We hebben in de illusie geleefd dat oorlog in Europa iets uit het verleden is. De meest ellendige oorlogen van de mensheid zijn hier uitgevochten. Daar hebben we veel van geleerd. De mensheid ontwikkelt zich toch verder?

Niets is minder waar. Er is al drie jaar een ouderwetse oorlog met een risico op verdere verspreiding. Met ouderwets bedoel ik ook echt ouderwets: een front en loopgraven.
Beelden van de oorlog in Oekraïne krijgen we niet veel. Ze waken ervoor dat te gruwelijke beelden het moreel van het volk kunnen breken.

Mondjesmaat komen er wel beelden. Wanneer een Russische brug over een rivier verwoest wordt, zien we dat weer wel. ‘Kijk eens wat een succes.’ Ik kan niet zeggen dat ik blij word van de verwoesting van een brug. Een brug moet je bouwen en niet verwoesten. Geliefden moeten over bruggen om elkaar te bereiken. Vrachtwagens met voorraden moeten over bruggen om mensen te voorzien.

De waardevolle vrijheid die we hier nu beleven, moeten we wel beschermen

Telkens wanneer ik in een grote Duitse stad kom, moet ik aan het ellendige verhaal denken. De binnensteden zijn platgebombardeerd. Nu zien ze er mooi uit. Maar alles is herbouwd. De Innenstadt heeft een treurig verhaal. Dichter bij huis spreekt het woord Rotterdam boekdelen.

De generaal heeft geen boodschap aan deze melancholie. Hij is vooral bezig met de aanvoerlijnen van de vijand. Die moeten doorsneden worden. Hij is trots op zijn manschappen die dat doen. Hij is weer bezig met plannen om de vijand het leven verder zuur te maken.

Het krachtenveld in de wereld verandert. Europa denkt hardop na over een eigen leger. Veel mensen vragen zich af of een Europees leger mogelijk is. Eerder is het ook gelukt. In 1815 heeft een verenigd Europa onder leiding van Engeland en Pruisen de kleine tiran Napoleon bij Waterloo definitief verslagen.

‘Freedom is not free’, zeggen ze in het Engels. De waardevolle vrijheid die we hier nu beleven, moeten we wel beschermen. Dat druist wel in tegen de waarheid dat je geld beter aan armoedebestrijding en voorzieningen kunt besteden. Maar ik vraag me af of pacifisme voldoende bescherming biedt.