We zouden het bijna vergeten, maar India is met bijna 200 miljoen islamieten één van de grootste moslimlanden ter wereld. Waar er volgens critici sinds 2014 – toen president Nerandra Modi en zijn BJP-partij aan de macht kwamen – een hindoe-nationalistisch wind door het land waait, lijkt India sinds augustus te kampen met een storm die weinig goeds voor de moslimminderheid voorspelt.

Begin vorige maand besloot Modi per presidentieel decreet om artikel 370 van de grondwet te schrappen. Daardoor kwam er een einde aan de autonome status van de Indiase deelstaten Jammu en Kashmir. India zegt de orde in het gebied te willen herstellen, waar islamitische separatisten al meer dan dertig jaar lang een strijd voeren tegen wat zij zien als de Indiase bezetting van hun land.

Ook in de noordoostelijke deelstaat Assam zijn er spanningen, omdat de Indiase regering het plan heeft om honderdduizenden moslims stateloos te maken. Zij hadden niet de benodigde papieren om aan te tonen dat zij of hun voorouders voor 1971 al in India woonden, toen moslimmigranten massaal vanuit Bangladesh naar Assam trokken vanwege de bloedige onafhankelijkheidsoorlog met Pakistan in dat jaar. Lokale armoede, natuurrampen, analfabetisme en een gebrek aan officiële documentatie maakten dit proces in vele gevallen lastig en in sommige gevallen zelfs onmogelijk. Toch worden deze statelozen vanaf nu gezien als illegale buitenlanders die het land dienen te verlaten. Ondertussen wordt er in Assam geklust aan tien detentiecentra, waar 3.000 mensen per kamp kunnen worden ondergebracht.

Drijft president Modi moslims en de hindoemeerderheid in het land uiteen? De Kanttekening vroeg het aan mensenrechtenactivist Ali Raza Syed, voorzitter van de Kashmir Council-EU die in Europa voor de mensenrechten in Kashmir opkomst, en met Kalyan Pathak, inwoner van Assam. ‘Misdaden tegen mensen uit Kashmir kunnen straffeloos worden gepleegd, de daders worden toch niet berecht.’

Traangas, wetteloosheid en een avondklok

Ali Raza Syed vertelt dat de Kashmir Council-EU Europa bewust wil maken van wat er in Kashmir gebeurt. ‘Onze mensen lijden. Al zeventig jaar. We willen dat hier een einde aan komt. Van de Europese Unie verwachten we veel, omdat de EU de mensenrechten hoog in het vaandel heeft staan. Maar ze moeten eerst wel weten wat er in Kashmir aan de hand is, daar informeren we over.’

Syed vertelt een verhaal over een zevenjarig meisje, dat omdat ze op het verkeerde moment naar buiten keek voor altijd blind is geworden door traangas van de oproerpolitie. ‘Ze wilde heel graag dokter worden, dat was haar droom, maar dat kan ze nu wel vergeten.’ Een ander voorbeeld van mensenrechtenschendingen in Kashmir is de verkrachting van een achtjarig meisje door een groep criminelen. ‘De daders zijn nooit vervolgd, omdat de BJP deze moordenaars de hand boven het hoofd hield. Misdaden tegen mensen uit Kashmir kunnen straffeloos worden gepleegd, de daders worden toch niet berecht.’

Nadat India een einde heeft gemaakt aan de autonomie van Kashmir is het alleen maar erger geworden. Er heerst een sfeer van angst, vertelt Syed. ‘India heeft politieke leiders en activisten opgepakt, veiligheidstroepen patrouilleren door de straten, samenscholingen zijn verboden, er is een avondklok ingesteld, journalisten mogen het gebied niet in en de bewoners van Kashmir kunnen niet communiceren met de buitenwereld want de telefoon- en internetverbindingen liggen er allemaal uit. Ik kan dus ook niet spreken met mijn vrienden in Kashmir, maar zal dat natuurlijk meteen doen als de communicatielijnen weer zijn hersteld.’

‘Er heerst een sfeer van angst’

De mensenrechtenactivist benadrukt het ondemocratische karakter van het besluit de om autonomie van Kashmir in te trekken. ‘Er zijn zeven staten met een speciale status. India veranderde de status van Kashmir van bovenaf, niet via het regionale parlement. Ook de hindoes in Jammu en Kashmir zijn tegen deze maatregelen.’

De Amerikaanse president Donald Trump Britse premier Boris Johnson vinden dat de vete tussen India en Pakistan zonder tussenkomst van anderen en via een dialoog moet worden opgelost. Pakistan is het daar vooralsnog niet mee eens. Het land probeerde eind vorige maand de kwestie te internationaliseren door de acties van India aan te vechten bij de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties. Maar de meeste deelnemende landen vinden de zaak een aangelegenheid tussen India en Pakistan, niet iets dat internationaal moet worden opgelost.

Maar volgens Syed kan de situatie in Kashmir niet worden opgelost door bilateraal overleg tussen India en Pakistan. ‘We moeten zelf over onze eigen toekomst beslissen. Er moet een referendum komen waarin de bevolking van Kashmir zich kan uitspreken over de toekomst van de staat. Willen we een onafhankelijk land worden? Willen we aansluiting bij Pakistan? Of willen we bij India blijven?’ De Kashmir Council-EU heeft geen mening over de uitkomst’, zegt Syed. ‘We willen dat er een referendum komt, dat we democratisch over onze toekomst mogen beslissen.’

