Binnen de Britse publieke omroep BBC groeit de kritiek op bestuurder Robbie Gibb, voormalig communicatiechef van Theresa May, uitgesproken ‘Thatcherite conservative’ en eigenaar van The Jewish Cronicle. Dit schrijft NRC.
Gibb werd in 2020 door Boris Johnson benoemd in het BBC-bestuur, dat sinds een hervorming in 2016 meer macht kreeg via politieke benoemingen. Zijn rol binnen de omroep roept al jaren vragen op over journalistieke onafhankelijkheid.
Gibb presenteert zich als pleitbezorger van onpartijdigheid, maar zijn politieke verleden en netwerk wekken argwaan. Hij was medeoprichter van het rechtse GB News en eigenaar van The Jewish Chronicle, ook tijdens zijn bestuursperiode bij de BBC. Volgens mediaprofessoren Jean Seaton en Steven Barnett is er sprake van een belangenconflict. ‘Als hij de eigenaar van een islamitisch nieuwsblad was geweest, had het verhaal maandenlang de headlines beheerst’, aldus Barnett.
Binnen de BBC klinkt steeds luider protest. Afgelopen zomer riepen ruim honderd medewerkers in een open brief op tot zijn schorsing. Gibb zou zich actief bemoeien met de inhoudelijke koers van de omroep, onder meer bij de verslaggeving over Gaza. Ook haalde hij de conservatieve adviseur Michael Prescott binnen die een belangrijke rol speelde in een schandaal die de vorige BBC-directeur de kop kostte.
Die crisis barstte los na een uitzending van het programma Panorama, waarin een toespraak van president Donald Trump onzorgvuldig werd gemonteerd. De BBC bood excuses aan, maar Trump kondigde een miljardenclaim aan. Kort daarop traden directeur Tim Davie en hoofdredacteur Deborah Turness af.
Met een Labour-meerderheid in het parlement groeit de roep om de BBC te hervormen. Gibb was ooit binnengehaald om de BBC minder partijdig te maken maar dreigt nu het gezicht te worden van politieke inmenging bij de Britse publieke omroep.
Online keek ik naar de eerste les van de imam van de nieuwe moskee in onze woonplaats. In mooi Nederlands vertelde de imam wat islam is. Hij legde uit dat de belangrijkste bron hiervan de Gabriël-hadith was.
De Gabriël-hadith. Hoe vaak had ik deze hadith niet uit de mond van de legendarische imam gehoord. Hij sprak de twee varianten aan het begin van de hadith in het Arabisch uit. Deze hadith wordt in de verschillende grote hadithbronboeken van de geleerden Muslim, Bukhari en Ebu Daoud beschreven.
De inhoud ervan heb ik als kind in de moskee uit het hoofd moeten leren. Het is wel jammer dat de imams ons alleen lieten stampen; ze vertelden het verhaal erachter niet.
‘Jij ziet God niet, maar God ziet jou wel’
In deze hadith vertelt Abdullah bin Omar, die het van zijn vader Omar heeft gehoord, zo ongeveer het volgende:
‘We zaten bij de profeet Mohammed (s.a.s.). Een man in een wit gewaad kwam binnen. Zijn kleren zagen er schoon uit. Er waren geen tekenen aan hem te zien dat hij had gereisd, dat hij uit de woestijn kwam. Hij ging knie aan knie tegenover de profeet zitten. Hij begon te vragen: Wat is iman (innerlijk geloof)? De profeet antwoordde. Hij bevestigde het antwoord. Hij vroeg: Wat is islam? De profeet antwoordde. Hij bevestigde het antwoord. Hij vroeg: Wat is ihsan (met aandacht leven en bidden)? De profeet antwoordde. Hij bevestigde het antwoord.’
De man in het witte gewaad vertrok. Verbaasd bleven de metgezellen achter. Deze persoon kwam vragen aan de profeet stellen en bevestigde vervolgens de antwoorden die hij kreeg. Wie was deze man?
