Net als de IslamOmroep wil ook M24 de moslimkijker gaan bedienen. Maar M24 gaat geen programma’s maken vanuit een theologische kader. Woordvoerder Fouad Soudali: ‘Je hoeft geen moskeediensten te verwachten bij ons.’

Nederland telt ruim vier miljoen inwoners met een van oorsprong niet-Nederlandse achtergrond, maar geen omroep die dit perspectief vertolkt. Daar willen de initiatiefnemers van omroep M24 verandering in brengen. Vanaf hun aankondiging begin deze maand laten de initiatiefnemers weten het ‘échte geluid van kleurrijk Nederland’ te willen laten horen en te ‘streven naar verbinding waar anderen vastlopen.’ Deze nieuwe omroep moet een omroep worden voor ‘eigentijdse moslims’, maar dan wel ‘toegankelijk zijn voor iedereen’.

M24 merkt dat een grote groep Nederlanders zich niet herkent in het medialandschap, met name moslims. Tegelijkertijd komen veel programmamakers die dat diverse geluid kunnen vertolken niet aan de bak. De 24-jarige Saloua, rechtenstudent in Groningen, herkent zich hierin.

‘Op de NPO komen moslims vooral in beeld als het gaat om extremisten, en bijna alleen wanneer het over de islam gaat’, vertelt ze. ‘Maar het beeld van de gemiddelde moslim en hun identiteit buiten de religieuze overtuiging blijft zo buiten beeld.’ Door dit eenzijdige beeld haakt zij soms af bij programma’s, net als wel meer moslims.

M24-oprichter en tv-maker Brahim Azamouri zegt met M24 een platform te willen bieden waar zij wél graag naar kijken en luisteren. ‘Dat is naar mijn mening de taak van ons als omroep: het geluid van divers Nederland laten horen, ze verbinden, en nog meer en beter betrekken bij onze samenleving.’

Diverse islam

Maar wat is het geluid van divers Nederland? Politicoloog Ewoud Butter, onderzoeker van onder andere de institutionalisering van de islam in Nederland, merkt op dat onder moslims enorm veel diversiteit bestaat. ‘De moslimgemeenschap is verdeeld langs etnische én religieuze lijnen. Eén van de redenen dat eerdere moslimomroepen het niet gered hebben, komt ook door die verschillen’, zegt Butter. ‘Maar de houding van de nieuwe generatie programmamakers met een moslimachtergrond is anders. Eerdere omroepen waren vooral bedoeld voor religieuze minderheidsgroepen. De eerste generatie moslimbestuurders waren geen tv-makers.’

De nieuwe generatie ziet zich steeds vaker ook als Nederlander, merkt Butter op, en eisen daarom ook hun plek op in de maatschappij en media. Dat zie je ook terug in de aankondiging van M24: ‘Zij (Nederlanders met een migratieachtergrond, red.) voelen zich thuis in het land waar ze zijn geboren of het grootste gedeelte van hun leven hebben doorgebracht. Zij voelen zich thuis in het land waar zij offers hebben gebracht. Zij voelen zich verbonden met het land dat hen heeft gevoed, en hun kinderen heeft grootgebracht.’

Dit gevoel zie je terug in de manier waarop de omroep is georganiseerd, maar ook in het belang dat de mensen achter M24 hechten aan verbinding met de gehele Nederlandse samenleving. Ze willen zich ook op niet-islamitische Nederlanders richten, niet alleen op de moslimkijkers.

‘De oude zuilen binnen de moslimgemeenschap zijn er nog steeds – een uitdaging én belangrijke taak voor M24’

Woordvoerder Fouad Sidali erkent ook de diversiteit binnen de moslimgemeenschap en spreekt daarom niet van ‘dé moslim’ om de diversiteit van moslims te waarborgen. De woordvoerder van M24 wil de valkuilen van voorgaande omroepen vermijden, door de nieuwe omroep op te bouwen vanuit verschillende hoeken van de moslimgemeenschap.

De omroep de verscheidenheid in de belevingswereld van moslims in beeld brengen. Een programma over de ramadan bijvoorbeeld kan ruimte bieden aan hoe diverse groepen binnen de islam ramadan ervaren. ‘Zulke programma’s zie je nu ook wel op de televisie, maar sporadisch’, zegt Sidali.

Gaat het M24 lukken?

