Vanmiddag reist koning Willem-Alexander af naar Jeruzalem voor het vijfde World Holocaust Forum. Er komen veel buitenlandse leiders om de bevrijding van het Poolse vernietigingskamp Auschwitz te gedenken, maar vanuit Polen klinkt felle kritiek op de bijeenkomst.
Het World Holocaust Forum staat stil bij het feit dat 75 jaar geleden de overgeblevenen in het vernietigingskamp Auschwitz in Polen werden bevrijd. Dit gebeurde op 27 januari 1945. Ook zal de wereldwijde strijd tegen antisemitisme centraal staan. Israël verwacht ongeveer vijftig staatshoofden, vorsten en premiers.
Het Holocaust-congres vindt morgen plaats in Yad Vashem, de officiële staatsinstelling van Israël voor het herdenken van de Joodse slachtoffers van de Holocaust. Vanavond staat eerst een diner gepland in het vertrek van de Israëlische president Reven Rivlin, de gastheer van deze bijeenkomst. Naast Willem-Alexander staan ook bekende leiders als de Amerikaanse vicepresident Mike Pence, de Franse president Emmanuel Macron en de Britse prins Charles op de gastenlijst.
Er is ook kritiek op het World Holocaust Forum, dat in 2005 voor het eerst werd gehouden in Krakau, Polen. De Poolse directeur van het Auschwitz-Birkenau State Museum, Piotr Cywinski, vindt dat de bijeenkomst in Jeruzalem het gras wegmaait voor de jaarlijkse Holocaust-herdenking in Polen. Die vindt volgende week maandag plaats.
De staatslieden die nu naar Jeruzalem gaan, had hij liever in zijn eigen land gezien. ‘Het is simpelweg zo onvolwassen en provocatief dat ik er geen woorden voor heb’, aldus Cywinski.
De Poolse president Andrzej Duda (foto) is het met hem eens en boycot het World Holocaust Forum in Jeruzalem. ‘Diep vanbinnen vindt ik dat dit (Auschwitz, red.) de meest gepaste plek is’, zegt Duda over het herdenken van de Holocaust.
Maar de Poolse president is ook ontstemd over het feit dat hij niet zou mogen spreken op de bijeenkomst – in tegenstelling tot de Russische president Vladimir Poetin, die naar verwachting morgen aankomt in Jeruzalem. Polen en Rusland leven in onmin over hoe moet worden aangekeken tegen hun eigen rol in de Holocaust en de Tweede Wereldoorlog.
Poetin herinnert Polen er vaak aan dat de Russen Auschwitz hebben bevrijd en beschuldigt Polen er zelfs van te hebben gecollaboreerd met de nazi’s. Polen wijst Rusland erop in 1939 een non-aanvalsverdrag met Duitsland te hebben gesloten, het Molotov-Ribbentroppact. Twee jaar later besloot Hitler alsnog Rusland aan te vallen, waardoor Rusland aan de zijde van de geallieerde troepen terecht kwam.
Los van deze clash over de geschiedschrijving hebben Polen en Rusland ook tegenwoordig spanningen. Polen, tijdens de Koude Oorlog een communistische satellietstaat van de Sovjet-Unie, geldt als een groot criticaster van het Kremlin. Zo was Polen er als de kippen bij om voor sancties de pleiten na de annexatie van de Krim. Ook is het land fel tegen de aanleg van een nieuwe oliepijplijn naar Rusland.
Dat de organisatie van het World Holocaust Forum Rusland tevreden stelt en Polen niet, lijkt geen toeval. Eén van de organisatoren van het World Holocaust Forum het European Jewish Congress. De directeur daarvan is Moshe Kantor, een Russische oligarch die dicht bij Poetin staat. Ook heeft Israël Poetin nodig, omdat het ongerust is over de Iraanse invloed in Syrië. Teheran staat op goede voet met Rusland.
Tevens hoopt de Israëlische premier Benjamin Netanyahu een Israëlische, die in Rusland is gearresteerd op verdenking van drugsbezit, terug te halen. Dit zou goed uitkomen voor zijn kans op een herverkiezing tijdens de aankomende Israëlische verkiezingen van maart. Tegelijkertijd werd de relatie tussen Israël en Polen gespannen in 2018, toen Polen een controversiële wet aannam die het strafbaar stelt om Polen verantwoordelijk te stellen voor de Holocaust.