Opgeklopte verhalen en nuances

We vragen Kalyan Pathak uit Assam hoe de media de controverse rond Kashmir verslaat. Hebben zij wel oog voor de mensenrechtenschendingen die daar plaatsvinden? ‘Wat mij opvalt’, zegt Pathak, ‘is de eenzijdige opstelling van BBC India. De omroep is, sinds het intrekken van de autonomie van Kashmir, alleen maar kritisch. Er wordt alleen maar verteld hoe slecht dit zou zijn. Dit, terwijl er ook veel mensen in Kashmir zijn die het beleid van Modi toejuichen – het is nu veel makkelijker om werk in andere deelstaten van India te vinden.’

Pathak maakt zich wel zorgen over media die proberen de spanningen tussen hindoes en moslims op te kloppen. ‘Er zijn heel veel media in India, ook kleinere media. Zij willen graag meer luisteraars of kijkers hebben en komen daarom met verhalen die niet waar zijn, zoals vechtpartijen tussen moslims en hindoes die helemaal niet hebben plaatsgevonden. De werkelijkheid is dat we best heel goed met elkaar kunnen opschieten. Moslims doen mee aan hindoefeesten, hindoes doen mee aan moslimfeesten. Ook veel Indiase moslims steunen Modi, hij is daarom minder anti-islamitisch dan buitenstaanders denken. Maar als je heel erg in tegenstellingen denkt, dan zie je deze nuances niet.’

‘Ook veel Indiase moslims steunen Modi’

Voor de bewoners van Kashmir die onafhankelijkheid wensen, of aansluiting bij Pakistan, heeft Pathak weinig begrip. Je kunt wel heel kritisch zijn over die avondklok, maar die is nodig omdat er anders rellen komen, zegt hij. ‘Ik heb wel eens mensen uit Kashmir gesproken die mij vertelden dat je goed betaald als je met stenen gooit naar de politie. Terroristische organisaties, die gesteund worden door Pakistan, zitten hierachter.’

Hoewel Pathak zich zorgen maakt over de invloed van Pakistan op Kashmir, gelooft hij niet dat er oorlog komt. ‘Pakistan kan deze oorlog niet winnen en krijgt ook geen steun van de andere islamitische landen.’

De situatie in Assam, waar Pathak woont, is minder gespannen dan in Kashmir, vertelt hij. ‘We hebben hier ook geen problemen met moslims, wat soms in westerse media wordt gesuggereerd, maar met illegale immigranten uit Bangladesh. Zij zijn namelijk goedkope arbeidskrachten en veel mensen in Assam zijn bang dat ze hierdoor hun baan zullen verliezen.’

De wet van Modi om ongewenste inwoners Assam uit te sturen, tenzij ze kunnen aantonen voor 1971 in de Indiase deelstaat te wonen, is even on hold gezet, vertelt Pathak. ‘Maar in de toekomst kan deze wet weer van stal worden gehaald, als Modi het nodig vindt.’

‘Islamitische landen laten het massaal afweten’

Genocide?

Terug naar Kashmir. Ali Raza Syed is niet van de relativerende taal. Hij trekt de vergelijking tussen Modi en Adolf Hitler. ‘De geschiedenis mag zich niet herhalen.’ Hij vreest dat het in Kashmir misschien tot een genocide kan leiden, net als in Myanmar op de islamitische Rohingya. ‘Als gevolg van de lockdown krijgen kinderen geen eten, kinderen die medicijnen nodig hebben krijgen die niet, met als gevolg dat kinderen sterven. Dit moet stoppen. In Rwanda vroegen de mensen in 1994 de internationale gemeenschap om hulp, maar die kwam niet, met een afschuwelijke slachting tot gevolg. Ik maak mij grote zorgen.’

Zijn hoop vestigt Ali Raza Syed op de Europese Unie. Islamitische landen laten het massaal afweten, vertelt hij, terwijl je misschien zou verwachten dat zij hun broeders in India zouden steunen. ‘Maar deze landen geven niet om mensenrechten, ook niet in eigen land, en willen bovendien India graag te vriend houden. Minister-president Modi heeft eind augustus in de Verenigde Arabische Emiraten nog een prestigieuze prijs in ontvangst kunnen nemen. Hiermee keuren ze feitelijk het optreden van Modi in Kashmir goed.’

Tot 1947 waren Jammu en Kashmir een Indiaas vorstendom, dat onder het gezag van het Britse koloniale bewind viel. De vorsten van Jammu en Kashmir waren hindoeïstisch, terwijl de meerderheid van de bevolking moslim was. Toen het koloniale bewind in 1947 eindigde en India en Pakistan werden gesticht, ontstond er al gauw een conflict over Jammu en Kashmir. Het islamitische Pakistan wilde graag dat Kashmir zich bij Pakistan zou aansluiten, maar vreesde dat de maharadja van Jammu en Kashmir voor India zou kiezen.

Tijdens de eerste oorlog om Kashmir, die van 1947 tot 1949 duurde, trok India aan het langste eind. Pakistan slaagde er wel in om het noorden van het voormalige vorstendom te bezetten, maar India bleef het centrale deel en het zuiden in handen houden. In 1965 en in 1999 voerde Pakistan opnieuw oorlog om Kashmir, maar tevergeefs.

68 procent van de Indiase staat Jammu en Kashmir is moslim. 28 procent is hindoeïstisch. Sinds 1989 woedt er een gewapende opstand in Jammu en Kashmir tegen de Indiase regering. Deze strijd heeft inmiddels tienduizenden leven geëist. Pakistan steunt radicaal-islamitische groeperingen in Kashmir moreel en met trainingen en wapens.