De 29-jarige Berber-activist Rabeh Timizar ontvluchtte eerder dit jaar zijn geboorteland Algerije vanwege de politieke repressie in het land, met name tegen de Amazigh (Berbers). Nu is hij in Nederland, in afwachting van zijn asielaanvraag. ‘Mijn geboorteland is feitelijk een dictatuur.’

Algerije is beslist geen liberale democratie. Hoewel de autoritaire president Abdelaziz Bouteflika als gevolg van de protestbeweging tegen de corrupte regering in 2019 na twintig jaar het veld moest ruimen, trekt het oude establishment nog steeds stevig aan de touwtjes. De presidentsverkiezingen van afgelopen december waren volgens critici een farce, omdat beide kandidaten uit ditzelfde establishment afkomstig waren. De nieuwe president Abdelmadjid Tebboune heeft onder de protestbeweging geen geloofwaardigheid.

Ondertussen gaat de repressie door. Journalisten en activisten, met name van de Berberse Amazigh-minderheid, worden door de autoriteiten opgepakt en in de gevangenis gegooid, waar ze dikwijls ook gemarteld worden. Het hijsen van de Amazighvlag is strafbaar. Om deze redenen besloot de seculiere pro-Berberpartij de presidentsverkiezingen te boycotten.

‘Het Algerijnse volk, in het bijzonder de Berbers, worden niet gehoord’, zegt de Algerijnse Rabeh Timizar, die eerder dit jaar naar Nederland is gevlucht. De Kanttekening sprak met deze jonge Berber-activist die in het asielzoekerscentrum van Den Helder zit, in afwachting of zijn asielaanvraag gehonoreerd zal worden.

Wat is de politieke situatie in Algerije nu, na het aftreden van president Bouteflika?

‘Het systeem is hetzelfde, de gezichten zijn hetzelfde en hun beleid en programma’s zijn hetzelfde. Bouteflika is weg, maar het Bouteflika-regime is aan de macht zolang degenen die de beslissingen maken zich achter de schermen bevinden. I ‘In de ogen van Europese landen is Algerije een democratie en een staat van vrijheden, maar de realiteit is heel anders. Algerije is in naam een democratie, maar houdt zich niet aan de Algerijnse grondwet. De eisen van het volk worden niet gerespecteerd. In plaats daarvan worden de rechten van het volk onderdrukt, en worden activisten en politieke activisten van de oppositie ontvoerd en in de gevangenis gegooid.’

In Algerije is er een Berberse Hirak-protestbeweging, net zoals in Marokko – dat ook een Berber-minderheid kent. Wat zijn de doelen van deze Hirak-beweging?

‘De beweging begon in Algerije op 16 februari 2019 in de regio Kabylië in de stad Al-Ahrar Kharata. Op 22 februari 2019 besloot het Algerijnse volk om overal in het land de straat op te gaan. De mensen protesteerden voor een radicale machtswisseling, tegen politiegeweld en dat artikelen 7 en 8 van de Grondwet zouden worden uitgevoerd. In deze artikelen van de Algerijnse Grondwet staat dat de soevereiniteit bij het Algerijnse volk ligt.’

Hoe reageert de regering op de eisen van deze beweging?

‘Niet – omdat de autoriteiten Tebboune als president aan het Algerijnse volk hebben opgedrongen. We beschouwen hem niet als onze wettige president, omdat we hem niet democratisch hebben verkozen. Dat hij president kon worden kwam door een onderonsje van het corrupte militaire regime, onder leiding van stafchef Qaid Saleh (die in december 2019 is overleden, red.). Dit besluit was illegaal en tegen de eisen van de Algerijnen, de Berbers in het bijzonder. Vanwege de repressie in de Berberregio Groot-Kabylië besloten veel Berbers de verkiezingen te boycotten. Algerije is een zieke democratie, omdat deze illegale verkiezingen in strijd waren met de eisen van het volk. We zijn een burgermaatschappij, geen kazerne.’

‘De situatie van de Amazigh in Algerije lijkt erg op die van onze Berberbroeders in Marokko’

Worden Berbers in Algerije behandeld als tweederangs burgers?

‘In zekere zin wel. De situatie van de Amazigh in Algerije lijkt erg op die van onze Berberbroeders in Marokko. De Algerijnse autoriteiten onderdrukken het Amazighvolk zwaar en respecteren hun vrijheid en hun mensenrechten niet. Berbers mogen hun identiteit niet vrijelijk uiten. Denk aan het verbod op het hijsen van de Amazighvlag en het arresteren en opsluiten van activisten, die in de gevangenissen vaak worden gemarteld. Het lijkt erop dat alle Algerijnse machthebbers de Berbers willen beledigen en onderdrukken.’

Is er nu meer vrijheid van meningsuiting en pers dan tijdens het regime van Bouteflika?

‘De situatie is geenszins verbeterd na het vertrek van Bouteflika. De pers in Algerije is nog steeds niet vrij, helaas. In Algerije worden onafhankelijke journalisten, die op professionele wijze nieuws maken en zich aan de journalistieke ethiek houden, in de gevangenis gegooid. Er is geen onafhankelijke pers in Algerije, er is nauwelijks ruimte voor afwijkende geluiden. Wie de waarheid spreekt en zijn mening geeft of kritiek uit op het gezag, die belandt achter de tralies en wordt psychologisch of fysiek gemarteld.’

