Vandaag is het Amazigh-nieuwjaar. Voor steeds meer Marokkaanse Nederlanders uit de regio van het Rifgebergte een belangrijke feestdag.

Voor het volk van de Imazighen begint 13 januari het jaar Yennayer 2973. Beginpunt van deze jaartelling is de overwinning van Amazigh-koning Chichong op de Egyptische farao Ramses lll in 950 v.Chr. Imazighen zijn de oorspronkelijke inwoners van Noord-Afrika. Ze wonen verspreid over een gebied dat zich uitstrekt van Marokko tot Egypte en op de Canarische eilanden.

Imazighen – mannelijk enkelvoud is Amazigh en vrouwelijk enkelvoud Tamazight – zijn beter bekend als Berbers maar geven zelf doorgaans de voorkeur aan Imazighen dat ‘het vrije volk’ betekent. Hun taal Tamazight is sinds 2011 een officiële taal in Marokko.

Sinds de jaren negentig groeit het bewustzijn van de Amazigh-achtergrond onder Riffijnse Nederlanders. Initiatieven als de uitgave van de Berberbibliotheek, een boekenreeks van klassiekers uit Amazigh-landen, ontstonden, plus een jaarlijks muziekfestival ter gelegenheid van Amazigh-nieuwjaar. Hoe kijken Nederlandse Imazighen aan tegen dit culturele erfgoed? En vieren ze vandaag nieuwjaar?

Mustapha Barbouch (37) ondernemer, geboren in Marokko en sinds 2004 woonachtig in Nederland.

‘Ik ben maatschappelijk betrokken in de Schilderswijk’, vertelt hij, samen met een jongerenorganisatie organiseert hij jaarlijks het Haagse Amazigh Festival. ‘Toen ik bij mijn ouders in Marokko woonde heb ik nooit Amazigh-nieuwjaar gevierd. Zij waren zich destijds niet bewust van onze eigen cultuur.’

Hij ging daarom op zoek naar zijn identiteit. ‘Om het bewustzijn van mijn eigen kinderen te vergroten, vier ik jaarlijks op de avond van twaalf op dertien januari kleinschalig het Amazigh-nieuwjaar. Dan eten wij couscous en bestel ik taart met een afbeelding van onze jaartelling. Gezamenlijk eten zorgt voor verbinding.’

Barbouch vindt dat er te weinig Nederlandstalige boeken zijn over de Amazigh-geschiedenis. Hij wil dat hier meer aandacht voor komt. ‘Door jaarlijks het Amazigh Festival te organiseren probeer ik deze oude cultuur een plek te geven in de Nederlandse samenleving.’

‘Als wij niet in onze taal schrijven, zingen en dansen, zal die uitsterven’

Mimoun Essahraoui (53), geboren en getogen in Marokko, woont al 27 jaar in Nederland.

Hij woont samen met zijn Nederlandse vrouw en twee kinderen in Amersfoort. ‘Ik heb in Marokko geschiedenis gestudeerd en ben een Amazigh-dichter. Ook heb ik twee boeken geschreven waarvan één tweetalig is uitgebracht, in het Tamazight en in het Nederlands. Als wij niet in onze taal schrijven, zingen en dansen, zal die uitsterven.’

Hij tuigt de kerstboom pas af op 13 januari, om zo het nieuwe Amazigh-jaar welkom te heten. ‘Tijdens de jaarwisseling kook ik tajine met groente voor mijn gezin. Ook eten wij lekkere nootjes, zoals walnoten en amandelen. Dat is het moment dat ik mij bewust word van het feit dat ik onderdeel uitmaak van één van de oudste volkeren van deze wereld. Als je je bewust bent van je eigen identiteit, dan sta je sterk en kun je makkelijk in de Nederlandse samenleving integreren.’

Karim Amghar (34) is docent, programmamaker en televisiepresentator.

Hij werd  geboren in Rotterdam en groeide op in Bleiswijk. Hij is getrouwd en heeft twee dochters en een zoon. ‘In het verleden vierde ik geen Amazigh-nieuwjaar. Ik heb het vanuit huis niet meegekregen. Mijn ouders komen uit Tazourakht in het noorden van Marokko en zijn nooit naar school geweest. Ze waren zich niet bewust van hun Amazigh-wortels en stonden meer in overlevingsstand.’

Amghar ging pas later actief op zoek naar zijn roots. ‘Toen ontdekte ik het Amazigh-nieuwjaar. Ik geef het jaarlijks, tijdens mijn colleges burgerschap, een prominente plek, zodat studenten deze viering ook kennen.’

Amazigh-nieuwjaar brengt Amghar in contact met zijn identiteit, vertelt hij. ‘Op die dag heb ik het er met mijn dochters over. Er is dan taart en traditioneel Amazigh-eten: couscous met kaneel en poedersuiker, met een mix van dadels en noten. Dit maken mijn moeder en schoonmoeder altijd. Voor iedereen is identiteit belangrijk, of je het nou wilt of niet. Het is een stukje dat onderdeel is van de grote puzzel van je leven.’

Fatima Zohra Buurman (53) songwriter, woont in de Haagse Schilderswijk met haar twee katten.

‘Ik heb een Nederlandse moeder en een Riffijnse Amazigh-vader. Omdat ik het grootste deel van mijn leven ben opgeroeid bij mijn moeder ben ik zeer geïnteresseerd in mijn Amazigh-roots. Amazigh-nieuwjaar maakt mij bewust van het feit dat de jaartelling relatief is. De Imazighen zijn gaan tellen vanaf het moment dat zij de farao’s verslagen hebben.’

Haar Amazigh-wortels beschrijft ze als een gevoel dat ze met zich meedraagt. ‘Het gevoel van de vrije mens die verbinding heeft met de aarde en de kosmos.’  ‘Ik heb enkele nummers geschreven waarin de izran (tweeregelig mondeling gedicht uit Noord-Marokko, red.) een grote rol speelt. Ik haal mijn inspiratie uit de izran-traditie, om verhalen te kunnen vertellen. De Amazigh-cultuur is een vertelcultuur.’

Fatima gaat samen met haar vriendinnen nieuwjaar vieren op het Amazigh Festival in Den Haag, vertelt ze. ‘Ik vind het belangrijk om dit ieder jaar te vieren, omdat ik bang ben dat de cultuur anders verloren gaat.’