Turkije gaat zondag weer naar de stembus, voor de lokale verkiezingen dit keer. Hoewel het Erdogan-regime sterker is dan ooit, kan het niet uitgaan van een overwinning. Het land heeft namelijk te maken met een kwakkelende economie.

Kan de AKP van Erdogan de grote steden terugveroveren? Of maken de seculieren en Koerden een comeback? We vroegen het aan de journalisten Ergün Babahan en Abdülhamit Bilici, die allebei Turkije zijn ontvlucht.

Wat is het belang van de lokale verkiezingen op 31 maart?

Bilici: ‘Onder normale omstandigheden zijn lokale verkiezingen een democratisch proces, waarbij lokale vertegenwoordigers door het volk worden gekozen en het werk van de nationale regering door de kiezers wordt beoordeeld. Maar Turkije is al lange tijd niet meer democratisch. Tientallen door het volk gekozen burgemeesters in het oosten en zuidoosten van het land zijn uit hun ambt gezet en zijn vervangen door stromannen van Erdogan. Heeft het dan nog zin om naar de stembus te gaan en een nieuwe burgemeesters te kiezen?’

‘Het is duidelijk dat Turkije geen democratisch land meer is’

Babahan: ‘In een meer democratische omgeving zouden de resultaten van lokale verkiezingen effectief zijn om regeringen met een zwakke parlementaire meerderheid ten val te brengen. Het is echter duidelijk dat Turkije geen democratisch land meer is en dat het parlement geen belang of gewicht meer heeft. Turkije is in de greep van de grootste economische crisis in de recente geschiedenis. De armoede in het land zal zich verbreden en verdiepen.’ 

Wie zal winnen in de grote steden? 

Bilici: ‘De lokale verkiezingen van 2019 leken veelbelovend voor de oppositie. Ze slaagden erin om de verkiezingen in  Istanbul, Ankara en Antalya te winnen, die jarenlang door de AKP van Erdogan werden bestuurd. In 2023 werkten de oppositiepartijen – minus de pro-Koerdische HDP – samen in de zogenoemde ‘Tafel van Zes’ om Erdogan bij de presidentsverkiezingen te verslaan. Dit mislukte en het bondgenootschap viel uiteen.

‘Elke partij komt nu met een eigen kandidaat. Dat werkt in het voordeel van Erdogans AKP, die daardoor een goede kans maakt om sommige grote steden terug te veroveren. De AKP chanteert hierbij de Koerden, die in 2019 nog op de kandidaten van het oppositieblok stemden. Als de Koerden willen dat Selahattin Demirtas en Abdullah Öcalan worden vrijgelaten uit de gevangenis moeten ze AKP stemmen, zeggen pro-Erdoganjournalisten. Of ze moeten op de pro-Koerdische DEM Partij stemmen. Als ze maar niet op Ekrem Imamoglu of andere burgemeesters van de seculiere partij CHP stemmen.’

‘Net als in 2019 zullen de Koerdische kiezers de uitslag bepalen in de grote steden van het westen van Turkije’

Babahan: ‘Het is niet gemakkelijk om vooraf voorspellingen te doen, maar betrouwbare en gerespecteerde onderzoeksbureaus laten zien dat CHP-kandidaten de verkiezingen met een verpletterende meerderheid zullen winnen in zowel Ankara als Istanbul. In Izmir zal de CHP zeker winnen, hoewel de marge kleiner is geworden. In de kustplaats Antalya zal de uitslag waarschijnlijk worden beslist door Koerdische stemmen en in Hatay door linkse stemmen. Net als in 2019 zullen de Koerdische kiezers de uitslag bepalen in de grote steden van het westen van Turkije. In Turks-Koerdistan voorzien we een overwinning voor de Koerdische DEM, ondanks de intimiderende pogingen van de regering om stembureaus op een andere locatie neer te zetten en politieagenten en soldaten te stationeren in de kiesdistricten.’

Kunnen we verrassingen verwachten?

Bilici: ‘In Istanbul had de oppositie in 2019 een goed systeem van toezicht opgebouwd, zodat ze bij het tellen van de stemmen niet afhankelijk waren van de gegevens van de Hoge Kiesraad en het regeringsgezinde nationale persbureau Anadolu Agency. Als ze dit niet hadden gedaan dan zou de Kiesraad de AKP-kandidaat tot winnaar hebben uitgeroepen. Voor nu geldt opnieuw: als de oppositie er niet in slaagt om goed toezicht te houden bij de stembussen, dan wint de AKP.’

Babahan: ‘Volgens politieke commentatoren heeft de conservatieve partij Refah een goede kans in een aantal grote steden te winnen. Refah is de islamistische partij waar Erdogan zich van heeft afgesplitst. Maar de partij is nu met een comeback bezig, zo lijkt het.’ 

‘De oorlogstaal is als afleiding bedoeld, vooral van de enorme economische problemen’

Is de oorlogszucht van Erdogan in Syrië een politieke strategie?

Bilici: ‘Erdogan doet dit bij elke verkiezingen. De oorlogstaal is als afleiding bedoeld, vooral van de enorme economische problemen. Het is ook bedoeld om de conservatief-nationalistische kiezers te mobiliseren. We hebben in het verleden gezien hoe effectief het promoten van de thema’s terrorisme en PKK was, ook vorig jaar na de aardbeving. Het is ook waar dat dergelijke militaire operaties de samenwerking tussen de oppositie en de Koerden bemoeilijken, omdat de Turkse kiezers gevoelig zijn voor nationalistische retoriek.’

Babahan: ‘Naar verluidt zal Turkije in de lente een grootschalige oorlog beginnen in Iraaks Koerdistan. Het verloop van deze oorlog zal zowel afhangen van het verzet van de PKK als van Iran, de Arabieren en andere landen die belangen hebben in de regio.’