Atheïsme is onbegrijpelijk voor de meerderheid van de Marokkanen. Toch neemt het aantal ongelovigen in Marokko toe. En dat gaat niet zonder slag of stoot.

In een video op YouTube maakte de Marokkaanse acteur Walid Walhi eerder deze maand bekend dat hij onlangs atheïst is geworden. De acteur bekeerde zich twee jaar geleden al tot het christendom, wat verboden is in het Noord-Afrikaanse koninkrijk. In de recente video maakte hij bekend dat hij nu helemaal niet meer in God gelooft. ‘Mohammed, Jezus en zelfs God bestaan niet en zijn helaas alleen mythen’, zegt Walhi in de video.

Ondanks het feit dat Marokko haar islamitische onderdanen verbiedt om zich tot een andere religie te bekeren maakte Walhi’s overstap naar het christendom minder kritiek los dan zijn besluit om atheïst te worden. Veel Marokkanen zeiden online dat zijn gedrag onaanvaardbaar is. Sommigen vinden zelfs dat de staat een strafrechtelijk onderzoek zou moeten instellen. Niet in God geloven is voor de meerderheid van Marokkanen onvoorstelbaar. In reacties gaven zij aan dat Walhi de weg helemaal kwijt is.

Walhi is een van de weinige atheïsten in het overwegend islamitisch land. Onderzoekers schatten het aantal atheïsten in Marokko op 320.000, een klein aantal in een land van ruim 35 miljoen inwoners. De rest van de Marokkanen zegt moslim te zijn, op een klein aantal christenen en joden na. De ophef rond Walhi’s video is daarom niet onverwachts, legt de 24-jarige atheïste Oumaima Meskine uit.

Meskine groeide op in een islamitisch gezin, maar kwam er in haar tienerjaren achter dat zij niet in God gelooft. Tegen klasgenoten en docenten was ze eerlijk over haar atheïstische overtuiging. Tegenwoordig is Meskine voorzichtiger bij conservatieve Marokkanen, maar ze vertelt alsnog regelmatig over haar atheïsme. En dat wordt haar niet altijd in dank afgenomen. Door de jaren heen kreeg Meskine – net als Walhi – een berg kritiek over zich heen.

‘Het is al lastig om een vrouw te zijn in Marokko. Maar als mannen er dan ook nog eens achter komen dat je niet in God gelooft, dan wordt het hun missie om je lastig te vallen’, vertelt ze.

‘Op school werd ik veel gepest. Ook had een ik een docent die dacht dat ik wel met hem naar bed zou gaan omdat ik niet in God geloof en in het openbaar rook en drink. Hij zei dat als ik geen seks met hem had, hij mij een onvoldoende voor zijn vak zou geven. Uiteindelijk heb ik mijn punten wel gekregen, maar in dat soort situaties moet je heel slim zijn. Ze denken dat je een hoer bent en je moet constant bewijzen dat dat niet zo is.’

‘Religie en wetenschap gaan niet hand in hand’

Voordat Meskine besloot atheïst te worden overwoog ze andere religies. ‘Ik wist eigenlijk als kind al dat de islam niet bij mij past, voornamelijk door het onderdanige beeld dat de Koran schetst van vrouwen. Dus ging ik kijken naar andere religies: christendom, jodendom, boeddhisme, maar niets paste bij mij. Ik hield van de wetenschap. En religie en wetenschap gaan niet hand in hand.’

In Marokko lijken er steeds meer atheïsten bij te komen. Zo rept een onderzoek door de Amerikaanse overheid uit 2014 nog van tienduizend atheïsten in Marokko. Dat is een groot verschil met de meer dan 300.000 atheïsten die Marokko nu zou hebben.

Volgens Meskine nam het aantal atheïsten vooral toe na de ‘20 februari Jeugdbeweging’, die Marokko’s versie van ‘Arabische Lente’-protesten instigeerde. Deze beweging bestond grotendeels uit studenten en organiseerde in 2011 en 2012 een reeks van protesten, geïnspireerd door protesten in andere Arabische landen. De groep protesteerde tegen corruptie, het gebrek aan goede zorg en de grote kloof tussen arm en rijk.

‘De mix van frustratie over de staat van het land en het ontstaan van Daesh (IS, red.) heeft een hele generatie gevormd. En deze generatie is minder bang om te zeggen wat ze denken’, zegt Meskine. ‘Ze hebben hun eigen mening en durven daarom ook afstand te doen van religie.’

De meerderheid van Meskines vrienden is ook atheïst. Dat is volgens de jonge vrouw niet bewust gegaan: ‘Ik ben veel religieuze vrienden kwijtgeraakt. Het maakt mij niets uit als iemand gelovig is, maar zij wilden niet meer met mij omgaan, omdat ik niet in God geloofde.’

Voor haar familie en voor conservatieve Marokkanen verbergt Meskine regelmatig haar geloofsovertuigingen. ‘Mijn ouders weten niets van mijn geloofsovertuigingen. Ik durf het niet te zeggen. Soms voelt het daarom alsof ik een dubbelleven leidt. Familie is erg belangrijk. Het doet me heel veel pijn dat ik niet eerlijk tegenover hen kan zijn.’

Ze is vaak bang dat haar familie erachter komt dat ze atheïst is. ‘Als dat gebeurt, dan zou ik me niet meer veilig voelen.’ Meskine hoopt dat atheïsme in de toekomst vaker zal voorkomen in Marokko. Maar ze ziet de conservatieve houding tegenover religie niet snel veranderen. ‘We zijn nog steeds een hele kleine minderheid.’