De profeet zei: ‘Dat was aartsengel Gabriël.’
Wat iman en islam zijn, dat weten velen van u; ik moest dat als kind uit het hoofd leren. Maar over ihsan vertelden ze niets.
Ihsan is, vertelt de profeet Mohammed (s.a.s.): ‘Dien God alsof je de Schepper ziet. Jij ziet God niet, maar God ziet jou wel.’
In het Arabisch klinkt dat vele malen mooier. Ik kan het nu honderd keer opdreunen.
Wat lang onmogelijk leek, komt nu echt binnen handbereik. Als Suriname en Curaçao volgende week geen misstap begaan in de WK-kwalificatiewedstrijden, kan hun historische eerste deelname aan het wereldkampioenschap werkelijkheid worden, zo meldt het AD.
Op sociale media is het enthousiasme groot. ‘Dit is niet zomaar iets. Twee piepkleine landen die al hun hele bestaan onderschat en ondergewaardeerd worden, staan nu hopelijk dicht bij het grootste podium dat het voetbal kent, schrijft anti-racismeactivist en muzikant Kunta Rincho op Facebook.
Het bericht is bijna vijfhonderd keer gedeeld en krijgt meer dan drieduizend likes. ‘Waar gaan we woensdag kijken?’, vraagt Rincho. Hij wil dat er twee grote schermen worden geplaatst in één zaal.
Aan het hoofd van het Surinaamse team staat de Surinaams-Nederlandse trainer Stanley Menzo, die lange tijd voor Ajax speelde. Bij Curaçao staat Dick Advocaat aan het roer.
Vandaag speelt Oranje tegen Polen en morgen Turkije tegen Bulgarije. Beide landen maken goede kans om zich te kwalificeren. Marokko heeft als eerste Afrikaanse land zich al weten te kwalificeren voor het WK volgend jaar in Canada, Mexico en de Verenigde Staten.
Het Noordhollands Dagbladheeft excuses aangeboden aan GroenLinks-PvdA-politicus Eylem Köseoglu uit Zaanstad.
In de berichtgeving werd zij nauwelijks verhuld in verband gebracht met ‘criminelen’ uit de wijk Poelenburg in Zaanstad, nadat ze kritiek had geuit op de omstreden werkwijze van het Interventieteam Zaandam-Oost. Dat team zou diep in het privéleven van bewoners — vaak met een migratieachtergrond — neuzen bij het opsporen van fraude en ondermijning.
Het Noordhollands Dagblad publiceerde daarop een bericht waarin stond dat Köseoglu ‘te dicht op de doelgroep van het interventieteam’ zou zitten. Later schreef de krant zelfs dat er ‘niet veel handdrukken’ tussen haar en ‘de criminelen’ uit de wijk Poelenburg zouden zijn.
De verdachtmakingen aan het adres van Köseoglu en de bewoners van Poelenburg zijn inmiddels gerectificeerd door de krant. Dit nadat Follow the Money-journalist David Davidson aan de bel trok. Hij stelde dat zulke uitspraken zonder feitelijke onderbouwing totaal niet kunnen. Hij noemde dit zelfs ‘anti-journalistiek’.
Köseoglu kwam door haar kritiek op de interventieteams in Zaandam-Oost in conflict met het bestuur in Zaanstad, onder meer met haar eigen partij, en werd gedwongen om op te stappen als fractievoorzitter. Sinds begin juni bezoekt ze geen raadsvergaderingen meer, terwijl ze formeel nog steeds raadslid is voor de PvdA.
Köseoglu is kritisch op de veronderstelde focus van de gemeente Zaanstad op mensen met een niet-Nederlandse afkomst in de aanpak van fraude en ondermijning, schrijft de Zaanse nieuwssite De Orkaan.
