Heibel in de Rotterdamse gemeenteraad. De SP brengt een verklaring tegen racisme in stemming, maar Leefbaar Rotterdam weigert die te steunen. De grootste partij in de Rotterdamse raad zegt wel tegen racisme te zijn, maar vindt het SP-initiatief een politiek spelletje.

De aanleiding tot de verklaring en het debat was de actie van de tot dan toe vrij onbekende groep White Lives Matter, die tijdens de jaarwisseling racistische teksten projecteerde op de Erasmusbrug. Onder de geprojecteerde teksten waren ook de ‘veertien woorden’ van de Amerikaanse neonazi David Eden Lane.

SP-raadslid Theo Coskun stelde in reactie hierop een verklaring tegen racisme op, die hij aan de gemeenteraad voorlegde. Hij noemt de actie van de extreemrechtse activisten een ‘bewuste provocatie’ van ‘verwarde geesten’. Deze actie vraagt om een reactie, aldus Coskun, ‘want wie zwijgt stemt toe’.

Leefbaar Rotterdam weigert echter die verklaring te ondertekenen. Dit tot frustratie van de fracties BIJ1, de Partij voor de Dieren en GroenLinks. Het onderwerp brengt flinke tegenstellingen aan het licht, ook binnen de Rotterdamse coalitie. Daarin werkt Leefbaar samen met Denk en D66, partijen die de verklaring van de SP juist wel onderschrijven.

De Kanttekening doet verslag van de raadsvergadering over de verklaring, die donderdagavond plaatsvond, en spreekt met de woordvoerders van enkele politieke partijen. Leefbaar Rotterdam was daar echter niet toe bereid.

‘Verantwoording’

Hoewel Coskun Leefbaar niet van racisme beschuldigt, voelt die partij zich toch aangevallen. ‘Denkt u echt dat wij instemmen met racisme?’, werpt hij de SP tijdens het debat voor de voeten. Volgens Ceulemans is het vanzelfsprekend dat ‘Rotterdam’ tegen racisme is. Hij zegt de verklaring overbodig te vinden. Het werkelijke doel van het statement is volgens hem om Leefbaar weg te zetten als een racistische partij.

Fractievoorzitter Ruud van der Velden (Partij voor de Dieren) stelt dat Leefbaar Rotterdam vorige week in een debat zweeg over het incident bij de Erasmusbrug. Hij wil ook weten wat coalitiepartijen Denk en D66 van de opstelling Leefbaar vinden. Denk-fractievoorzitter Natasha Mohamed-Hoesein laat zich echter niet uit de tent lokken. De leden van haar fractie ondertekenen de verklaring wel, maar als individuen. Op de vraag van Van der Velden wat het partijstandpunt van Denk is, reageert ze niet.

D66-raadslid Ingrid van Wifferen zegt het jammer te vinden dat Leefbaar tegen gaat stemmen, maar begrijpt wel waarom die partij dat doet. Volgens haar is er verwijdering opgetreden nadat vorige week andere partijen Leefbaar op kritische toon aanspraken, waarop die fractie het gevoel kreeg zich te moeten verantwoorden.

BIJ1-fractievoorzitter Mieke Megawati Vlasblom ziet dit toch anders, zegt ze. Leefbaar moet zich niet verantwoorden, de fractie moet zich uitspreken. Raadslid Judith Bokhoven van GroenLinks wijst er in het debat op dat Leefbaar bij de gemeenteraadsverkiezingen in 2018 een alliantie heeft gesloten met Forum voor Democratie. Parlementariërs van deze partij doen allerlei racistische uitspraken. Leefbaar wordt met dit racisme geassocieerd. Bokhoven wil daarom weten of Leefbaar hier afstand van wil nemen.

Ceulemans antwoordt, triomfantelijk, dat Bokhoven de eerste is die stelt dat de connectie met Forum de reden is waarom Leefbaar kritisch wordt aangesproken. Andere partijen draaien hier volgens hem om heen. Zij spreken Leefbaar aan omdat het de grootste fractie in de gemeenteraad is, en omdat de partij in de coalitie zit. Maar volgens Ceulemans willen ook de andere partijen Leefbaar in een hoek zetten.

Van der Velden van de Partij voor de Dieren is het daar niet mee eens. Geen enkele partij, ook zijn partij niet, betichtte Leefbaar tijdens de commissievergadering van ‘racisme’. Ceulemans doet volgens Van der Velden ten onrechte alsof het zelf slachtoffer is van de actie op de Erasmusbrug. Maar de echte slachtoffers zijn volgens de PvdD-fractieleider de mensen over wie de racistische leuzen gingen. ‘Schei toch eens uit met die slachtofferrol.’

