66 word geïntroduceerd als één van de bevlogen doeners die al begonnen zijn om morgen mooier te maken dan vandaag — dan is dat een klein teken van erkenning van de partij die nu de scepter zwaait. Het kán wél. Maar alleen als we leren samenwerken. Want waar systemen verdelen, verbinden gemeenschappen. Zij dragen het vertrouwen dat de macht in onze wijken allang kwijt is.’


Jeffry Pondaag, Indonesië-activist

‘2025 was voor mij een jaar van uitersten. Het hoogtepunt lag op 17 augustus, toen ik in Jakarta de tachtigste verjaardag van Indonesia Mandiri, onze zelfstandigheid, vierde. Het was een dag van trots. Maar tegelijk was er die dag ook een dieptepunt: op de NOS werd door de eigenwijze correspondent Mustafa Marghadi Suharto genoemd als degene die Indonesia merdeka, vrij en onafhankelijkheid, verklaarde. Maar het was Sukarno.

Ik heb de NOS en daarna de ombudsman geschreven, omdat de NOS niet openbaar in een live-uitzending aan het Indonesische volk haar excuses wilde aanbieden, terwijl ze erkennen dat ze fout zijn. ‘Het had niet mogen gebeuren’, schreef de NOS. Wel kreeg ik persoonlijk excuses. Wordt vervolgd!

Witte Nederlanders moeten in de spiegel kijken

Een ander dieptepunt is dat de Molukse afstammelingen van KNIL-strijders excuses eisen van Nederland, terwijl ze hun broeders en zusters executeerden en vermoordden namens de bezetter, denk onder meer aan de beruchte Zuid-Sulawesi-affaire van Raymond Westerling. Ook blijft Nederland weigeren 17 augustus 1945 de jure te erkennen als datum van onze mandiri.

Voor 2026 ben ik optimistisch. Indonesia is pas 80 jaar onafhankelijk en als land 63 keer groter dan dat van de vroegere bezetter. In Nederland wordt president Prabowo corrupt genoemd, maar de witte Nederlanders moeten in de spiegel kijken. Witte Nederlanders zeggen nu dat steden onherkenbaar zijn veranderd als gevolg van de migratie, maar dat Nusantara (Indonesië, red.) 350 jaar bezet was door Nederland en daardoor onherkenbaar is veranderd, beseffen ze niet.’


Nu u hier toch bent...

Goede journalistiek kost geld. Leden en donaties maken onze gebalanceerde berichtgeving over biculturaliteit, zingeving en vrijheid mogelijk. Steun ons daarom als u ons werk belangrijk vindt.

Vertel mij meer!
- Advertentie -