Na weken van gesteggel is gisteren eindelijk de knoop doorgehakt. Er komt geen noodwet, maar een noodmaatregelenpakket. Op veel van de voorgestelde maatregelen is al veel kritiek.
Het noodmaatregelenpakket betekent dat de maatregelen die het kabinet wil nemen door de gebruikelijke rechtsgang moeten worden gegaan. Er zullen debatten volgen, de maatregelen zullen worden getoetst, en dit alles zal langer duren dan wanneer er een noodverordening wordt ingesteld. Toch zijn er al zorgen geuit over de maatregelen, die in een gelekte brief van minister-president Dick Schoof bekend werden. Hieronder staan de vijf meest besproken maatregelen op een rijtje.
Toch geen spreidingswet
De spreidingswet moet dit jaar toch van tafel, blijkt uit de brief. Er is al langer veel kritiek op deze maatregel, omdat er geen alternatieve oplossing is voor het opvangprobleem in Ter Apel. Wanneer minister Marjolein Faber van Migratie en Asiel door RTL Nieuws wordt gevraagd waarom een ‘wet die werkt’ wordt ingetrokken, antwoordt ze dat de instroom zal worden beperkt, waardoor de wet niet langer nodig is. Burgemeester Jaap Velema (D66) van de gemeente Westerwolde, waar Ter Apel ligt, zei tegen NOS dat het azc in Ter Apel hier niet direct mee geholpen is.
Beperking op nareis
Meerderjarige kinderen en ongehuwde partners kunnen niet langer gebruikmaken van de verblijfsvergunning als nareiziger, als de maatregelen van het kabinet doorgang vinden. Nu mogen ze dat nog wel. Migratiedeskundige Mark Klaassen noemt deze maatregel in Nieuwsuur ‘iets strenger voor een hele beperkte groep’. Bovendien denkt hij dat deze groep gebruik zal maken van andere opties, waardoor het voor de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) alleen maar ingewikkelder wordt om de aanvragen te beoordelen.
Geen verblijfsvergunning voor onbepaalde tijd
Hetzelfde geldt voor het afschaffen van de verblijfsvergunning voor onbepaalde tijd. In plaats daarvan zullen er alleen tijdelijke verblijfsvergunningen worden verstrekt, voor een periode van drie in plaats van vijf jaar. ‘Met een verblijfsvergunning voor onbepaalde tijd ben je niet langer afhankelijk van de veiligheidssituatie in je land, dus kan je niet zomaar worden teruggestuurd’, zegt Klaassen. ‘Maar er is nog een andere verblijfsvergunning voor onbepaalde tijd, die voor EU-langdurig ingezetenen. Daarmee moet je wel gelijk aan het werk.’
Migratieadvocaat Maartje Terpstra van Noordstern Advocaten zegt bovendien tegen Nieuwsuur dat asielzoekers zich door zo’n maatregel niet laten weerhouden om naar Nederland te komen. ‘Ze kijken niet of een verblijfsvergunning drie of vijf jaar geldig is, ze kijken waar het veilig is.’
Syriërs terugsturen
Het kabinet wil de mogelijkheid om Syrische asielzoekers terug te sturen naar veilige delen van het land. Volgens Klaassen gaat dit niet zomaar. Terugsturen is geen politieke beslissing, maar een beslissing van de rechter. Deze beslissing zal alleen worden genomen als het echt veilig is in een land, voegt hij toe.
Versobering opvang
De algehele opvang van asielzoekers moet worden versoberd, vindt het kabinet. Zo zouden asielzoekers een woonruimte niet meer mogen weigeren. Volgens bestuursvoorzitter Frank Candel van Vluchtelingenwerk wordt op deze manier ‘elk perspectief op deelname aan de samenleving ontnomen’. ‘Nu worden vluchtelingen gekoppeld aan stad of dorp; als je dat loslaat, dan hangen mensen letterlijk in niemandsland’, zei hij tegen NOS.
Niet minder instroom
Over het algemeen lijken de maatregelen weinig te doen tegen de instroom van asielzoekers naar Nederland, zegt Klaassen. Het overgrote deel van de instroom wordt bepaald door EU-recht. Wat Nederland nu probeert te doen, is de overgebleven 5 procent waar het wel invloed op heeft, te beperken, legt hij uit.
‘Het enige dat met deze maatregelen misschien kan worden bereikt, is dat Nederland een minder interessant vestigingsland wordt, maar het leidt niet direct tot een lagere instroom van asielzoekers. Het kabinet heeft heel lang gezocht naar maatregelen die dit kunnen beperken, maar heeft ze niet gevonden. Er is namelijk geen knop waaraan je kunt draaien om migratie te beperken.’
