Volgens onderzoeksbureau New Momentum beloont het YouTube-algoritme vaker conflictueuze politieke video’s dan niet-conflictueuze. Zo worden populistische partijen als PVV en Forum voor Democratie in de kaart gespeeld.
Het onderzoeksbureau verzamelde in de week na de Tweede Kamerverkiezingen de tien meest bekeken video’s van politieke partijen die ze op YouTube hadden geplaatst. Voor elke video vroegen de onderzoekers de video’s op die door YouTube werden aanbevolen. Zo ontdekten ze hoe waarschijnlijk het is dat je bij een bepaalde video uitkomt als je naar een politiek filmpje zoekt op YouTube.
Het algoritme verwees het vaakst door naar video’s met Wilders en PVV-politici in de titel, of video’s met titels die conflict suggereerden. ‘Titels met woorden als sloopt, pakt, slacht, ruzie, clash, onzin, boos en arrogant deden het goed’, zegt onderzoeker Ludo Pfaff tegen NRC.
Radicaal-rechtse partijen profiteerden het meeste van de voorkeur van het YouTube-algoritme voor conflict, terwijl video’s van linkse en middenpartijen het veel slechter deden. Je hebt 40 procent kans om door te worden verwezen naar radicaal-rechtse partijen, tegenover 16 procent bij links en slechts 9 procent bij het midden.
Toch is populariteit op YouTube geen garantie voor electoraal succes, aldus de onderzoekers. FvD doet het heel goed op YouTube, maar haalde bij de Tweede Kamerverkiezingen van 22 november slechts drie Kamerzetels, een verlies van vijf zetels ten opzichte van 2021.
Volgens UvA-wetenschapper Petter Törner, die onderzoek doet naar de relatie tussen social media en polarisatie, wordt vooral de rechterkant van het politieke spectrum radicaler door de werking van sociale media. Dit komt volgens hem door de ‘cynische’ manier waarop social media – YouTube, maar ook Facebook en X – werken. ‘De platforms moeten geld verdienen door gebruikers aan zich te binden. Content die onze identiteit bedreigt werkt daarvoor het best.’ Social media spelen volgens de wetenschapper in op het denken in vijandbeelden, wat de affectieve polarisatie versterkt. Mensen met een andere mening hebben niet alleen ongelijk, maar zijn ook moreel fout, dom, gevaarlijk, een bedreiging voor de democratie enzovoort.
Eerdere onderzoeken bevestigden dit beeld. Social media als Facebook en Instagram hebben met nepnieuwsberichten veel conservatieve Amerikanen geradicaliseerd. Ze bleken gevoeliger voor nepnieuws dan liberalen. Ook de Nederlandse komiek Arjen Lubach is kritisch over hoe social media door middel van algoritmes argeloze kijkers in een ‘fabeltjesfuik’ lokken. Zijn satirische aflevering over de zogenoemde complotwappies is meer dan drie miljoen keer bekeken op YouTube.
