De draaiboeken voor de Tweede Kamerverkiezingen zijn klaar. Of BIJ1 meedoet, is aan de leden. ‘Als er een beroep op mij wordt gedaan, overweeg ik het,’ zegt voormalig lijsttrekker Edson Olf.

Op 29 oktober vinden er weer Tweede Kamerverkiezingen plaats. Alle aandacht gaat nu naar de grote partijen, PVV, VVD en GroenLinks-PvdA, waardoor de kleintjes ondersneeuwen. Een van deze kleine partijen is BIJ1. De partij zit sinds november 2023 niet meer in de Tweede Kamer, maar gaat dit jaar mogelijk weer meedoen aan de verkiezingen.

‘We hebben de draaiboeken al klaar. Het bestuur staat klaar om deel te nemen aan de komende verkiezingen, maar de definitieve beslissing ligt bij de leden’, vertelt partijvoorzitter Edson Olf, die in 2023 de lijst trok. ‘De komende weken zal een online raadpleging plaatsvinden, waarin leden hun stem kunnen uitbrengen over de deelname van BIJ1.’

Mocht de partij besluiten mee te doen, dan zal het congres de kandidatenlijst goedkeuren. ‘We organiseren geen aparte lijsttrekkersverkiezingen. Een kiescommissie schuift een lijst met geschikte kandidaten naar voren, maar de leden moet zich vervolgens nog wel over deze lijst uitspreken.’

Wordt Olf weer lijstrekker, net als de vorige keer? ‘Daar gaan de leden over, maar als er een beroep op mij gedaan wordt zal ik het overwegen. Het gaat echter niet om mij, het gaat om het BIJ1-geluid. Dit geluid kan ook door iemand anders van onze partij worden vertolkt. Onze focus ligt op het uitdragen van het systeemkritische geluid, ongeacht welke persoon de lijst trekt.’

Geen zetel in de Tweede Kamer

Na de vorige verkiezingen bleef BIJ1 zonder zetel in de Tweede Kamer. Voor sommige partijen zou dit een reden zijn om zichzelf op te heffen, maar Olf benadrukt dat BIJ1 een andere strategie heeft. ‘BIJ1 beperkt zich niet tot parlementaire politiek. Het parlement is voor ons een middel, niet het doel. Onze strijd vindt ook plaats op straat, in gemeenteraden, en in de bredere beweging tegen kapitalisme, imperialisme en racisme.’

‘Het parlement is voor ons een middel, niet het doel’

De komende gemeenteraadsverkiezingen, die in 2026 weer zullen plaatsvinden, ziet Olf als een belangrijke kans voor de partij om haar stem weer te laten horen. ‘Veel meer dan parlementaire politiek is gemeenteraadspolitiek politiek van de straat. Hier kunnen we ons direct inzetten voor de gemeenschappen die het hardst worden geraakt door het huidige rechtse beleid.’

Interne problemen 

Zoals veel nieuwe partijen heeft BIJ1 te maken gehad met interne problemen. In Amsterdam liepen uiteindelijk de drie fractieleden weg, in Rotterdam is de tweepersoonsfractie nu een eenpersoonsfractie na het vertrek van Michantely de Jong. Is Olf niet bang dat deze ruzies te veel aan BIJ1 zijn gaan kleven, waardoor de partij minder aantrekkelijk is geworden om op te stemmen? Olf ziet het toch anders, zegt hij. ‘Deze problemen zijn niet uniek. Elke partij heeft opstartproblemen en conflicten. Kijk naar Nieuw Sociaal Contract, die partij is compleet geïmplodeerd. Zelfs gevestigde partijen zoals de Partij voor de Dieren hebben interne ruzies.’

Het feit dat BIJ1 niet meer in de Tweede Kamer zit ziet Olf ook als een blessing in disguise, want hierdoor zijn diegenen weg die over de rug van BIJ1 carrière wilden maken, en zijn de mensen die echt geloven in het BIJ1-geluid gebleven. ‘We hebben nu ongeveer zo’n 4000 leden’, vertelt hij. ‘Daarom heeft BIJ1 ook toekomst.’