Het college van B&W van Zaanstad reageerde als door een wesp gestoken op de kritiek van Köseoglu: ‘Als college en als burgemeester verwerpen wij deze beschuldigingen en verwijten van discriminatie en institutioneel racisme. Telkens weer de schijn opwekken dat hier sprake van is, moet echt afgelopen zijn. De rapporten waar Köseoglu naar verwijst, zijn achterhaald en de methodes die zij noemt worden niet meer toegepast.’
Nederland is gek geworden. Punt. Nu heb ik het gezegd. Waarom? De ziekelijke fixatie op moslims heeft haar verstandelijke vermogen dusdanig aangetast dat het niet meer in staat is tot wat voor reflectie dan ook. Nederland ziet alleen nog maar islam. En meer islam. En meer islam. Het is een verslaving. Een verslaving is dat je niet meer zonder de vernietigende substantie kan; deze substantie is de obsessie met moslims. De obsessie vervult, de obsessie leidt af van de werkelijkheid, de obsessie is een vlucht. Als Nederland de moslim niet had, zou het hem hebben uitgevonden.
Elke dag wordt er een nieuw moslimprobleem gefabriceerd. Deze keer komt het probleem uit Amsterdam. Volgend jaar zijn er gemeenteraadsverkiezingen in de hoofdstad. Feest van de democratie. Eigenlijk niet. Gemeenteraadsverkiezingen zijn saai. Maar er is een draai aan gegeven om ze spannend te maken. Welke draai? Door ze te islamiseren. Dat is wat er is gebeurd. De saaie verkiezingen zijn geïslamiseerd waardoor het een existentiële crisis is geworden. Help! Bel de brandweer. Bel de politie. Bel de ambulance.
Wat is het geval? De gemeenteraadsverkiezingen vallen in de maand Ramadan. De stemlokalen zijn van ’s ochtends vroeg tot ’s avonds open. Gemeenteraadslid Sheher Khan van Denk stelde in het college de prudente vraag hoe het zit met de vrijwilligers die de stemlokaaltjes bemannen. Khan vroeg consideratie voor de moslims die de bureautjes bemannen. Het breken van het vasten valt tussen zes en half zeven. Burgemeester Femke Halsema opperde dat er een creatieve oplossing moest komen. Khan stelde wat dadels en melk voor. En door… Niet dus. Islamisering van het stembureau.
Maar Daan, daar ga jij toch helemaal niet over of een stad seculier is of niet?
Daan Wijnands, die lijsttrekker van de VVD in Amsterdam is, tweet: ‘Het is echt onbestaanbaar dat de gemeente ‘dadels en melk’ tijdens de ramadan bij stembureaus gaat neerzetten. Of dat stembureaus speciaal langer openblijven voor de ramadan. Amsterdam is een seculiere gemeente.’ Maar Daan, daar ga jij toch helemaal niet over of een stad seculier is of niet? Dat mogen mensen toch zelf bepalen. Het staat de burger vrij om zijn stad te beleven; er zijn nogal wat inwoners die hier godsdienstvrijheid ervaren. Seculier betekent echt niet het uitbannen van alle religieuze of spirituele elementen. Of toch wel?
Gaat Daan de stemlokalen af om te checken of daar dadels worden uitgereikt? Het coderen van dadels en melk als onwenselijk deed me denken aan de tijd van de Inquisitie. Toen ging de auberginepolitie door de straten van de veroverde Moorse steden om te ruiken of er geen aubergine in olijfolie werd klaargemaakt, want dat zou islamitisch dan wel joods zijn. Ik maak grote sprongen door de geschiedenis, maar doe dat om het gevaar van deze microagressie bloot te leggen.
Iemand antwoordt op Wijnands dat hij niet zo krampachtig moet doen. Wat mij de vraag oproept of ik niet… Maar mijn reactie kan ook als krampachtig worden gezien; door deze bijdrage gooi ik ook olie op het vuur. Maar toch. Ik zie een patroon dat velen met mij zien: de verharding van het debat over wat het betekent om moslim te zijn in de westerse samenleving. En het met een vergrootglas zoeken naar ‘afwijkend’ gedrag om daarmee moslims te confronteren. Willen we echt een samenleving waarin moslims getolereerd zijn zolang ze geen moslim zijn?
