Elke maand gaat de Kanttekening in gesprek met vluchtelingen, statushouders en nieuwkomers in Nederland. Hoe zijn ze hier gekomen? En hoe hebben zij hun nieuwe leven in Nederland opgebouwd? Deze maand: Anila Noor uit Pakistan.

Anila belandde in Nederland voor haar studie, maar uiteindelijk is ze hier met haar man en kinderen gebleven. Een bruisende persoonlijkheid voor wie de beschikbare 24 uur in een dag goedbeschouwd te weinig zijn.

Progressieve man

Anila Noor roemt haar echtgenoot. Volgens haar is hij niet zozeer modern, maar een graadje beter dan dat: progressief. Ze is hem erg dankbaar, onder andere omdat hij haar steunde toen ze wilde studeren. Na haar huwelijk kreeg ze twee kinderen en tegelijk studeerde ze. In Pakistan behaalde ze masters in de Literatuur van Punjabi en in de Vrouwenstudies.

Het kostte veel moeite, maar Anila sleepte vervolgens een beurs in de wacht voor de master Conflict and Peace aan de Erasmus Universiteit in Rotterdam. In zo’n geval is het in Zuid-Oost Azië, waar studeren in het buitenland vooral voorbehouden is aan mannen, de gewoonte om partner en kinderen thuis achter te laten. Anila’s situatie was ongebruikelijk omdat ze een vrouw is. Toen ze in Rotterdam slaagde voor haar master, kwam haar man met hun twee kinderen naar Nederland. Daar zocht ze aanvankelijk niets achter. Na uitgebreid overleg besloten Anila en haar man om in Nederland asiel aan te vragen. Dat betekende dat ze ineens moesten verhuizen naar Ter Apel.

‘Mijn man en ik werkten allebei twee dagen per week in een fabriek. Dat was verplicht’

De overgang van derdejaars masterstudent in Rotterdam naar asielzoeker was een enorme dreun voor Anila. ‘Voor mijn gevoel was mijn identiteit van me afgenomen. Alsof ik geen stem meer had. Het gaf me wel kracht en vuur. Ik móest hier doorheen.’ Na een kort verblijf in Ter Apel in 2014 verbleven ze in diverse azc’s – de bekende rondreis die veel asielzoekers noodgedwongen moeten maken. Anila en haar gezin zaten achtereenvolgens in Budel, Hoogeveen en Rijswijk. Vooral over Budel heeft ze gemengde gevoelens. ‘Het azc daar is erg groot, maar de scholen zijn er goed.’

Het was Anila en haar man een doorn in het oog dat ze niet konden starten met Nederlands leren. Dit onderdeel begint pas als de beslissing is gevallen dat iemand in Nederland mag blijven. ‘Gelukkig zijn er in de azc’s gepassioneerde leraren en vrijwilligers die je graag een beetje op weg helpen bij het leren van de taal.’

‘Moderne slavernij’

Immigratiedienst IND weet zich niet zo goed raad met hoger opgeleide vrouwen, merkte Anila. Ze kreeg te maken met verbaasde blikken en daar bleef het niet bij. ‘Eenmaal in Rijswijk moesten we van de gemeente gaan werken voor onze uitkering. Mijn man en ik werkten allebei twee dagen per week in een fabriek. Dat was verplicht. Deden we dat niet, dan zou onze uitkering worden ingetrokken, wat we ons niet konden permitteren. Ons salaris werd rechtstreeks naar de gemeente Rijswijk overgemaakt en daarna naar ons, bij wijze van uitkering. Het voelde als moderne slavernij.’

Anila wil wel benadrukken dat er bij de gemeente niets aan de strijkstok bleef hangen. Maar zij en haar man hadden geen keus: ze moesten dit werk accepteren, ondanks dat dit ver onder hun opleidingsniveau lag. Wel konden ze allebei daarnaast ander werk vinden dat beter bij hen paste. Wat woonruimte betreft vindt Anila dat ze enorm geboft heeft: ‘De wachtlijst voor een woning was behoorlijk lang. Gelukkig mochten we een huis huren, dat eigendom was van Nederlandse vrienden van ons. Dat was fantastisch. We zijn nog steeds goede vrienden.’

