Terwijl eerstewereldland Israël voorop loopt in de vaccinatierace, hebben de Palestijnse gebieden hun eigen vaccinatieprogramma’s die minder vlot verlopen. Al gauw werd hiervan gemaakt: ‘Terwijl Israël haar bevolking vaccineert, verwaarloost het de Palestijnen.’

Maar Israël probeert juist ook de Palestijnen aan vaccinaties te helpen, zonder te rekenen op enige erkenning. De twee volken leven zij aan zij, en als de Palestijnen nog niet van corona af zijn, is Israël dat ook niet.

In Israël is ruim 20 procent van de bevolking Arabier. Een meerderheid van hen noemt zich Palestijn. Als Israëlische burgers hebben zij dezelfde toegang tot medische zorg en vaccinatie. Palestijnen in heel Jeruzalem zijn Israëlische ingezetenen, en vallen onder het Israëlische vaccinatieprogramma. Ook bij hen is de vaccinatiebereidheid minder hoog

De Palestijnse Autoriteit (PA), mensenrechtenorganisaties en verschillende media beweren dat Israël volgens de Vierde Geneefse Conventie verplicht zou zijn alle Palestijnen, ook zij die onder de verantwoordelijkheid van de Palestijnse Autoriteit vallen, te vaccineren. De Oslo-akkoorden – het specifieke verdrag tussen Israël en de Palestijnen – gaan echter volgens internationaal recht vóór de Geneefse Conventies.

Het lijkt alsof het Palestijnse leiderschap eerder prioriteit geeft aan onderlinge strijd en strijd tegen Israël dan aan de gezondheid van de bevolking

Volgens de Oslo-akkoorden is de Palestijnse Autoriteit (PA) als autonome macht, verantwoordelijk voor gezondheidszorg van de Palestijnen in de Westelijke Jordaanoever en Gaza. De akkoorden schrijven voor dat Jeruzalem en Ramallah bij epidemieën samen moeten werken. Een jaar geleden, aan het begin van de pandemie, werkte Israël goed samen met de PA en zelfs Hamas – de de facto machthebber in de Gazastrook – tegen corona, zo erkende ook de VN.

Toch stopte de PA alle samenwerking met Israël in mei 2020. Nog steeds heeft de PA Israël nadrukkelijk niet om hulp gevraagd met vaccineren, noch toestemming gegeven het Israëlische vaccinprogramma naar Palestijnse dorpen en steden uit te breiden. President Abbas verklaarde zélf miljoenen vaccins besteld te hebben om de eigen bevolking te vaccineren. Ook zou het WHO-programma COVAX twintig procent van de Palestijnse bevolking vaccineren.

Pas in januari 2021 stelde de PA Israël verantwoordelijk voor vaccinatie van alle Palestijnen, en diende een klacht in bij de VN. Israël leverde voor het eerst openlijk duizenden doses Moderna-vaccin aan de PA op 1 februari 2021. Deze vaccins werden gelijk toegediend aan Palestijns zorgpersoneel en politici, maar ze zijn nooit erkend door de PA. Voor die tijd zijn enkele duizenden vaccinaties in het geheim geleverd, zowel aan de PA als aan Gaza.

In Palestijnse gebieden is er nauwelijks opslagruimte geschikt om de vaccins van Pfizer en Moderna te bewaren. Begin februari kwamen de eerste 10.000 doses Russische Sputnik-vaccins aan in Ramallah. Nog honderdduizenden Sputnik-vaccins zijn door Rusland beloofd, en men verwacht een levering van honderdduizenden AstraZeneca-vaccins. Deze vaccins zijn goedkoper en houdbaar in een gewone koelkast, dus veel geschikter voor de doeleinden van de PA. De circa 100.000 Palestijnen uit de Westelijke Jordaanoever die in Israël en de Israëlische nederzettingen werken kunnen bij een overgangslocatie geprikt worden. Deze – Israëlische – priklocatie wordt goed bezocht.

In Gaza zwaait terreurorganisatie Hamas de scepter. Hamas voert oorlog tegen Israël, maar heeft sinds de Palestijnse burgeroorlog ook slechte banden met de Palestijnse Autoriteit, die volgens internationaal recht de soeverein in het gebied is. De bevolking woont dicht op elkaar, kent weinig vrijheden maar wel veel werkloosheid, en leeft in isolatie vanwege de strenge Israëlische en Egyptische grenscontroles en beperkingen. De humanitaire situatie is schrijnend, maar de beperkte middelen worden ingezet voor oorlog tegen Israël.

De Verenigde Arabische Emiraten, die eerder de banden aanhaalden met Israël, stuurde vrachtwagens met vaccins naar Gaza. De PA stuurde zonder afstemming een vrachtwagen vaccins naar Gaza, die toen op voorspelbaar oponthoud stuitte. Via Israël is een levering vaccins uit Rusland naar Gaza bezorgd. Velen in Israël vinden dat Hamas juist nu onder zware druk moet worden gezet om een einde te maken aan een in 2014 ontstaan menselijk drama: de lichamen van twee gesneuvelde Israëlische soldaten en twee Israëlische burgers die in Gaza gevangen worden gehouden.

Het lijkt alsof het Palestijnse leiderschap eerder prioriteit geeft aan onderlinge strijd en strijd tegen Israël dan aan de gezondheid van de bevolking.