Het wetenschappelijk bureau van de VVD discussieerde zaterdag over de mogelijke gevaren van ‘woke’. Met een duidelijk betoog van BIJ1-voorzitter Rebekka Timmer: echte liberalen zijn volgens haar woke. ‘De stem van enkele radicale twitteraars, is niet wat de beweging als geheel wil.’

Op het symposium van de Telders Stichting, zoals het wetenschappelijk bureau van de VVD heet, stond de vraag centraal of ‘woke’ een bedreiging vormt voor de liberale kernwaarden – in het bijzonder de vrijheid van meningsuiting en de academische vrijheid.

Allereerst gingen diverse sprekers in op de vraag wat ‘woke’ nu precies is. Is het bewustwording ten aanzien van racisme in de samenleving en andere vormen van discriminatie? Is het een nieuwe modegril voor de progressieve intellectuele elite? Of gaat het vooral om het cancelen van andersdenkenden, het omvertrekken van standbeelden, het herschrijven van geschiedenisboeken en het verwijderen van witte mannen uit het universitaire curriculum?

Veel liberalen zich zorgen over ‘woke in enge zin’, zoals dat zich uit in het streven andersdenkenden te cancelen. Vooral omdat ze vrezen dat hierdoor de academische vrijheid in gevaar komt.

Direct hiermee verbonden is de beslissing van de organisatie om de Chatham House Rule te volgen. Dat is een regel, die inhoudt dat journalisten wel verslag mogen doen van een bijeenkomst, maar daarbij niet de identiteit of achtergrond van de sprekers mogen noemen. Op deze manier wil de Telders Stichting een vrij debat bevorderen, ook als sprekers vrezen dat hun kritiek op woke gevolgen kan hebben voor hun carrière. Iedereen stelt deze regel op prijs. Alleen Rebekka Timmer geeft aan dat zij geciteerd mag worden.

Een van de sprekers is een politica, die haar toehoorders vertelt dat ze veel verhalen hoort van wetenschappers die zich beknot voelen in hun vrijheid. Ze durven zich volgens haar niet uit te spreken, uit angst om hun wetenschappelijke carrière te schaden. Ook veel studenten doen aan zelfcensuur, zo blijkt uit een recent onderzoeknaar Europese studenten. Van de ondervraagden zegt 29 procent de eigen academische standpunten te censureren en is 31 procent bang om de eigen politieke overtuiging te delen.

In haar speech betoogt BIJ1-voorzitter Timmer dat het met het ‘gevaar’ van woke wel meevalt en dat echte liberalen woke moeten zijn, in de zin van ‘bewust’. Het ware woke is volgens Timmer dat mensen die eerder niet gehoord werden nu hun mond opendoen. ‘Woke is juist liberaal. Wij komen op voor individuele rechten. Wij eisen ons spreekrecht op. Jouw stem doet ertoe. Dat is toch vrijheid van meningsuiting?’ Timmer is het dan ook niet eens met critici die van mening zijn dat woke de vrijheid van meningsuiting beperkt. ‘Maar we houden mensen wel verantwoordelijk voor hun uitspraken.’

Maar het fenomeen ‘cancel culture’ dan? Dat is volgens Timmer een hoax. Ze verwijst naar voetbalcommentator Johan Derksen, die bekende dat hij jaren geleden een kaars in de vagina van een slapende vrouw had geduwd. Hij is nog steeds te zien op de tv en is dus niet gecanceld. Juist de tegenstanders van woke zijn volgens Timmer voor censuur. Als voorbeeld hiervan noemt ze Laurens Buijs. Die wetenschapper raakte in opspraak vanwege zijn felle kritiek op woke en zijn verzet tegen transgenderrechten. Onlangs zei hij dat hij mensen die volgens zijn definitie woke zijn, wil weren van de universiteit.

Tijdens de discussie vertelt Timmer dat ze het een slechte zaak vindt als wetenschappers, studenten en anderen zich beperkt voelen in hun uitingen. ‘Woke gaat over verbinden, niet over verdelen. Het is niet zo dat extreemlinks via woke de macht wil grijpen. En de stem van enkele radicale twitteraars, is niet wat de beweging als geheel wil. Woke is veel breder.’

Een ander panellid is niet overtuigd. Hij ergert zich aan de in zijn ogen keiharde reacties op wetenschapsjournalist Maarten Keulemans van de Volkskrant, vanwege zijn ruzie met de ‘woke’ journalist Marieke Kuypers over stikstof. Het panellid spreekt van intimidatiepraktijken, die ertoe leiden dat mensen zichzelf censureren, om maar niet de toorn van woke over zich af te roepen.

Een student uit de zaal vertelt eveneens druk te voelen vanuit woke-hoek: ‘Ik merk op mijn opleiding dat het lastig is om voor je mening uit te komen. De literatuur die we behandelen komt uit een bepaalde hoek. Toen ik een kritische vraag hierover stelde, werd ik door mijn professor als extremist weggezet.’

Een hoogleraar filosofie die in het panel op het podium zat, wees de student en de zaal erop niet in ‘sjablonen’ te denken. ‘Het is niet zo dat alle wetenschappers die links zijn en de academische vrijheid willen smoren. Het ligt veel genuanceerder. We moeten naar de feiten kijken.’