Gisteren kwamen zo’n tweehonderd mensen bijeen voor een interreligieuze iftar op de Dam, georganiseerd door stichting Burgerhart. ‘Het is belangrijk om hier met elkaar te zijn.’

Al ruim een uur voordat het tijd is om te eten, zitten mensen al te keuvelen aan tafel. De bedoeling, volgens de moderator van de avond Arend de Geus, is dat mensen zoveel mogelijk bij onbekenden aan tafel gaan voor ‘ontmoeting, verbinding en dialoog’.

Uiteraard gaat dat niet vanzelf. Vrijwilligers rennen rond om iedereen zo divers mogelijk te plaatsen. Deze journalist naast architect Jan Blakers geplaatst. Hij is betrokken bij de renovatie van het gebouw van stichting Burgerhart in Amsterdam-West. Het is de eerste keer dat hij bij een iftar is.

Meevasten

‘Het is volledig spontaan gegaan. Ik las de uitnodiging en dacht meteen ja, leuk. De Dam is natuurlijk the place to be.’ ‘Mooier kan niet’, voegt hij toe. Blakers vast vandaag ook en denkt tot aan zaterdag, het einde van de vastenmaand, mee te doen.

Tegenover hem zit de vrijwilliger Ben Knol, ook gelieerd aan stichting Burgerhart. Voor hem is het niet de eerste keer, zo’n iftar. Maar hij vast niet mee. ‘Het is niet mijn geloof, hè’, zegt hij met een glimlach. ‘Ik zie wel dat het heel vermoeiend is’, en alweer verschijnt er een glimlach.

‘De Dam is natuurlijk the place to be’

Dan kan de avond echt beginnen met een bonte stoet aan sprekers. Van de studente sociologie Çaglanur tot de rabbijn Albert Ringer van de Liberaal Joodse Gemeente Rotterdam, en nog veel meer.

Çaglanur start haar toespraak met een uitleg van wat sociologie is. ‘Dat is een studie waarbij je de maatschappij streng onder de loep neemt en kijkt naar wat er aan de hand is, welke machtsstructuren een rol spelen.’ Ze geeft een voorbeeld van een sociologische kwestie: de verharding en polarisatie die momenteel plaatsvindt, waar ook zij ‘enorm gefrustreerd’ door is.

Daarmee heeft ze meteen de reden voor de ijverige drang voor verbinding van de organisatoren van de iftartafels te pakken. Ook andere sprekers, zoals Lotte Terwel, die voor de PvdA in het dagelijks bestuur zit van Amsterdam-Centrum, borduurt daar op voort. ‘Ik heb ook sociologie gestudeerd hier in Amsterdam. En denkers en doeners zoals jij hebben we heel erg hard nodig bij de gemeente en ook in de politiek’, zegt ze tegen de studente sociologie.

‘Als je het journaal bekijkt, of de online media tot je neemt, dan kan je er behoorlijk moedeloos van worden wat er allemaal gebeurt in onze wereld’, vervolgt Terwel. ‘Soms is het gewoon te pijnlijk om dat te zien. Maar juist daarom is het nog belangrijker dat wij hier met elkaar zijn en dat wij omzien naar elkaar.’

Ook vanuit de pastor Eugène Brusse en in de Maria-lezing van Susanne Brusse-van de Vosse worden stichtelijke woorden geuit naar ‘onze moslimbroeders en zusters’.

Dankbare Turkse huisvrouw

In deze context van verbroedering en hoffelijkheden over en weer zorgt het hilarische optreden van cabaretière Nilgün Yerli voor verlichting. Sketches van een dankbare Turkse huisvrouw die haar botte, ondankbare Hollandse buurman over de vloer krijgt, of die tussen ‘slimme’ en ‘domme’ Nederlanders maken indruk.

‘Als Slim zegt dat het hier niet gaat om de vrijheid van meningsuiting, maar om vrijheid van godsdienst, zegt Dom dat Slim voor de terroristen is en is Slim opeens een landverrader’, vat Yerli het nationale debat tussen links en rechts Nederland samen.

Op een gegeven moment wil ze de hele tent meekrijgen om in fonetisch opgetekende Turkse woorden een liedje te zingen. Dat gaat niet helemaal lekker. ‘Een zaal met alleen Nederlanders in de provincie doet het al beter dan jullie’, krijgt de tent de wind van voren.

Gezonde effecten 

Nog voordat het tijd is om te eten, komt de huisarts Emir Ertas nog aan het woord. Op rustige wijze legt hij de gezonde effecten van het vasten uit. ‘In veel spirituele tradities is vasten terug te vinden als een van de oudste en slinkste strategieën om ons lichaam te vernieuwen. Uit onderzoek wordt dit allemaal ook bevestigd’, zegt hij.