Het is prachtig dat Khan de vrijwilligers die de stembureaus bemannen op deze manier tegemoetkomt. Een kleine geste. Niks aan de hand. Het zou weleens kunnen helpen om meer mensen naar de stembus te krijgen, want gastvrijheid maakt het verschil. Laat het dat ook zijn. Maak het niet tot inzet van een geconstrueerde cultuurstrijd. Eet die dadel, drink je melk, chill!
De activist Abdou Menebhi heeft namens drie Marokkaanse mensenrechtenorganisaties de Amsterdamse wethouder Sofyan Mbarki een open brief geschreven, waarin hij hem bekritiseert over zijn voorgenomen handelsreis naar Marokko van 17 tot 20 november.
De brief is ondertekend door de Marokkaanse mensenrechtenorganisaties Rif Alert, EMCEMO en CEDHM (Coordination Européenne pour les Droits Humains au Maroc).
Dat er bruggen worden geslagen tussen Nederland en Marokko is een goede zaak, schrijft Menebhi. Maar toch wringt de schoen: ‘Wij noemen hierbij de benarde positie van burgers, mensenrechtenverdedigers en journalisten.’ Ook noemt hij de hoge gevangenisstraffen die Nasser Zefzafi en andere leiders van de Hirakbeweging moeten uitzitten, vanwege hun protesten tegen het Marokkaanse regime. Uiteraard vergeet hij de ongeveer 1.500 Gen Z-demonstranten niet die onlangs zijn opgepakt, vanwege hun protesten voor sociale rechten en tegen de corruptie in het land.’
‘Niet alleen de huiveringwekkende cijfers, maar ook de vele tekortkomingen en schendingen van de mensenrechten zouden u moeten aangaan als progressieve politicus en invloedrijke wethouder van Amsterdam – een stad die zich profileert als mensenrechtenstad.’
Daarom roept Menebhi namens de drie mensenrechtenorganisaties wethouder Mbarki op de mensenrechtenkwestie aan de orde te stellen tijdens zijn gesprekken met de Marokkaanse autoriteiten. ‘Economische en sociale vooruitgang in Marokko kan immers alleen gedijen bij eerlijke kansen en respect voor mensenrechten.’
Ten slotte spreekt Menebhi de wens uit dat de wethouder ook in gesprek zal gaan met de Marokkaanse mensenrechtenorganisatie Association Marocaine des Droits Humaines (AMDH), die zich ter plaatse hard maakt voor de mensenrechten in het Noord-Afrikaanse koninkrijk.
Op donderdag zijn Anouschka Biekman en Fatiha Abdi beëdigd als leden van de Tweede Kamer. Hun aantreden vormt een belangrijk moment voor de Dutch Squad, de beweging die zich inzet voor meer zwarte en biculturele vertegenwoordiging in de Nederlandse politiek.
De Dutch Squad, Nederlandse ‘ploeg’, ontstond als netwerk van vrouwelijke politici, beleidsmakers en activisten die zich inzetten voor inclusie, zichtbaarheid en leiderschap vanuit gemarginaliseerde gemeenschappen. Met de toetreding van Biekman en Abdi krijgt de beweging nu ook institutionele slagkracht in het parlement.
Naast de twee nieuwkomers zijn ook Milka Yemane (GroenLinks-PvdA), Isaura Carrilho (Denk), Carla Kabamba (Partij voor Morgen) en mede-oprichter Joan Nunnely (D66) actief in de politiek. Samen vormen zij de kern van de Dutch Squad, die zich profileert als bruggenbouwer tussen gemeenschappen, generaties en instituties. De beweging zet in op mentoring, politieke scholing en het versterken van een nieuwe generatie changemakers.