Het is de vraag of dit voldoende is om islamitische kiezers weer naar de publieke omroep te krijgen. Saloua bijvoorbeeld haakte niet alleen af stereotyperingen van moslims op de Nederlandse televisie, maar ook omdat ze diepgang miste in talkshows. Zij zegt behoefte te hebben aan diepgravende documentaires die inhoudelijk over de islam berichten.

Ook de 26-jarige Abdul, die Internationale Betrekkingen heeft gestudeerd in Nijmegen, kijkt al sinds zijn jeugd geen televisie meer, op het NOS-journaal na. Hij is niet veel bezig met het thema representatie van moslims in de media, want hij vertegenwoordigt een groep jonge moslims voor wie de islam niet altijd op de voorgrond speelt. Met andere woorden: hij is een ‘culturele moslim’.

Hoewel Abdul niet strikt praktiserend is onderschrijft hij wel de spirituele kanten van de Islam. Hij vraagt zich af of hij ook zal worden vertegenwoordigd door M24. ‘De omroep zal daarom ook jongerenprogramma’s en onderwerpen die gericht zijn op liberalere moslims moeten produceren.’

Abdul vertelt dat hij voorbeeldfiguren mist en verhalen over het positieve effect van mensen met een migratieachtergrond op de Nederlandse cultuur. ‘Tien jaar geleden had je geen humus in de Albert Heijn. Dit is een mooi voorbeeld van hoe nieuwe Nederlanders de Nederlandse samenleving verrijken.’

Ewoud Butter merkt op dat de representatie van moslims vrij mager is. Het vindt het goed dat M24 dit aankaart. ‘Maar de oude zuilen binnen de moslimgemeenschap zijn er nog steeds’, waarschuwt hij. ‘Hier ligt een uitdaging én een belangrijke taak voor M24.’

Representatie door een nieuwe omroep heeft als bijkomend voordeel dat dit ook kan zorgen voor meer binding met Nederland, en voor meer binding tussen verschillende groepen. Abdul denkt bijvoorbeeld bij berichtgeving over moslims ‘als eerste aan iemand uit Noord-Afrika of het Midden-Oosten en pas als tweede aan moslims uit andere delen van de wereld.’ Hij hoopt dat het beeld genuanceerder wordt.

Op 1 januari 2022 start een nieuwe concessieperiode van vijf jaar voor de publieke omroep. Zeven nieuwe omroepen pogen deze keer zendtijd te verkrijgen, waaronder dus de IslamOmroep. Uiterlijk 31 december dit jaar weten we of M24 zich ertussen heeft weten te wurmen: tegen die tijd moet de aspirant-omroep 50.000 leden hebben geworven.

We spraken ook met imam en onderzoeker Azzedine Karrat, tevens columnist bij de Kanttekening. Hij is de drijvende kracht achter de IslamOmroep, de andere islamitische omroep die hoopt zendtijd te kunnen krijgen. Waar staat de IslamOmroep eigenlijk voor?

Het is geen omroep die vanuit de moskeekoepels is opgericht, maar de IslamOmroep krijgt wel informele steun. Dit vertelt Karrat aan de telefoon. ‘De IslamOmroep is van en voor moslims. Als er voor ouderen en christenen een omroep is, dan moet er ook een omroep voor moslims zijn. De Evangelische Omroep is in zekere zin een voorbeeld voor ons.’

Het doel van de IslamOmroep is niet om niet-moslims tot de islam te bekeren. ‘We willen programma’s voor moslims maken. De andere omroep M24 richt zich op moslims en niet-moslims.’ Net als M24 zegt de IslamOmroep staat los van etniciteiten en stromingen binnen de islam. ‘De islam verbindt ons’, legt Karrat uit.

De Islam Omroep heeft vijf hoofdthema’s: geloof, gezin, het kind, beschaving en rechtvaardigheid. Karrat: ‘We weten nog niet of we een talkshow gaan doen. Maar als we dit gaan doen, dan gaat deze in ieder geval niet op De Nieuwe Maan van de NTR lijken. Daarin stond centraal hoe Nederlanders naar de islam kijken. Bij ons staat centraal hoe moslims naar Nederland kijken.’

Ook zal de focus van de IslamOmroep meer religieus zijn dan politiek. ‘We willen ons met onderwerpen bezighouden die moslims relevant vinden. Denk aan de coronacrisis en hoe je daar als moslim mee om moet gaan, of aan islamofobie en discriminatie van moslims wereldwijd.’