In de zomer van 2015 kende Turkije een golf van aanslagen en gewelddadige clashes. Volgens Ahmet Davutoglu, oud-premier (2014-2016) onder Erdogan, is de waarheid hierover nog niet boven tafel en hebben vooraanstaande politieke krachten een duistere rol hierin vervuld.
Vorige week bekritiseerde de leider van Erdogans ultranationalistische coalitiepartner MHP, Devlet Bahceli, Davutoglu omdat hij drie Koerdische burgemeesters verdedigde die zijn ontslagen door de Turkse overheid. Die burgemeesters worden verdacht van ‘terroristische activiteiten’, waarmee wordt bedoeld dat ze banden zouden hebben met de Koerdische strijders van de verboden PKK. Davutoglu zou de strijd tegen terrorisme in gevaar brengen, aldus Bahceli.
Tijdens een speech vorige week vrijdag in de noordwestelijke provincie Sakarya heeft Davutoglu fel teruggeslagen. Zo noteert de onafhankelijke Turkse nieuwssite Ahval Davutoglu’s woorden: ‘Als de terreurgerelateerde zaken zouden worden onderzocht, dan zouden zij die ons bekritiseren zich niet meer onder het publiek kunnen begeven. Wanneer de Turkse geschiedenis in de toekomst zal worden geschreven, dan zal de periode tussen 7 juni en 1 november (2015, red) als één van de meeste kritieke periodes te boek komen te staan.’
Met 7 juni 2015 doelt Davutoglu op de Turkse verkiezingen van die dag. Erdogans AKP kreeg 41 procent van de stemmen en verloor haar meerderheid, terwijl de pro-Koerdische HDP de kiesdrempel wist te halen en met 80 zetels voor het eerst het parlement in kwam. In de maanden die hierop volgden probeerde de AKP onder leiding van Davutoglu tevergeefs een coalitie te smeden met de MHP en de CHP en kwamen bij aanslagen van IS en clashes met de PKK honderden mensen om.
In juli 2015 werden twee politieagenten doodgeschoten door daders die door de Turkse overheid worden gezien als verbonden aan de PKK. De PKK heeft deze aanslag nooit geclaimd, maar het was voor Erdogan reden genoeg om de toentertijd zes jaar durende vredesonderhandelingen met de PKK te staken en over te gaan tot grootschalige ‘anti-terreur’-operaties. Ook was er die maand een aanslag in het zuidoostelijke Suruc, waarbij 33 mensen werden gedood. Het betrof voornamelijk Koerdische studenten. De daders worden gelinkt aan IS.
Eind augustus 2015 zei Erdogan dat de coalitieonderhandelingen mislukt was en riep de president nieuwe verkiezingen uit. Die zouden in november dat jaar plaatsvinden. In oktober 2015, een paar weken voor de verkiezingen, vond de bloedigste terreuraanslag ooit plaats in Turkije, waarbij 109 doden vielen. Twee IS-terroristen bliezen zichzelf op bij een vredesdemonstratie in Ankara waarbij vooral linkse Turken en Koerden aanwezig waren.
Het wordt algemeen aangenomen dat de gebeurtenissen tussen juni en november 2015 hebben bijgedragen tot een betere uitslag voor de AKP bij de verkiezingen in november dat jaar. Toen schoot de partij omhoog naar 49 procent en herwon de AKP haar meerderheid in het parlement.
Davutoglu zegt niet expliciet wie hij bedoelt als hij rept over zij die ‘zich niet meer onder het publiek kunnen begeven’ wanneer de waarheid over de zomer van 2015 boven tafel zou komen. Volgens Taha Ün, volgens Ahval een bron die dichtbij Davutoglu staat, bedoelt de ex-premier hiermee MHP-leider Bahceli en krachten binnen de regerende AKP.
Davutoglu’s vage bewoordingen roepen echter vragen op, vinden Turkse oppositiepartijen. Zij vragen Davutoglu om zijn woorden te verhelderen en hebben zelfs een parlementaire enquête aangevraagd over de inhoud van zijn opmerkingen. De oppositie denkt al langer dat de AKP vrijwillig terroristische dreigingen over het hoofd zag en de PKK aanpakte voor politiek gewin.
Davutoglu heeft zich de laatste maanden ontpopt tot een fervent criticaster van Erdogans beleid en zijn grote macht. Geruchten dat Davutoglu met een nieuwe partij zal meedoen aan de volgende Turkse verkiezingen worden steeds sterker. Volgens Turkse media zou hij al een kantoor in Ankara hebben gekocht, van waaruit deze nieuwe partij geleid kan worden.
Eerder deze zomer leek Davutoglu Erdogan ook al in het hart te willen treffen, door te suggereren dat Erdogan de mislukte coup van 2016 al zag aankomen en tevens goed kon gebruiken.
