Gisteren vond in Den Haag een academisch seminar plaats over ‘India’s koloniale project in Kashmir’. Want ‘koloniaal’ is hoe we de Indiase bezetting moeten noemen, vinden de sprekers.

Hoe zat het ook alweer met Kashmir? In 2019 besloot India de speciale autonome status van het Indiase deel van dit overwegend islamitische gebied in te trekken. Sindsdien is Kashmir een door India geleide politiestaat, afgesloten van de buitenwereld.

India zegt de orde in Kashmir te willen herstellen, omdat islamitische separatisten er ruim dertig jaar streden tegen wat zij zien als een Indiase bezetting. Maar mensenrechtenorganisaties maken zich zorgen over de situatie in Kashmir. Ook Pakistan, dat net als India een deel van Kashmir in handen heeft, uit zich vaak kritisch over de Indiase omgang met Kashmir.

‘De kwestie-Kashmir wordt meestal voorgesteld als een oorlog tussen India en Pakistan, als een territoriaal geschil. Of een etno-nationaal conflict waarbij Kashmir wordt beschreven als integraal onderdeel van India’, vertelt Hafsa Kanjwal, universitair docent Zuid-Aziatische geschiedenis aan het Lafayette College in Pennsylvania, tijdens het seminar van het International Institute of Social Studies, dat onderdeel is van de Erasmus Universiteit Rotterdam. Ze legt uit dat deze benadering problematisch is.

‘Je bekijkt het conflict dan alleen vanuit de bril van een conflict tussen India en Pakistan. Dit negeert de wil en de stemmen van het volk in Kashmir.’

Kanjwal legt uit dat de Indiase vorst Hari Singh, de hindoeïstische heerser van Kashmir, tijdens de opdeling van India en Pakistan in 1947 eerst wilde dat de regio onafhankelijk zou worden. Maar hij besloot alsnog dat Kashmir zich bij India aan moest sluiten, na protest vanuit de hindoe-gemeenschap.

Het was kort na de opdeling tussen Pakistan en India dat het gruwelijke Jammu-bloedbad plaatsvond, waarbij extremistische hindoes en sikhs veel moslims vermoordden. De moslims waren voor dit bloedbad in de Indiase deelstaat Jammu, dat grenst aan Kashmir, in de meerderheid. Maar na deze gebeurtenis waren de hindoes de grootste groep geworden.

Indiase geschiedenisboeken hebben dit deel van de geschiedenis uitgewist, aldus Kanjwal, om het geweld van hindoe-extremisten wit te wassen. Daardoor groeien Indiërs op met een fout beeld van de geschiedenis, en menen zij de ‘oorspronkelijke bewoners’ van Jammu te zijn. Dat is niet eerlijk, vindt ze. ‘Zowel de hindoes als de moslims dienen tot de inheemse bevolking te worden gerekend.’

De sprekers op het symposium vrezen dat ook Kashmir etnisch gezuiverd zal worden, net als Jammu. ‘Er bestaat eigenlijk een langere geschiedenis van etnische zuivering en kolonisatie van Kashmir door India’, zegt Kanjwal. ‘Het bloedbad door de Dogra-dynastie (die tot de Indiase onafhankelijkheid over Jammu en Kashmir heerste, red.) en rechtse hindoe-nationalistische milities uit andere delen van India was een moment van demografische verandering. Deze verandering is de eerste stap in het kolonisatieproces.’

‘Er bestaat een langere geschiedenis van etnische zuivering en kolonisatie van Kashmir door India’

Toen in 1989 in Kashmir het verzet tegen het Indiaas regime begon, reageerde het Indiase leger met geweld. Hierbij werden mannen in Kashmir blind gemaakt, doordat ze in de ogen worden beschoten. Doel van dit geweld was om het verzet in Kashmir de kop in te drukken en om angst te zaaien onder de bevolking.

‘De Indiase staat beheerst het leven van Kashmiri moslims – en zelfs hun dood’, vertelt Kanjwal. Zelfs tijdens een begrafenis van een verzetsstrijder verstoorde het Indiaas leger de ceremonie en werd de familie tegengehouden om de begrafenis bij te wonen, vertelt ze.

India zegt dat Pakistan achter het verzet in Kashmir zit en dat een radicaal-islamitische beweging het gemunt heeft op de Indiase bevolking. Hierdoor wordt het eigen karakter van de verzetsbeweging geen recht gedaan, aldus Kanjwal.

De belangrijkste stap van het ‘koloniale project’ van India vond in 2019 plaats, toen India de bepaalde artikelen in de grondwet afschafte, die bescherming boden voor Kashmiri’s om landrechten en arbeidsrechten te krijgen. Nu kunnen Indiase burgers land en onroerend goed kopen en zich in Kashmir vestigen. Kashmiri vrezen dat dit de demografie van het land, waar momenteel moslims in de meerderheid zijn, fundamenteel zal veranderen. Net zoals dat ook in het deelgebied Jammu was gebeurd na de pogroms. Hierdoor zal het nog moeilijker worden om tot een oplossing voor het conflict in Kashmir te komen, denkt Kanjwal.

Uzma Falak, promovenda aan de universiteit van Heidelberg en dichteres, spreekt over een militaire bezetting. In India is het not done om over een bezetting te spreken, want dan word je voor ‘antinationaal’ uitgemaakt of voor een ‘vijand van het Indiase volk’.

Een spreker vertelt het publiek dat Bollywood-films medeplichtig zijn aan de bezetting van Kashmir. Denk hierbij aan de omstreden film The Kashmir Files, die dit jaar werd uitgebracht. De Kashmiri worden in zulke hindoe-nationalistische films vaak geportretteerd als terroristen die samenwerken met de Pakistaanse regering. Of de hindoes die er wonen zijn slachtoffers van de radicale islam. Wat mist in deze films is het geweld waaraan het Indiase leger zich schuldig maakt.

Is er een dialoog mogelijk tussen Kashmir en India, om de meningsverschillen over de toekomst van het gebied vreedzaam op te lossen? Een spreker antwoordt dat de machtsverhoudingen nu ongelijk zijn, omdat India Kashmir bezet. Pas als de bezetting van Kashmir eindigt, zouden Kashmiri en Indiërs, op voet van gelijkheid, met elkaar de dialoog kunnen aangaan.