De Dutch Squad is geïnspireerd op het Amerikaanse voorbeeld van The Squad, een groep progressieve Congresleden waaronder Alexandria Ocasio-Cortez (AOC), Ilhan Omar, Ayanna Pressley en Rashida Tlaib. Ook zij braken door barrières van representatie en brachten thema’s als sociale rechtvaardigheid, klimaatrechtvaardigheid en antiracisme naar het hart van de politiek. Net als hun Amerikaanse tegenhangers wil de Dutch Squad niet alleen zichtbaar zijn, maar ook invloed uitoefenen — en zo de democratie verbreden en verdiepen.
In de nacht van woensdag op donderdag is een moskee in het Palestijnse dorp Deir Istiya, nabij Salfit op de Westelijke Jordaanoever, in brand gestoken.
Volgens Palestijnse autoriteiten gaat het om de Hajja Hamida-moskee, waarvan de muren zwartgeblakerd raakten en meerdere exemplaren van de Koran in vlammen opgingen. Op de buitenmuur werden Hebreeuwse leuzen gespoten, waaronder teksten die geweld verheerlijken en eerdere veroordelingen van kolonistengeweld bespotten.
De aanval komt op een moment van toenemende spanningen in de regio. In oktober 2025 registreerde de VN een recordaantal van 264 aanvallen door Israëlische kolonisten op Palestijnse burgers en eigendommen. De recente escalatie volgt op het uitbreken van het conflict in Gaza in oktober 2023, dat ook op de Westelijke Jordaanoever tot meer geweld heeft geleid.
Eerder deze week werden in de dorpen Beit Lid en Deir Sharaf voertuigen en eigendommen van Palestijnen in brand gestoken. Toen Israëlische soldaten arriveerden, werden ook zij aangevallen door kolonisten. Vier Israëli’s werden gearresteerd; vier Palestijnen raakten gewond.
De Israëlische president en legerleiding hebben het geweld uitzonderlijk scherp veroordeeld. Toch blijft vervolging van daders zeldzaam. Premier Netanyahu heeft zich nog niet publiekelijk uitgesproken over de recente incidenten, terwijl zijn regering ministers telt die openlijk pleiten voor annexatie van de gehele Westelijke Jordaanoever. Internationale zorgen nemen toe, mede vanwege de mogelijke impact op de fragiele wapenstilstand in Gaza.
In tijden van politieke polarisatie en groeiend wantrouwen tegenover intellectuelen wint de literatuur van antifascistische Duitse schrijvers in ballingschap opnieuw aan betekenis. De verhalen van gevluchte schrijvers als Thomas Mann en Bertolt Brecht blijken onverminderd relevant.
De belangstelling voor schrijvers in ballingschap, de zogenoemde Exil-auteurs, is de laatste tijd opvallend gegroeid. Eerder dit jaar verscheen een Nederlandstalige heruitgave van Achtung Europa van Thomas Mann. En onlangs werd Gesprekken tussen vluchtelingen van Bertolt Brecht uitgebracht bij uitgeverij Jurgen Maas.
Katja Zaich. Beeld: Nienke Meek
Het verbaast Katja Zaich niet. Zij promoveerde in 1999 op een proefschrift over Duitse podiumartiesten die na 1933 moesten vluchten naar Nederland en geldt sindsdien als een van de kenners van het onderwerp.
‘Het is weer actueel’, zegt ze. ‘Plotseling past het weer helemaal in onze tijd. Denk aan de politiek van Donald Trump in de Verenigde Staten, Geert Wilders in Nederland en de AfD in Duitsland. We zien opnieuw hoe democratieën onder druk komen te staan. En dan wordt het verhaal van de ballingen van toen opeens weer herkenbaar.’
