Minister Marjolein Faber van Asiel en Migratie lijkt op korte termijn in staat een asielcrisis uit te roepen. Dit is juridisch mogelijk op basis van een noodverordening, zonder toestemming van de Tweede Kamer, legde ze donderdagmiddag uit in een Kamerdebat.
Veel Kamerleden reageerden geschokt op de plannen, terwijl coalitiepartners zeiden niets nieuws te zien in dan wat al in het Hoofdlijnenakkoord stond. Vanmiddag worden de plannen officieel bekendgemaakt, bij de presentatie van het regeerakkoord.
Asielcrisiswet
‘Het is niet zo dat ik hier toestemming voor nodig heb van Europa. Het is namelijk onderdeel van de Vreemdelingenwet, en dat is nationale wetgeving. Het is natuurlijk wel zo dat als ik deze asielcrisis ga uitroepen, ik juridisch gezien binnen de lijnen van internationale wetgeving moet blijven’, legde Faber uit aan verslaggevers na het debat.
Het is een oplossing waar ze haar beste juridische adviseurs op had gezet, om ervoor te zorgen dat ze de plannen kon presenteren met de simpele woorden: ‘dit is toegestaan’. De Vreemdelingenwet bevat namelijk de ‘uitzonderingsbepaling’, waarin staat dat delen van deze wet buiten werking kunnen worden gesteld in geval van een uitzonderlijke situatie. Op basis van het noodrecht kan de minister-president een Koninklijk besluit en bijbehorende maatregelen afkondigen, zonder dat de Tweede Kamer hierover meebeslist, zo legde de minister uit.
Dat de noodwet deze maatregelen toestaat, klopt juridisch gezien. Ook tijdens de coronacrisis werden maatregelen op deze manier genomen, schrijft Trouw. Daarbij zou de Tweede Kamer echter niet volledig buitenspel staan. Nadat het besluit is afgekondigd, moet het kabinet een wet alsnog naar de Kamer sturen voor de langere termijn. Deze goedkeuring vindt dan achteraf plaats.
In de tussentijd zal het afkondigen van deze noodwet de deur openen om de eerste stappen te zetten. Want met de asielcrisiswet hoopt Faber haar belofte van het strengste Nederlandse asielbeleid ooit waar te maken. Het zal mogelijk worden om voorlopig geen verblijfsvergunningen voor onbepaalde tijd meer af te geven, om gezinshereniging in te perken en om de asielprocedure te versnellen, schrijft het AD.
Oppositie ontsteld
Oppositieleden reageerden ontsteld op de plannen. ‘Dat de minister dit alleen al overweegt, vind ik heel zorgelijk en antidemocratisch’, zei SP-Kamerlid Michiel van Nispen volgens Trouw. ‘Dit mogen we als Kamer niet accepteren.’
CDA-leider Henri Bontenbal merkte op dat het feit dat iets is toegestaan nog niet betekent dat het verantwoord is om het te doen. SGP’er Diederik van Dijk reageerde dat hij ‘juist bij zulke gevoelige problematiek erg hecht aan de royale betrokkenheid van het parlement’.
Wil Eikelboom, voorzitter van de Vereniging Asieladvocaten en -Juristen Nederland (VAJN), schreef op X: ‘Een kabinet dat bereid is om buiten het parlement om een deel van de wet buiten werking te stellen. Laat goed op je inwerken wat dat betekent. Ook als je niet dol bent op asielzoekers. Het is code rood voor onze rechtsstaat.’
‘Het is nog maar de vraag of het Europees Hof van Justitie deze route van het kabinet goedkeurt’, schrijft NOS. Maar totdat de draconische maatregelen van Faber een halt toe zijn geroepen, is de minister wellicht al in staat geweest haar eerste plannen te verwezenlijken.
