Vrijdagavond 10 november debatteerden kandidaat-Kamerleden van kleur over de toekomst van Nederland. Hoe denken zij over herstelbetalingen, het Israëlisch-Palestijnse conflict en de spanning tussen godsdienstvrijheid en de vrijheid van meningsuiting? 

Op een regenachtige vrijdagavond komt een handjevol mensen bijeen in het pand van Vereniging Ons Suriname in Amsterdam, waar het verkiezingsdebat van het platform Kleur de Kamer wordt georganiseerd. Kleur de Kamer is het initiatief van Ian van der Kooye. Hij hoopt dat politieke partijen meer werk maken van diversiteit.

De opkomst valt helaas nogal tegen. Dat komt door het weer en omdat het debat ook online is te volgen, denkt Van der Kooye. De kandidaat van Denk heeft op het laatste moment afgezegd. Dat heeft alles te maken met het Israëlisch-Palestijnse conflict, vertelt de organisator. Kandidaat-Kamerleden van Denk worden bedreigd, maar ook staat de partij nu op vier zetels in de peilingen, een zetel meer dan nu. ‘Denk is bang om uitglijders te maken.’

Aboriginals

Het verkiezingsdebat wordt afgetrapt door Faith Bruyning, nummer 18 van Nieuw Sociaal Contract, en Malcolm Jones, nummer 16 van de Partij voor de Dieren. Beide kandidaat-parlementariërs beschikken over weinig politieke ervaring, maar de jonge Jones is een natuurtalent. Hij pleit voor bewustwording, herstel en perspectief ten aanzien van de slavernijdiscussie. Nederland moet Keti Koti, de afschaffing van de slavernij in 1863, erkennen als nationale feestdag, nadenken over herstelbetalingen en ook discriminatie tegengaan en Afro-Nederlanders meer perspectief geven. De Partij voor de Dieren denkt na over gratis onderwijs voor de nazaten van slaafgemaakten, zoals de jarenlang gemarginaliseerde Aboriginals in Australië dat nu ook genieten. Jones vertelt ook dat zijn partij nog geen concreet bedrag weet, wat Nederland straks zou moeten gaan betalen aan de nazaten.

Bruyning vertelt een ander verhaal. Ze zegt dat NSC verzoening en herstel belangrijk vindt en groepen hierover het gesprek moeten aangaan. NSC neemt geen uitgesproken standpunten in. Als de discussie vervolgens over migratie gaat, en het NSC-standpunt om jaarlijks maximaal 50.000 migranten binnen te laten, zegt ze dat 50.000 slechts een ‘richtgetal’ is. Je moet volgens haar toch ‘ergens beginnen’. Als er in een jaar toch meer dan 50.000 migranten komen dan pleit NSC voor ‘aanvullende maatregelen’.

Ook D66 vindt de slavernijdiscussie belangrijk, zegt kandidaat-Kamerlid Mpanzu Bamenga, die op nummer 9 van de lijst staat. Hij vertelt dat zijn partij het bewustwordingsfonds wil verdubbelen, van 200 miljoen naar 400 miljoen. Bamenga gaat vervolgens in debat met Ines Kostic, nummer 2 op de kandidatenlijst van de Partij voor de Dieren en Michael Teng-Li Tai, nummer 15 op de lijst van Volt, over de vraag hoe Nederland zich moet opstellen ten aanzien van internationale conflicten. Ze zijn alle drie zeer kritisch over het Israëlische geweld tegen de Palestijnen.

‘Gaza wordt een begraafplaats voor kinderen’

Kostic: ‘Wij luisteren naar mensenrechtenorganisaties. Israël doet niet aan zelfverdediging, maar aan mensenrechtenschendingen.’ De Volt-kandidaat is niet te spreken over Mark Ruttes onvoorwaardelijke steun aan Israël. Het gaat hier volgens Teng-Li Tai om een asymmetrisch conflict, waarin Israël duidelijk de bovenliggende partij is. Hij pleit voor een structurele oplossing, naar het voorbeeld van de waarheids- en verzoeningscommissie in Zuid-Afrika, die na de afschaffing van de apartheid in 1994 wit en zwart nader tot elkaar moest brengen. Bamenga ten slotte stelt dat de directe aanleiding van het recente conflict de aanval van Hamas op 7 oktober is, maar benadrukt dat D66 tegen het wapens sturen naar Israël is als ze hiermee burgers aanvallen.

Een bezoeker in de zaal heeft kritiek. De schuld ligt volgens de bezoeker bij Israël, dat al 75 jaar de Palestijnen aan het onderdrukken is. Hij noemt Nederland hypocriet, omdat ons land andere landen altijd de les lezen wil over de mensenrechten, maar tegelijkertijd ‘oorlogsmisdadiger Netanyahu’ blijft steunen. Bamenga beaamt dit en maakt duidelijk dat D66 juist heel kritisch is over de pro-Israëlische koers van Rutte. ‘We vinden dat er een staakt-het-vuren moet komen. Gaza wordt een begraafplaats voor kinderen. Verschrikkelijk.’

Abortus

Kamerlid Don Ceder is nummer drie op de kandidatenlijst van de ChristenUnie, een partij die uitgesproken pro-Israël is. Ceder debatteert echter met Teng-Li Tai van Volt en Spencer Alberg, nummer 19 op de D66-lijst, over godsdienstvrijheid en de vrijheid van meningsuiting. Ceder benadrukt dat geen enkel grondrecht boven de andere grondrechten staat. De vrijheid van meningsuiting is geen supergrondrecht, dat is artikel 1 (het non-discriminatiebeginsel) ook niet. Grondrechten zijn volgens Ceder nevengeschikt. Hij vertelt koranverbrandingen verschrikkelijk te vinden, maar vindt tegelijkertijd niet dat je die moet verbieden, vanwege de vrijheid van meningsuiting.

Teng-Li Tai en Alberg clashen vervolgens met Ceder over het gedrag van de nieuwe SGP-leider Chris Stoffer, die onlangs meedeed aan een – volgens critici intimiderende – demonstratie voor een abortuskliniek. Zij vinden dat Ceder dit net zo moreel verwerpelijk moet vinden als de koranverbranding door Edwin Wagensveld. Dat weigert de ChristenUnie-parlementariër echter. Hij is diep gekwetst door een kerkdienst van satanisten, vertelt hij, die het christelijk geloof belachelijk maakten. ‘Maar ik wil dit niet verbieden. Echte vrijheid is mensen waar je het niet mee eens bent de vrijheid gunnen.’ Alberg is het eens met deze redenering, maar vindt dat Stoffer en de zijnen maar hadden moeten protesteren op een veldje, niet bij de abortuskliniek.

Organisator Ian van der Kooye kijkt tevreden terug op het debat. ‘Meestal zijn verkiezingsdebatten heel voorspelbaar. Politici zijn bezig met scoren, elkaar vliegen afvangen, ze gaan niet met elkaar de dialoog aan. Dat deden ze bij ons debat wel. We wilden juist niet met de voorspelbare opzetjes komen maar de verbinding zoeken,’ zegt hij. Wel vindt hij het jammer dat CDA en VVD geen kandidaat-Kamerleden hebben gestuurd. ‘Kleur de Kamer is een initiatief dat door de partijgrenzen wil heenbreken. We zijn niet links of rechts. En juist van de volkspartijen zou je verwachten dat ze ook kiezers van kleur willen aanspreken.’