Thomas Mann
De bekendste van die ballingen is zonder twijfel Thomas Mann, de belangrijkste schrijver van de Weimarrepubliek die in 1929 de Nobelprijs voor de Literatuur kreeg. ‘Hij was van huis uit geen democraat’, legt Zaich uit. Zo verdedigde Mann in 1918 de oorlogsinspanningen van het Duitse keizerrijk en de zijns inzien superieure Duitse Kultur in het pamflet Betrachtungen eines Unpolitischen. ‘Maar in de loop van de jaren twintig, tijdens de Weimarrepubliek, is Mann van een onpolitieke conservatief in een liberale democraat veranderd. Hij ging echt geloven in de democratie. Dat had ook te maken met zijn werk als schrijver. In een democratie kun je vrij schrijven wat je wilt, in een autoritair geregeerde staat niet.’
In een democratie kun je vrij schrijven wat je wilt, in een autoritair geregeerde staat niet
Beeld: De Arbeiderspers
In januari 1933 kwam Adolf Hitler aan de macht. Een maand later ging Thomas Mann met zijn vrouw op wintervakantie naar Arosa, in Zwitserland. Daar horen ze van hun kinderen Erika en Klaus dat ze niet terug moeten komen. Ze gingen eerst naar Sanary-sur-Mer in Frankrijk en daarna weer naar Zwitserland, naar Küsnacht bei Zürich. De Franse badplaats Sanary was populair onder Duitse intellectuelen. Ook de schrijvers Lion Feuchtwanger, Stefan Zweig en de Oostenrijker Franz Werfel kwamen daar.
Veel critici in Duitsland verweten Mann na de oorlog dat hij het land in de steek had gelaten. ‘Maar dat verwijt was onterecht’, zegt Zaich. ‘Hij was juist trouw aan zijn overtuiging dat een schrijver vrij moet kunnen denken.’ Wel had Mann de middelen – geld, roem, internationale contacten – om in het buitenland snel te aarden. ‘Dat maakte zijn ballingschap draaglijker dan die van anderen.’
Gebroken mannen
Niet iedereen had dat geluk. Toneelschrijver en dichter Bertolt Brecht, overtuigd communist maar nooit partijlid, vluchtte naar Zweden en later naar de Verenigde Staten. Erich Kästner, de beroemde kinderboekenschrijver van Emil und die Detektive en Der 35. Mai oder Konrad reitet in die Südsee, kon niet weg, hij was te veel gehecht aan Duitsland en aan de taal. ‘Zijn boeken werden verbrand. Hij stopte met kinderboeken schrijven en werkte anoniem aan filmscripts. Na 1933 is hij een gebroken man geworden.’
Beeld: uitgeverij Jurgen Maas
Sommige schrijvers bleven in Duitsland en probeerden zich aan te passen — de zogeheten Innere Emigration. ‘Dat is na de oorlog vaak verdedigd’, zegt Zaich, ‘maar in werkelijkheid was het nauwelijks mogelijk om in nazi-Duitsland werkelijk vrij te schrijven. Vooral als je met je schrijven geld wilde verdienen, moest je concessies doen, dat was onvermijdelijk.’
Er waren ook auteurs die probeerden neutraal te blijven, of zelfs met de tijdgeest meegingen. Dat werkte niet altijd. Jochen Klepper pleegde in 1942 samen met zijn vrouw zelfmoord, om te voorkomen dat ze werden gedeporteerd. Hans Fallada trok zich terug op het platteland en publiceerde pas na de oorlog zijn aanklacht tegen het naziregime.’
Volgens Zaich zijn juist in de ballingschap enkele van de beste boeken uit die tijd geschreven. ‘Van Lion Feuchtwanger bijvoorbeeld, met zijn roman Exil (1940), waarin hij direct verslag doet van zijn Parijse jaren. Of neem Konrad Merz, die in Nederland zijn Ein Mensch fällt aus Deutschland schreef. In Nederland waren twee uitgeverijen die veel Exil-werk uitgaven, Querido en Verlag Allert de Lange. Klaus Mann, een zoon van Thomas, bracht bij Querido van 1933 tot 1935 Die Sammlung uit, een tijdschrift voor gevluchte schrijvers. Onder andere Bertolt Brecht, Albert Einstein, Lion Feuchtwanger, Joseph Roth en Ernst Toller waren medewerker van het blad, maar ook internationale grootheden als André Gide, Ernst Hemingway, Aldous Huxley en Leon Trotski.
