Het kabinet viel vanwege onenigheid over het beperken van asielmigratie. Alleen asielzoekers bedreigd met vervolging zouden nog de a-status krijgen. Asielzoekers op de vlucht voor een algemeen gevaar zoals oorlog krijgen slechts de b-status. De VVD wilde voor deze groep alleen nog maar een kort verblijfsrecht zonder recht op gezinshereniging. Coalitiepartijen D66 en ChristenUnie vonden dit te streng en dus maakte Rutte er een eind aan.

Moest het kabinet hier per se over vallen? Politicoloog en onderzoeker Ewoud Butter heeft zijn bedenkingen. In ons magazine betoogt hij dat de val van het kabinet-Rutte te maken had met verkeerde beeldvorming over een zogenaamde asielcrisis. De VVD, die de stekker uit het kabinet trok, liet zich leiden door een struikelstrategie. Vlak na de kabinetsval beweerde VVD-coryfee Henk Kamp bij Nieuwsuur dat zich vorig jaar 400.000 immigranten in Nederland vestigden. Hij ‘vergat’ erbij te zeggen dat in hetzelfde jaar 170.000 mensen het land verlieten. Hij suggereerde bovendien dat het voornamelijk om asielzoekers ging, terwijl de overgrote meerderheid van de immigranten naar Nederland komt als arbeidsmigrant, expat of student. Of ze maken gebruik van het vrij reizen binnen de Europese Unie, of komen hier wonen om te trouwen met een Nederlandse partner.

Schrijver Arnon Grunberg constateert dat 12 procent van alle immigranten asielzoekers zijn. Hoogleraar Leo Lucassen stelt vast dat hooguit vijf procent van die asielzoekers komt uit ‘zogenaamd veilige landen als Marokko en Tunesië’. En onderzoekjournalist Chris Klomp concludeert op basis van onderzoek naar de misdaadcijfers onder asielzoekers dat rechtse politici en voornamelijk PVV-leider Geert Wilders cijfers verdraaien om angst te zaaien. De bekendste leugen is waarschijnlijk dat er jaarlijks een stad ter grootte van Deventer bij komt door instroom van asielzoekers. Lucassen heeft de feiten: het gaat gemiddeld om 11.000 mensen per jaar.

Door de cijfers en waarheden te verdraaien, creëren de VVD en andere rechtse partijen een frame van dat ‘de Ander’ onze samenleving overspoelt en bedreigt. Dat zijn niet de immigranten of studenten uit Europa of de vluchtelingen uit Oekraïne, maar asielzoekers met een kleurtje of islamitische achtergrond. Met deze gevaarlijke boodschap zaaien ze onrust en angst onder de bevolking en ondermijnen ze het evenwicht in de samenleving.

Of de cijfers rond de vluchtelingencrisis daadwerkelijk noopten tot de val van het kabinet is maar de vraag. De VVD klopte de onrust nogal op – alsof Mark Rutte het tijd vond om te vertrekken. Het kabinet was al eerder bijna vastgelopen op onderwerpen als institutionele discriminatie, stikstof, woningnood, Gronings gas en armoede. Dat zijn echte problemen, waarvoor de VVD in de afgelopen periode verantwoordelijk was. Struikelen omdat je de rug recht houdt op het migratiethema komt de liberalen misschien zelfs goed uit. Het falen op al die hoofdpijndossiers raakt erdoor op de achtergrond. Best prettig als er verkiezingen aankomen.

Door de cijfers en waarheden te verdraaien, creëren de VVD en andere rechtse partijen een frame van dat ‘de Ander’ onze samenleving overspoelt en bedreigt

De linkse concurrentie staat erbij en kijkt ernaar. Waar de VVD van de vermeende migrantencrisis een halszaak maakte, bleef links zonder duidelijk verhaal. Weet iemand wat links met dit thema wil? Het ontbreekt aan een heldere en realistische visie op dit thema. Hierdoor krijgt rechts alle ruimte en boekt bovendien succes. Op deze wereldbol lopen inmiddels meer dan honderd miljoen vluchtelingen rond en de meeste willen naar het Westen omdat het hier veilig is. Rijp en groen door elkaar heen, maar een duidelijk onderscheid wordt niet gemaakt door de linkse partijen. Daarmee hebben ze zichzelf afgelopen periode in een lastige positie gemanoeuvreerd.

Links moet een duidelijke visie ontwikkelen op dit thema. Want anders kan rechts – onterecht – blijven roepen dat links iedereen wil opvangen en de grenzen wagenwijd open wil zetten.

Wie is een echte vluchteling? Dat is niet alle gevallen eenvoudig te beoordelen, maar zeker is dat wie in het land van herkomst gevaar loopt, vervolgd of gemarteld wordt of vlucht voor oorlog de vluchtelingstatus moet krijgen. Als de IND niet in staat is om snel aanvragen te beoordelen en af te handelen, falen we. Gezinnen die na verloop van jaren in ons land geworteld zijn, kunnen niet worden uitgezet, dat is een kwestie van humaniteit. Laten we dit soort heldere keuzen maken om onrust weg te nemen en draagvlak veilig te stellen onder heel veel nuchtere Nederlanders die juist positief staan tegenover het opvangen van mensen die het echt nodig hebben.

Wie de kool en de geit wil sparen, is misschien een goed mens, maar geen goed politicus.