Heb je een voorbeeld hiervan?

‘Het bekendste voorbeeld is denk ik journalist Khaled Dararni, die de Hirak-beweging met een open blik heeft gevolgd en op professionele wijze verslag heeft gedaan van de demonstraties, zodat de wereld kon zien wat er in Algerije gebeurde. Hiervoor is hij – op illegale gronden – gearresteerd, gemarteld en tot twee jaar gevangenisstraf veroordeeld. Dararni is echter niet de enige gewetensgevangene. Het regime heeft ook politieke vrijheidsstrijders Karim Tabbou en Ibrahim Lahlami opgesloten, evenals journalist Saeed Bodur en vele andere journalisten en activisten. Zij kwijnen weg in de gevangenissen van deze dictatoriale macht. Verder mogen we Bodor Said niet vergeten. Deze journalist onthulde dat de onwettige zoon van de president, Khaled Tebboune, betrokken was bij drugssmokkel. Maar in plaats van de drugssmokkelaar belandde de kritische journalist achter slot en grendel.

‘De situatie is geenszins verbeterd na het vertrek van Bouteflika’

‘Arrestaties zijn in Algerije een dagelijkse realiteit. Je ziet regelmatig op Facebook of op video-opnames dat iemand door leden van de militaire veiligheid is ontvoerd en onderworpen aan psychologische en fysieke martelingen. Er zijn bovendien veel mensen over wie nog geen nieuws is verschenen. In het politieke leven in Algerije zijn er veel problemen, vooral voor de mensen die in de oppositie zitten. Wie voor de oppositie kiest, verwacht vervolging, gevangenschap, ontvoering en marteling. Het belangrijkste is echter om de waarheid te spreken, wat de prijs ook moge zijn.’

In Algerije werd je opgepakt. Waarom?

‘Vanwege mijn activisme voor de rechten van de Berbers. Ik heb overigens maar een dag in de gevangenis gezeten. Maar dat was geen pretje. Ik ben gemarteld, bedreigd en uitgescholden. Ze beledigden en sloegen mij met een ijzeren stok met leer, die de politie ook gebruikt. Tegen andere gevangen wordt soms ook seksuele agressie gebruikt. Ze doen er dingen die het daglicht niet verdragen. In de cel is het donker.’

Ben je daarom gevlucht?

‘Ik ben ontsnapt uit Algerije, vanwege de onderdrukking en het gebrek aan respect dat de autoriteiten hadden voor onze burgerlijke vrijheden en de voor wet. Ik ben het slachtoffer geweest van vele pesterijen van de politie en van wetshandhavingsinstanties vanwege mijn politieke activiteiten. Deze gebeurtenissen hebben mij ertoe genoopt om te vluchten.’

Hoe ben je uiteindelijk in Nederland beland?

‘Europa ben ik via een visum binnengekomen. Ik kwam aan in Duitsland en ben toen met de bus naar Nederland gegaan, waar ik asiel heb aangevraagd. Op dit moment zit ik in het asielzoekerscentrum van Den Helder, in afwachting van mijn asielaanvraag.’

Zijn de Algerijnse autoriteiten nog steeds op zoek naar jou?

‘In Algerije werd ik gedagvaard, de politie wilde een onderzoek tegen mij beginnen en ik liep risico om in de gevangenis te belanden. Ik was echter in Europa toen ik dit allemaal hoorde, vlak voor de uitbraak van het coronavirus. De Algerijnse autoriteiten hebben de coronapandemie met beide handen aangegrepen om de activiteiten van de Hirak-beweging te verbieden. Het regime begon alle activisten te dagvaarden en hen te arresteren. Maar toen zat ik al veilig in Europa.’

Hoe zit het met de asielprocedure?

‘Voorlopig blijf ik in Den Helder in het asielzoekerscentrum. Ik wacht op een advocaat die mij de asielprocedures uitlegt. Mij is verteld dat ik naar Duitsland kan worden gestuurd, omdat dat het land is waar ik Europa ben binnengekomen. Daar heb ik het recht om asiel aan te vragen, niet in Nederland. Maar ik wil hier asiel aanvragen. Ik hoop met heel mijn hart in dit prachtige land te blijven, tussen de Nederlanders te leven en me aan te passen aan de maatschappij.

‘In de gevangenis beledigden ze en sloegen ze mij met een ijzeren stok met leer’

‘Asielprocedures zijn moeilijker voor mensen uit Noord-Afrikaanse landen. Daar hebben wij erg veel last van. Europa ziet landen als Algerije en Marokko als veilige landen, maar dat is helemaal niet waar. Het zijn dictaturen, wat betekent dat het er allesbehalve veilig is. Algerije is een land waar je je mening niet vrij kunt uiten en waar je niet in alle vrijheid politieke activiteiten kan ontplooien. Mijn geboorteland is feitelijk een dictatuur, en een dictatuur is misschien wel gevaarlijker voor mensen dan oorlog.’