Ernst Toller en Stefan Zweig maakten een einde aan hun leven
Niet alle ballingen konden het aan. ‘Ernst Toller en Stefan Zweig maakten een einde aan hun leven. De socialistische Toller pleegde in mei 1939 zelfmoord, mede omdat de Spaanse Republiek zich had overgeven aan Franco, waardoor hij alle hoop verloor. Zweig voelde zich diep ongelukkig in ballingschap in Brazilië. Hij kon zich niet aanpassen. Wij weten dat het naziregime twaalf jaar zou duren, maar dat wisten zij niet. Joseph Roth dronk zich dood, ook hij kon niet aarden buiten Oostenrijk.’
Thomas Mann in Los Angeles. Beeld: Los Angeles Daily News/Wikipedia
Thomas Mann had het wat dat betreft veel makkelijker. Hij werd overal uitgenodigd, had een groot netwerk. Hij emigreerde in 1938 van Zwitserland naar de Verenigde Staten en werd uiteindelijk Amerikaan.’ Maar als Amerikaan bleef hij kritisch. ‘In de jaren vijftig keerde hij zijn nieuwe vaderland de rug toe, vanwege het McCarthyisme en de heksenjacht op al dan niet vermeende communisten. Toch keerde hij nooit meer terug naar zijn oude vaderland.’ Mann overleed in 1955 in Zürich.
Zaich noemt ook Armin Wegner, de schrijver die tijdens de Eerste Wereldoorlog getuige was van de Armeense Genocide en Hitler in 1933 waarschuwde voor de vervolging van de Joden, omdat dit de Duitse cultuur zou verwoesten. Hij vluchtte naar Italië, dat weliswaar fascistisch was onder Benito Mussolini, maar veilig voor Wegner. ‘Ook was Italië toen trouwens nog relatief veilig voor Joden’, zegt Zaich. ‘En verder was Joegoslavië een toevluchtsoord voor sommige ballingen, uiteindelijk ook Latijns-Amerika en zelfs Shanghai.’
Vandaag zie je opnieuw dat intellectuelen onder druk staan. In de Verenigde Staten verlaten sommige wetenschappers het land
Is de Republikeinse Partij dan fascistisch geworden? Zaich denkt even na. ‘In zekere zin wel. Zodra een politieke beweging boeken wil verbieden, begeef je je op een glibberig pad, of je nu recht of links bent. Het communistische Oost-Duitsland verbood ook boeken, Nineteen Eighty-Four van George Orwell bijvoorbeeld, omdat het tegen totalitarisme was. En juist in Leipzig, op de Buchmesse, gingen mensen die verboden boeken uit de West-Duitsland toch stiekem meenemen.’
Wat kunnen we leren van die tijd? Zaich glimlacht somber. ‘Dat democratieën niet vanzelf blijven bestaan. En dat ballingschap geen luxe is, maar een vorm van noodzaak. Thomas Mann of Hannah Arendt werden na de oorlog niet door de Amerikanen gevraagd om ‘maar weer terug te gaan en je land helpen opbouwen’. Dat zou ondenkbaar zijn geweest. Maar vandaag hoor je politici, zelfs in Duitsland, zeggen dat Syrische vluchtelingen eigenlijk wel terug kunnen en dat het zelfs hun vaderlandse plicht was om hun land weer te helpen op te bouwen. CDU-kanselier Friedrich Merz zei dat onlangs. Dat doet pijn. Alsof we niets geleerd hebben van de geschiedenis.’