Volgens Ertas zou vasten de risico’s op diabetes type 2 doen verminderen. ‘Dit is belangrijk omdat de kans op diabetes in onze moderne samenleving steeds groter wordt.’ Ook meent Ertas dat periodiek vasten de darmflora kan verbeteren. ‘Dit resulteert in een minder opgeblazen gevoel, meer energie en een betere algehele gezondheid van de darm.’

Met zoveel wijsheid over de werking van onze ingewanden tijdens ramadan is het tijd voor de iftar met linzensoep, witte rijst, vlees en groente.

‘ik heb niet veel van de verhalen meegekregen, maar voor mij is het samenzijn het belangrijkst’

Na het eten staan enkelen op om te bidden of om een peukje te doen. Anderen blijven uitbuiken, zoals Redouan. ‘Heel leuk initiatief. Ik heb niet veel van de verhalen meegekregen, maar voor mij is het samenzijn het belangrijkst. Daar gaat het om tijdens ramadan.’

Nog niet zo lang in Nederland

Abdulkadir, die op ons afloopt, wil ook wat kwijt aan de krant. ‘Dit is precies wat de wereld nodig heeft. Ik ben heel blij dat ik in Nederland ben. We hebben nog meer vrede, liefde en respect nodig’, zegt hij.

Op de vraag of zulke events alleen vanuit moslims moeten komen, meldt hij dat veel mensen op de achtergrond met veel toewijding hieraan meewerken. ‘Mijn grootste droom is dat mensen uit de lhbt-gemeenschap, de Joodse gemeenschap, hindoes, atheïsten of wie dan ook, allemaal aan dezelfde tafel kunnen zitten. We zijn allemaal mensen.’

Abdulkadir woont nog niet lang in Nederland en zegt dat hij van autochtone Nederlanders wel eens hoort dat ‘Turken die recent naar Nederland zijn gekomen meer open’ zijn. ‘Jij hebt mij eerder uitgenodigd, dan moslims die al veel langer hier wonen’, heeft zijn buurman onlangs tegen hem gezegd. Abdulkadir sluit af met de boodschap dat er meer ‘solidariteit’ moet komen in de maatschappij.

Maatschappelijke beweging

Ook de muzikant Suvari Öztürk is van de partij. Hij merkt op dat de mensen te ‘verdeeld’ zijn geraakt en dat de kloof tussen groepen steeds groter lijkt te worden. ‘Dit maakt me natuurlijk verdrietig, maar zulke avonden geven hoop. Ik zie dit niet alleen maar als een iftar, maar meer als een maatschappelijke beweging voor verandering’, aldus Öztürk.

‘Als een Turk een Nederlander vijf keer uitnodigt, dan blijft de Nederlander steken op één uitnodiging’

Ook aan hem de vraag, moet die verandering alleen vanuit islamitische hoek komen met zulke iftars? ‘Gezegd hebbende dat ik ook uitnodigingen voor zulke momenten van saamhorigheid krijg van andere groepen, lijkt de Turkse cultuur meer collectivistisch van aard te zijn dan de Nederlandse. Het individualisme drukt zwaarder in Nederland’, zegt Öztürk.

‘Gechargeerd gezegd: Als een Turk een Nederlander vijf keer uitnodigt, dan blijft de Nederlander steken op één uitnodiging. Maar dat maakt niet uit. Iedereen leeft op zijn of haar eigen manier. In de voorstelling van Nilgün Yerli kwam dit ook een beetje terug’, grijnst Öztürk.

Aan het einde van de avond wil rabbijn Albert Ringer ook nog even reageren op de toenemende polarisatie. Hoe vindt hij het om in een tijd van bruut geweld in Gaza bij elkaar te komen met moslims? ‘Dit is een hele moeilijke tijd, een tijd waarin er veel kapot gaat’, zegt hij. ‘Sommige mensen weten precies hoe ze daarmee moeten omgaan. Ik weet dat eigenlijk niet. Ik weet niet wat ik kan doen om te zorgen dat de ellende stopt in deze wereld.’

Hij hoopt dat de breuklijnen in de samenleving ‘geheeld’ kunnen worden. ‘Dat is het enige waar ik aan kan bijdragen. Ik hoop dat ik hier samen ben met mensen die met mij proberen om de rust en vrede te herstellen in deze wereld. En in ieder geval in de ogen van de anderen ook een mens te zien. Dat is misschien wel het belangrijkste’, aldus Ringer die met een boeket langzaam ‘the place to be’ verlaat.