‘We willen mensen met een goed hart aantrekken’

Hoewel BIJ1 blijft groeien en haar organisatie blijft versterken, erkent Olf dat risico’s op ruzies en op raadsleden die hun werk niet doen altijd zullen bestaan. ‘We gaan strikter zijn in onze selectie. We willen mensen met een goed hart aantrekken en lessen trekken uit het verleden. Maar helemaal voorkomen kun je dit natuurlijk nooit.’

De afgelopen jaren is er veel gesproken over het professionaliseren van BIJ1. Volgens Olf is dat een belangrijk proces, maar hij waarschuwt dat de partij zich niet blind moet staren op structuren en regels. ‘We zijn bezig met professionalisering, maar we blijven een partij met activistische wortels. We willen geen bureaucratische machine worden die haar ideologische vuur verliest.’

Financieel staat BIJ1 er goed voor, dankzij een sterke ledenbasis. ‘Als antikapitalistische partij ontvangen wij geen grote giften uit het bedrijfsleven. Die ook op die manier mogelijk hun invloed willen inkopen binnen de partij. Onze kracht komt van onze leden, en dat willen we zo houden’, zegt hij. ‘Ondanks enige uitstroom van leden na de verkiezingsnederlaag van 2023 blijft het ledenaantal nu stabiel en is er zelfs weer sprake van groei. Onze financiële positie is hierdoor sterk. Ook omdat we zorgvuldig omgaan met onze middelen.’

BIJ1 ziet zichzelf als een revolutionaire partij die verder kijkt dan de gangbare politieke structuren. ‘We denken buiten de systemen’, zegt Olf. ‘We willen het kapitalisme afbreken en zijn pacifistisch. We strijden tegen de NAVO en willen een nieuw economisch stelsel.’ De vraag of radicale verandering haalbaar is vindt hij irrelevant. ‘Als je genoegen neemt met de status quo verandert er niets. Er moet iets veranderen, dat is duidelijk.’ Vasthouden aan een radicale koers is voor BIJ1 dan ook essentieel. ‘We willen een andere wereld voor ogen houden, zonder compromissen.’

Frans Timmermans

De strijd tegen racisme is een belangrijk thema voor BIJ1, maar natuurlijk staat de partij ook voor 100 procent achter Palestina. Op 7 oktober 2023 sprak Olf meteen zijn steun uit aan een Vrij Palestina, wat hem op dat moment niet in dank werd afgenomen veel mensen, ook aan de linkerzijde van het politieke spectrum. ‘Ik werd geframed als nationale Jodenhater. Inmiddels staan er meer dan 100.000 mensen op het Malieveld tegen Israël te protesteren. Zelfs GroenLinks-PvdA-leider Frans Timmermans probeert zich nu als pro-Palestina te positioneren, terwijl hij eerst sprak over een ‘cultuur van de dood’.’

‘Mensen missen ons geluid’

Hoewel BIJ1 zich vooral richt op Nederland en het Caribische deel van het koninkrijk onderhoudt de partij ook contacten met gelijkgestemde organisaties in het buitenland. ‘We hebben een overeenkomst met de PVDA België (een socialistische partij, red.) en contact met Die Linke in Duitsland’, zegt Olf. Lachend voegt hij eraan toe: ‘Mocht Vlaanderen ooit besluiten zich bij Nederland aan te sluiten, dan kunnen we samen met PVDA een sterke vuist maken tegen fascisme.’

Met duizenden leden en een sterke ideologische basis ziet Olf de toekomst van BIJ1 zonnig tegemoet. ‘Mensen missen ons geluid. Het gaat niet om poppetjes, maar om het systeemkritische geluid. En dat zullen we blijven laten horen.’