‘Slap’

Na afloop van het debat vertelt BIJ1-leider Vlasblom dat ze de opstelling van Ceulemans typerend vindt voor Leefbaar Rotterdam. ‘De partij zegt tegen racisme te zijn, maar doet hier niets tegen en maakt van de verklaring opeens een principekwestie. Ik vind dat slap aan alle kanten.’ Volgens haar is het ‘maar een heel kleine moeite’ om je uit te spreken tegen racisme. Ze vindt het veelzeggend dat deze kleine moeite voor Leefbaar al te veel is. ‘Leefbaar zegt voor een veilige stad te zijn, voor alle Rotterdammers. Maar mijn vraag aan Leefbaar is: ‘Voor welke Rotterdammers willen jullie een veilige stad zijn?’

‘Als Leefbaar de racistische uitspraken op de Erasmusbrug zou hebben verdedigd, had dat het einde van de coalitie betekend’

Ook over de opstelling van Denk en D66 is ze niet te spreken. ‘Ik begrijp dat beide partijen in een lastige positie zitten. Maar Denk sprak zich bij andere debatten, onder andere die over racisme bij de politie, wel duidelijk uit tegen coalitiegenoot Leefbaar. De opstelling van Denk nu is halfbakken.’ De reactie van D66 noemt Vlasblom ‘heel jammer’ ‘Van Wifferen insinueert dat Leefbaar onder druk werd gezet en zich daarom zo opstelde, maar het is als raadsleden toch onze taak om dit te doen? Ze wil heel graag vriendjes blijven met Leefbaar Rotterdam, is mijn indruk. Dit komt oneerlijk over, ongepast. Waarom spreekt zij ons aan op onze kritiek op Leefbaar? Het was de omgekeerde wereld.’

D66-fractievoorzitter Agens Maassen vertelt voorafgaand aan het debat aan de Kanttekening dat ze het jammer vindt dat Leefbaar tegen de verklaring is. ‘Het had gesierd als ze mee hadden gedaan. Dat zou een krachtig signaal geven: nooit meer racisme.’

Maassen zegt dat de opstelling van Leefbaar voor D66 geen breekpunt is voor de samenwerking in de coalitie. ‘We wisten vooraf al met wie we zouden samenwerken. We verschillen hierin van opvatting. Dat weten we.’ Volgens Maassen breekt de coalitie als Leefbaar of een andere partij zich niet meer wenst te houden aan de coalitieafspraken, maar het wel of niet ondertekenen van de verklaring tegen racisme is een vrije kwestie. ‘In een coalitie moet je altijd compromissen sluiten. En elkaar ook gunnen eigen standpunten over een bepaalde kwestie te hebben. We vinden het als D66 niet altijd gemakkelijk om in een coalitie te zitten, maar we willen ons niet ingraven in ons eigen gelijk. Dat Leefbaar zich niet wil uitspreken, betekent niet dat ik hen als racisten beschouw. Als de partij die racistische uitspraken op de Erasmusbrug zou hebben verdedigd, dan betekende dat het einde van de coalitie. Maar ik heb geen enkele seconde gedacht dat Leefbaar dat zou doen.’

‘Teleurgesteld’

Tijdens de hoofdelijke stemming, donderdagavond na elf uur nam de raad de verklaring aan met 24 stemmen voor en 13 tegen. Naast de raadsleden van Leefbaar Rotterdam waren ook die van Forum en de VVD tegen.

Theo Coskun van de SP meldt vrijdagochtend, terugblikkend, dat volgens hem de VVD zich net als Leefbaar heeft laten leiden door angst. ‘Leefbaar Rotterdam wil een deel van de eigen achterban niet van zich vervreemden, dat deel dat racistisch is. De VVD wil graag op goede voet samenwerken met Leefbaar in de coalitie, maar ook niet dat kiezers weglopen naar rechtsere partijen als FvD en JA21.’

Hoewel Coskun vooraf al verwachtte dat niet alle partijen voor zijn motie zouden stemmen, gezien het vocale protest van Leefbaar, is hij toch enigszins teleurgesteld: ‘De racistische leuzen die op 1 januari werden geprojecteerd op de Erasmusbrug waren een provocatie aan Rotterdam. Die moet je als raad niet onbeantwoord laten.’