Het antizionistische Joodse collectief Erev Rav uit scherpe kritiek op het Amsterdamse Concertgebouw, dat ondanks eerdere bezwaren toch het omstreden optreden van Shai Abramson laat doorgaan. De Israëlische voorzanger treedt op 14 december op tijdens twee besloten avondconcerten, nadat hij eerder niet welkom was.
Abramson is niet alleen artiest, maar ook hoofdcantor van het Israëlische leger. Zijn geplande deelname aan het Chanouka-concert leidde tot felle reacties. Het Concertgebouw besloot aanvankelijk hem te weren, maar organiseert nu twee avondconcerten waarin hij alsnog zal optreden. Op 14 december vindt ook een middagconcert plaats waarbij hij niet optreedt.
Volgens Erev Rav is het Concertgebouw gezwicht voor politieke druk vanuit Israël, dat kritiek op Abramson als antisemitisch bestempelde. Het collectief spreekt van ‘een alarmerende invloed van de zionistische lobby in Nederland, die islamofobe en xenofobe verhalen verspreidt en antizionisme ten onrechte verwart met antisemitisme.’
Die vermenging is niet alleen intellectueel oneerlijk, maar ook gevaarlijk, stelt de organisatie in een persbericht. ‘Ze leidt af van werkelijk antisemitisme en onderdrukt legitieme kritiek op een staat die zich schuldig maakt aan genocide.’
Ook de manier waarop het Concertgebouw de Joodse gemeenschap heeft geconsulteerd krijgt kritiek. Volgens Erev Rav is uitsluitend gesproken met het Centraal Joods Overleg, dat volgens hen slechts een deel van de Joodse gemeenschap vertegenwoordigt. ‘Wij worden als antizionistische Joden genegeerd en uitgewist.’
Op 14 december organiseert Erev Rav een protest en wake voor het Concertgebouw, waarbij de eerste kaars van de Chanoeka-menora zal worden aangestoken.
De controverse rond Abramson sleept al langer. De oorspronkelijke annulering van zijn optreden leidde tot verontwaardiging in Israël. De Israëlische regering stuurde zelfs een brief waarin zij stelde meer te verwachten van een land waar 75 procent van het Joodse bevolkingsdeel werd vermoord tijdens de Holocaust.
Burgemeester Femke Halsema reageerde scherp. In een brief liet zij weten niet gediend te zijn van buitenlandse inmenging en wees de beschuldiging van antisemitisme resoluut van de hand. ‘Het is walgelijk dat de Holocaust erbij wordt gehaald’, schreef zij.
Onze site gebruikt cookies en vergelijkbare technologieën onder andere om u een optimale gebruikerservaring te bieden. Ook kunnen we hierdoor het gedrag van bezoekers vastleggen en analyseren en daardoor onze website verbeteren.
Deze website gebruikt cookies om uw gebruikservaring op deze website te verbeteren. Van deze cookies worden cookies aangemerkt als "Noodzakelijk" in uw browser bewaard, deze cookies zijn essentieel voor het functioneren van de website. Bijvoorbeeld het opslaan van uw keuze of u wel of geen cookies wilt hebben. Wij maken ook gebruik van cookies van derde partijen die ons helpen met het analyseren en begrijpen van de gebruik van deze website door u. Deze cookies worden alleen gebruikt als u daar toestemming toe geeft. U heeft ook de mogelijkheid om uzelf uit te sluiten voor deze cookies. Dit zal echter effect hebben op uw gebruikerservaring.
Noodzakelijke cookies zijn absoluut nodig voor het functioneren van de website. De cookies in deze categorie zorgen alleen voor de veiligheid en het functioneren van deze website . Deze cookies bewaren geen persoonlijke gegevens
Deze cookies zijn niet strict noodzakelijk, maar ze helpen de Kanttekening een beter beeld te krijgen van de gebruikers die langskomen en ons aan te passen aan de behoeftes van onze lezers. Hiervoor gebruiken wij tracking cookies. Bij het embedden van elementen vanuit andere websites zullen er door deze sites ook cookies worden gebruikt.
