In de televisieserie Verhalen uit de Rif reist Samira Dahmani (40) voor de eerste keer naar de Marokkaanse Rif, de geboortegrond van haar ouders. ‘Ik wilde zien waar ze geboren zijn.’

In de eerste aflevering van Verhalen uit de Rif toont presentatrice Samira Dahmani foto’s van haar vader: een knappe jongeman die ondeugend in de camera kijkt. De foto’s zijn genomen in Amsterdam en in Chaabi, de Marokkaanse geboorteplaats van Samira’s vader.

De meeste Nederlandse Marokkanen komen uit het Rif-gebied, zo ook de vader van Samira Dahmani. Samira zelf is geboren in Nederland; ze is een trotse Amsterdamse. Samen met regisseur Hassnae Bouazza reist Samira in het NPO-programma Verhalen uit de Rif naar de geboortegrond van haar vader, een ruig en bergachtig gebied in het noorden van Marokko.
De serie voor de publieke omroep is de eerste televisieklus voor de veertigjarige Samira. In het dagelijks leven is zij horecaonderneemster. ‘Hassnae benaderde mij. Ik had er meteen alle vertrouwen in dat het met haar een mooi programma zou worden’, zegt Samira. De serie volgt Samira op haar reis naar het vaderland om zichzelf te ontdekken en beter te begrijpen.

Heb jij jezelf ontdekt?

‘Voor een deel is dat zeker gebeurd. Alle gesprekken die ik in Marokko voerde, de mensen die ik ontmoette, maar ook de Riffijnse rituelen en gebruiken die ik tegenkwam, heb ik als kind ervaren. Dat raakte mij op dat moment. Dan komen de herinneringen en het jeugdsentiment bij mij naar boven. In Marokko merkte ik dat de Riffijnse cultuur mij niet alleen aanspreekt, maar dat ik daar ook onderdeel van ben.’

‘Zetten alle pubers zich niet tegen hun ouders en hun cultuur af?’

Toch was er een tijd dat Samira niet zoveel had met haar Marokkaanse roots en deze wegdrukte. ‘Zetten alle pubers zich niet tegen hun ouders en hun cultuur af?’ vraagt ze zich af, zoekend naar een verklaring. ‘Toen ik jonger was, dacht ik: daar komen ze weer met hun wierook. Nu ik ouder ben, merk ik hoe mooi die rituelen zijn. Dat ze betekenis aan het leven geven en het leven zelf verrijken. Dat het onderdeel is van mijn identiteit.’

Wat maakt identiteit belangrijk?

‘Identiteit is jouw DNA, al je gelaagdheden. Dat kun je niet ontkennen. Mijn ouders zijn Marokkaans. Ik ben in Nederland geboren, maar ik heb geen blond haar en blauwe ogen. Natuurlijk ben ik mij dan bewust van mijn identiteit. Om die cirkel rond te krijgen, wilde ik heel graag terug naar de herkomst van mijn ouders. Om te zien waar ze geboren zijn, en om te ervaren hoe het er voor hen uitzag. In de serie noemen we dit het pellen van de granaatappel, pitje voor pitje.’

Toen Samira klein was, bracht ze de familievakanties door in Fez, niet in de Rif. ‘Dat kwam omdat de wegen slecht waren en mijn vader ons daarvoor wilde behoeden’, zegt Samira. Het maakte dat ze, toen ze haar vader twaalf jaar geleden begroef, voor het eerst in Chaabi in het Rifgebergte kwam. Voor de serie keerde ze terug. ‘Het voelde als thuiskomen, en het is een speciale plek waar ik absoluut vaker naartoe wil.’

Traditioneel gezien is de Rif een patriarchale samenleving, waarin mannen een dominantere positie innemen. Echter, Verhalen uit de Rif laat een andere kant zien. Vrouwen spelen een belangrijke rol in de serie. Samira belooft dat vrouwen in de laatste aflevering een nog groter podium krijgen. ‘In deel drie laten we het toekomstperspectief zien en alle veranderingen die er in het gebied gaande zijn.’

Dat maakt de serie meer dan een eenvoudig reisverslag. Het is een diepgaande verkenning van de cultuur en identiteit van een regio die van groot belang is voor veel Marokkaanse Nederlanders.

Henna

Inmiddels is Samira weer thuis in haar geliefde Amsterdam. Het is niet zo dat zij nu dagelijks met Riffijnse gebruiken bezig is. Toch komt dat bij belangrijke gelegenheden wel degelijk naar voren. ‘Mijn zusje heeft haar derde kindje gekregen. Dan vraag ik aan mijn moeder wanneer we de baby henna geven. Ik heb dat als klein kind ervaren, en ik wil dat mijn nichtje dat ook voelt.’

De derde en laatste aflevering van Verhalen uit de Rif is morgen te zien op NPO 2. Alle afleveringen van de serie zijn terug te kijken via NPO Start.