Thailand heeft zo’n 40 Oeigoeren uitgeleverd aan China, ondanks wereldwijde protesten. Opnieuw kijkt de wereld machteloos toe terwijl de onderdrukking doorgaat, schrijft Ahmedjan Kasim.

In de nacht van 26 februari op 27 februari voltrok zich een tragedie die diepe wonden slaat in de Oeigoerse diaspora. De Thaise regering besloot ongeveer 40 Oeigoeren uit te leveren aan China – een lot dat, zoals we vrezen, neerkomt op marteling, opsluiten en onmenselijke behandeling in de beruchte concentratiekampen in de Oeigoerse regio Xinjiang. Daar zitten naar schatting nog steeds meer dan een miljoen Oeigoeren vast. Een aantal westerse landen hebben dit al bestempeld als genocide.

Deze afschuwelijke deportatie is echter geen unicum. In 2015 deporteerde Thailand al 105 Oeigoeren, een daad die destijds tot wereldwijde verontwaardiging leidde. Maar de geschiedenis herhaalt zich vandaag weer, en opnieuw blijft de internationale gemeenschap machteloos toekijken.

Toen een maand of twee geleden het bericht naar buitenkwam dat deze gevangengezette Oeigoeren mogelijk zouden worden uitgezet, kwam de Oeigoerse diaspora in actie. Er werden demonstraties georganiseerd bij de Thaise ambassades wereldwijd, petities gelanceerd en hulp gevraagd aan regeringen en internationale organisaties. In Nederland zijn er Kamervragen gesteld door de Tweede Kamerleden aan de minister van Buitenlandse Zaken. De minister stelde dat ‘Nederland nauw in contact staat met EU- en andere gelijkgezinde landen en UNHCR over alle mogelijke acties die de situatie van deze groep kunnen verbeteren’. Inmiddels hebben we kunnen concluderen dat geen van de acties erin slaagde om het lot van deze groep Oeigoeren te veranderen.

Het gevoel van machteloosheid overheerst. Deze gedeporteerde Oeigoeren zijn niet slechts namen op een lijst, het zijn mijn landgenoten, mijn collega’s, maar vooral een medemens. Ik herinnerde nog de stem van een van hen, die de Oeigoerse diaspora opriep om in actie te komen. Zijn stem klonk wanhopig, hij wilde dat we iets aan de situatie konden veranderen. Wat zouden ze gedacht hebben toen ze in het vliegtuig zaten, op weg naar een bekende stad, maar een toekomst zonder hoop?

Deze gedeporteerde Oeigoeren zijn niet slechts namen op een lijst

Het vliegtuig met nummer B788 landde om 04:48 uur in Kashgar. Het is een enkele reis naar onderdrukking, marteling en genocide. En ironisch genoeg sprak de Thaise premier kort daarna over het belang van mensenrechten. Ik heb sterke twijfels over of ze deze woorden meende.

Die dag was een dag van rouw. Een dag die in het collectieve geheugen van de Oeigoeren gegrift zal blijven. De Oeigoerse gemeenschap bevindt zich al in een staat van wanhoop en onzekerheid, en deze gebeurtenis versterkt het gevoel van onmacht en verlies alleen maar. Onze hoop op gerechtigheid wordt keer op keer vertrapt, en de stemming binnen de Oeigoerse gemeenschap wordt steeds zwaarder.

Maar bovenal was het een dag die de wereld opnieuw confronteert met de vraag: hoe ver laten we deze genocide nog doorgaan? Het minimale wat we kunnen doen is toch diegene een veilige onderdak bieden zodat hij/zij niet hoefde te vrezen voor deportatie? We hebben toch met elkaar het basisbeginsel ‘non-refoulement’ afgesproken? Het lijkt er steeds meer op dat de macht steeds de boventoon voert in deze wereld en mensenrechten steeds meer naar de achtergrond verdwijnen.

Toch moeten we ondanks deze diepe pijn blijven strijden, want opgeven betekent dat we ons neerleggen bij de onderdrukkers. We kunnen de gedeporteerde landgenoten niet meer naar een veilige haven halen, maar voor hen die nog in onzekerheid verkeren, voor hen die vrezen hetzelfde lot te ondergaan, moeten we blijven vechten.

Voor de landgenoten die dit wellicht nooit zullen lezen, wil ik nu zeggen: we hebben gefaald, het spijt ons.