Vandaag is het precies 50 jaar geleden dat Suriname onafhankelijk werd. Shawintala Banwarie schreef samen met Sahin Yildirim en Louise Dijkmans het boek 50 Jaar Onafhankelijkheid van Suriname over de verbondenheid tussen Suriname en Nederland.

Met een fronsend gezicht, tussen de voorbijlopende toeristen, kijk ik naar de imposante achttiende-eeuwse kaart van Suriname. Ik ben een dagje uit en bezoek het Rijksmuseum in Amsterdam. Ik heb altijd iets met musea gehad: achter ieder kunstwerk zit een bijzonder verhaal, dan is er een boodschap, en vervolgens – als je goed kijkt – een metafoor die ons terugbrengt naar de wereld waarin we ons nu bevinden. Als ik de landkaart bekijk, die door de cartograaf Alexander de Lavaux werd vervaardigd, voelt het alsof ik een levende tijdlijn aanschouw. Aan de zijkant staan letters die zo minuscuul geschreven zijn dat ze door de meeste bezoekers haast over het hoofd worden gezien.

Koloniale namen

Ben ik de enige in het museum die zich realiseert dat dit de namen zijn van de Nederlandse plantage-eigenaren? Plantages waarop de Surinamers onder erbarmelijke omstandigheden moesten werken en werden uitgebuit? De wereld ging na de slavernij en contractarbeid gewoon verder, maar de betekenis van deze koloniale geschiedenis en de gevolgen voor het latere, in 1975 onafhankelijk geworden Suriname zijn immens. Zo onopvallend als deze koloniale namen erbij staan, zo wazig blijkt het besef onder Nederlanders van de massale uittocht die zich tijdens de jaren vlak vóór de onafhankelijkheid voltrok, toen meer dan 100.000 Surinamers de stap waagden om naar Nederland te migreren. Uit angst voor de economische malaise die zich enkele jaren daarna zou voordoen. Met hun koffers in hun handen en de ogen gefixeerd op de horizon vertrokken mijn ouders, tantes en ooms. Niet beseffend waar ze uiteindelijk zouden belanden. De reis zelf vormde al hun bestemming.

Ben ik de enige die zich realiseert dat dit de namen zijn van de plantage-eigenaren?

Het voelt daarom een beetje vreemd dat ik heb mogen meeschrijven aan het boek 50 Jaar Onafhankelijkheid van Suriname, waarin wij de lezers meenemen in die bijzondere reis vanuit Suriname naar Nederland. Een reis vol twijfels en angsten die voor mij, als tweedegeneratie-Surinamer in Nederland, nog grotendeels onbekend is.

Geen vreemde meer

De eerste generatie Surinamers in Nederland waren geen passieve personen. Ze namen een onzichtbare bagage vol verhalen, geuren en klanken met zich mee. Ze lieten zien hoe belangrijk het is om als Nederlander met een migratieachtergrond niet de eigen identiteit te verliezen, maar om die bagage juist te gebruiken om barrières te overwinnen.

Hoe meer ik me verdiepte als auteur in de unieke verhalen van de personen in ons boek, hoe meer ik mij realiseerde dat de Surinaamse diaspora naar Nederland een tweevoudige ‘migratie’ kent: de fysieke migratie waarbij Surinaamse families rondom de onafhankelijkheid afscheid namen van hun dierbaren en vervolgens in grote getalen naar Nederland kwamen, maar ook de culturele migratie, het meenemen van Surinaamse gebruiken, eten en muziek, waarmee onze ouders de contouren schetsten van een nieuw bestaan.

Om mijzelf beter te leren kennen, wil ik ook de geschiedenis van mijn familie kennen

Suriname is geen vreemde meer in de Nederlandse samenleving. In alle hoeken van ons land zie je de invloeden terug van die eerste generatie Surinamers: in de politiek, in de literatuur en kunstwereld, in de media. Echt overal hebben zij hun voetsporen achtergelaten. Maar wat is hun verhaal? Wat waren hun eerste indrukken van Nederland?

Het doorgeven van deze herinneringen, onze familiegeschiedenis, is wat mij als tweede generatie veerkracht geeft. Ik draag de Nederlandse identiteit in mij, en tussen de herinneringen van mijn ouders leer ik leven in een ruimte die alleen ik ken. Want ook ik, die geboren en getogen is in Nederland, ben een migrant. Ik heb hier mijn wortels maar om mijzelf beter te leren kennen, wil ik ook de geschiedenis van mijn familie kennen.

Bijzonder geheel

De dierbare herinneringen van mijn familie aan Suriname vormen geen eindpunt, maar zijn ook onderdeel van mijn eigen toekomst in Nederland. Ze hebben mij dusdanig geïnspireerd om mee te schrijven aan dit boek en om zo mijn ogen te openen voor de unieke verhalen van de Inheemse, Javaanse, Creoolse, Marron-, Boeroe- en Chinese Surinamers. Want Suriname is het land waar we elkaar omarmen en elkaars verschillen vieren. Een diversiteit die zo bloeiend is dat ook veel autochtone Nederlanders een band hebben ontwikkeld met het land.

Je thuis kunnen voelen in Suriname én in Nederland is geen teken van een gebroken identiteit

De band tussen Suriname en Nederland is daarom niet compleet zonder de inzet van die talloze Nederlanders die, soms in hun werkrelatie en soms in stilte, door de verschillen heen durfden te kijken. En die Suriname en Nederland niet als twee verschillende culturen zien, maar als één bijzonder geheel.

De band tussen Suriname en Nederland is als een brug. Je thuis kunnen voelen in Suriname én in Nederland is geen teken van een gebroken identiteit. Het is een verrijking en werkt diep door in het alledaagse leven. Misschien is dat wel het meest waardevolle wat we van het boek 50 jaar onafhankelijkheid van Suriname kunnen leren.

Bijzondere fototentoonstelling en boek markeren 50 jaar onafhankelijkheid Suriname

Op 25 november 1975 werd Suriname, na 308 jaar, onafhankelijk van Nederland. Vijftig jaar later, op 25 november 2025, wordt dit moment herdacht met verschillende  activiteiten. Stichting Atlas Cultureel Centrum presenteert een fototentoonstelling en een gelijknamig boek over 50 jaar onafhankelijkheid van Suriname, geschreven door initiatiefnemer Sahin Yildirim, Shawintala Banwarie en Louise Dijkmans. Het boek bevat vijftig persoonlijke verhalen die de geschiedenis, cultuur en het leven in Nederland zichtbaar maken. Hun verhalen geven een gezicht aan het gedeelde verleden en aan een hoopvolle toekomst. Het boek is te bestellen via deze webpagina.