Je bent geïntegreerd als je begint te voelen dat je thuishoort in Nederland en Europa

Eruit zien als vluchteling

Anila betreurt het dat veel Europeanen denken dat asielzoekers hun land verlaten om te zoeken naar meer luxe. Een volstrekt verkeerde aanname. ‘Je bezittingen, je familie, je jeugdherinneringen. Die laat je niet zomaar achter. Het blijft een gedwongen vertrek. In Pakistan is de levensstijl eenvoudiger, maar dat is beslist geen reden om te vluchten. Angst is dat wel. Je zoekt vrijheid, veiligheid. Het gevoel dat je leeft.’

Anila kleedt zich in een eigentijdse en westerse stijl. Ze krijgt regelmatig te horen dat ze er helemaal niet uitziet als een vluchteling. ‘Het geeft aan welk beeld veel mensen hebben. Ze vergeten dat mensen er in alle soorten en maten zijn. Je ziet niet aan de buitenkant of iemand vluchteling is.’

De overheid vindt vaak dat je goed geïntegreerd bent als je de taal spreekt en een baan hebt. Anila is het daar niet helemaal mee eens. ‘Je bent geïntegreerd als je begint te voelen dat je thuishoort in Nederland en Europa. Dat gevoel heb ik nu. Migratie is een vast onderdeel van de geschiedenis van de mens. Het opvallende is dat mensen het wel heel gewoon vinden dat er vroeger emigratie was naar koloniën van westerse landen. Dat was in orde. Wat is de logica van dit standpunt?’

New Women Connectors

Anila Noor is de oprichter en algemeen directeur van New Women Connectors, een beweging die de ongehoorde stemmen van migranten en vluchtelingen onder de aandacht wil brengen – vooral die van vrouwen. Critici van de focus op integratie pleiten vaak voor inclusie als richtlijn voor het beleid. Dan gaat het niet meer om het leren van de taal en het vinden van een baan. New Women Connectors vindt het belangrijk om mensen op te vrolijken en te motiveren om er iets van te maken in het nieuwe land.

Anila weet immers waar ze het over heeft. Gedwongen migratie, zoals dat het geval is bij mensen die moeten vluchten, kan gepaard gaan met een identiteitscrisis. ‘De positie die de vrouw bij het migratieproces inneemt is ook afhankelijk van haar persoonlijke situatie. Vaak is het zo dat de man alleen vlucht en later in het kader van gezinshereniging zijn vrouw laat overkomen. Dat is anders dan wanneer je samen vlucht, samen de procedure volgt en de vrouw vanaf het begin haar eigen positie heeft. Of als je als vrouw alleen vlucht.’

‘Vluchtelingen en migranten horen niet in het hokje ‘zielig”

New Women Connectors richt zich op asiel, gedwongen migratie en vluchtelingenbeleid en behartigt de belangen van migranten. Anila vindt het belangrijk dat er meer bekendheid komt voor positieve verhalen over migranten en vluchtelingen. Het irriteert haar dat de overheid de perspectieven van deze groepen vrijwel nooit opneemt in beleid.

Zelf doet ze haar best om zich aan te passen, zichzelf te verbeteren en te vernieuwen. Dat blijkt ondubbelzinnig uit haar cv. In Nederland werkte ze onder andere als beleidsadviseur bij de gemeente Amsterdam. Daarnaast werkte ze op veel andere plekken, zowel in binnen- als buitenland.

Anila heeft een afkeer van het woord ‘zielig’. Ze is strijdbaar en wil graag vluchtelingen en migranten empoweren. Ze horen volgens haar niet in het hokje ‘zielig’. Mede daarom heeft ze ervoor gekozen New Women Connectors te laten leiden door vluchtelingen. De mensen die bij deze organisatie betrokken zijn, weten uit eigen ervaring waarover ze praten. Ze willen er iets van maken nu ze een nieuw bestaan aan het opbouwen zijn. Uit hun verhalen spreekt kracht – net als uit dat van Anila Noor.