Tegen de komst van Kamervoorzitter Martin Bosma op de slavernijherdenking van 1 juli is veel verzet, vanwege uitspraken die hij eerder heeft gedaan als PVV-Kamerlid. ‘Als je het er niet mee eens bent, blijf dan lekker thuis.’

Nederland Wordt Beter is via platform De Goede Zaak een petitie gestart tegen de aanwezigheid van Kamervoorzitter Martin Bosma (PVV) op de nationale herdenking van het slavernijverleden op 1 juli. ‘De functie en de persoon kunnen hier niet los van elkaar worden gezien. Martin Bosma is bekend om zijn racistische ideologie en zijn beledigende uitlatingen jegens Afro-Caribische Nederlanders’, aldus de petitie. In plaats van Bosma moet een vervanger een krans leggen bij het slavernijmonument in het Oosterpark in Amsterdam.

Als PVV-parlementariër had Bosma het over ‘slavernijgedram’ en sprak over ‘anti-blank racisme’, tijdens een debat over het instellen van een bewustwordingsfonds. In het PVV-verkiezingsprogramma staat bovendien dat de excuses voor het slavernijverleden, gemaakt door de koning en de Nederlandse staat, moeten worden ingetrokken.

Reflecteren en een gebaar maken

Het Nationaal instituut Nederlands slavernijverleden en erfenis (NiNsee), dat de herdenking organiseert, heeft ook moeite met de komst van Bosma. ‘Uw eerdere uitlatingen over het slavernijdossier zijn in de Nederlandse samenleving als zeer beledigend ervaren en staan haaks op de waarden van respect en gelijkwaardigheid die wij hooghouden’, schreef de organisatie gisteren in een brief aan de Kamervoorzitter. Maar het NiNsee zegt niet dat Bosma sowieso niet welkom is. Hij moet nadenken over zijn gewraakte uitspraken. Voorzitter Linda Nooitmeer vraagt hem om ‘te reflecteren’ en ‘een gebaar’ te maken. Wil hij dat niet, dan moet hij een vervanger sturen voor de bijeenkomst in het Oosterpark op 1 juli.

Maar wat zijn die excuses eigenlijk waard? Linda Nooitmeer vertelt dat ze vandaag als NiNsee hebben besloten een tijdje radiostilte in acht te nemen. ‘We hebben onze brief geschreven en met enkele media gesproken, daarin hebben we duidelijk aangegeven wat we willen.’

De Kanttekening besluit daarom om een rondgang te doen langs enkele leden van de Afro-Nederlandse gemeenschap. De eerste die we spreken is vertaalster Diahann van van de Vijver, een nazaat van de slaafgemaakte Albertus van van de Vijver. Het is volgens haar ‘superschijnheilig’ als Martin Bosma op de Keti Koti-plechtigheid komt, terwijl hij niet achter deze herdenking staat. ‘Want als je het er niet mee eens bent, blijf dan lekker thuis. Je moet oprecht zijn.’ Van van de Vijver denkt niet dat je Bosma de Kamervoorzitter kan isoleren van Bosma de mens, die PVV-politicus is. ‘Je kunt deze rollen niet helemaal van elkaar scheiden. In principe zou Bosma daar mogen staan, maar vanwege zijn politieke overtuigingen komt hij niet oprecht over.’

‘Het verbaast mij niet dat er protest is tegen de komst van Bosma op de Keti Koti-herdenking’

Joop-opiniemaker Chris Dorsman vindt de komst van Martin Bosma op de Keti Koti-bijeenkomst problematisch, ‘omdat Bosma zich in het verleden zich op een bepaalde manier heeft geuit, wat indruist tegen hele idee van Keti Koti.’ Eventuele excuses van Bosma voor deze uitingen helpen niet. ‘Die zullen huichelachtig zijn.’

Van van de Vijver beaamt dit: ‘Ik geloof ook niet dat hij excuses moet aanbieden voor zijn gewraakte uitspraken over het Nederlandse slavernijverleden. Excuses moeten uit iemand zelf komen, die moet je niet maken als iemand anders je hiertoe prest. Eventuele excuses van Bosma zijn ook van een andere orde dan die van de koning. Want die excuses waren wel uit het hart.’

Complottheorieën

Tweede Kamerlid Mpanzu Bamenga (D66) zegt dat hij de oproep aan Bosma om niet te komen en de emotie die zijn persoon met zich meebrengt heel goed begrijpt. ‘Bosma verkondigde verwerpelijke complottheorieën en liet zich herhaaldelijk negatief uit over het herdenken van ons slavernijverleden. Ten eerste moet Bosma bij zichzelf nagaan of hij de aangewezen persoon is om bij deze herdenking te zijn. Als hij op de uitnodiging ingaat, laat hem dan met de mensen in gesprek gaan over de betekenis van deze dag. Dan kan hij er nog wat van opsteken.’

Ten slotte spreken we ook met voormalig PvdA-Kamerlid John Leerdam, thans kwartiermaker voor het Nationaal Slavernijmuseum dat in 2030 de deuren zal openen. ‘Ik zit nu in een andere positie dan twee jaar terug, omdat ik nu ambtenaar ben’, zo verontschuldigt Leerdam zich. ‘Ik ben nu niet meer vrij om overal mijn mening over te geven.’

Maar kun je volgens Leerdam de functie van Kamervoorzitter wel scheiden van Martin Bosma de PVV-politicus? ‘Kijk, je moet bij alle dingen die je zegt jezelf afvragen: is dit wel verstandig? Dat is zeker belangrijk in deze tijd, waarin alles in de etalage staat, helemaal als je politicus bent. Uitspraken in het verleden kunnen je achtervolgen. In die zin verbaast het mij niet dat er protest is tegen de komst van Bosma op de Keti Koti-herdenking.’

Maar meer wil Leerdam er niet over zeggen, vanwege zijn functie nu als kwartiermaker voor het slavernijmuseum. ‘Het enige wat ik nog over deze kwestie, maar heel algemeen, kwijt wil is dit: we moeten gewoon met elkaar hieruit zien te komen. Want iedereen hoort met elkaar, met zijn allen, in het Koninkrijk der Nederlanden, inclusief Caribisch Nederland, met respect om te gaan. Niemand kan daar tegen zijn. Niemand.’