Nog één dag en dan nemen Nederland en Turkije het in de kwartfinale tegen elkaar op. De spanning is om te snijden. Hoe beleven witte en Turkse Nederlanders dit EK? Is de wedstrijd van zaterdag meer dan voetbal?

In Berlijn kan Turkije rekenen op veel supporters. In die stad alleen al wonen meer dan 300.000 mensen met een Turkse achtergrond. Maar ook het Oranjelegioen is massaal aanwezig. De KNVB verwacht 40.000 fans voor Oranje morgen in Berlijn. De Kanttekening doet een ronde langs Turkse en witte Nederlanders die morgen met Turkse, Nederlandse en gemengde gevoelens naar de wedstrijd kijken.

Historicus en religiejournalist Remco van Mulligen haalt Trouw-columniste Emine Ugur aan die er positief in staat. ‘Wie er ook wint, het is sowieso feest in Nederland.’ Van Mulligen is zelf voor Oranje, maar zegt wel: ‘Als Oranje van iemand moet verliezen, dan maar van Turkije’.

Journalist Caner Mert denkt dat het spannend wordt. Volgens hem speelt Oranje niet zijn beste toernooi. ‘Daarom maakt Turkije een kans’, zegt hij. Mert is zelf voor Turkije. ‘Ik vind Turks voetbal gewoon leuker om naar te kijken’, zegt hij.

Mediator Carola Dogan uit Spijkenisse is getrouwd met een Turkse Nederlander. ‘De vraag voor wie we juichen thuis is dus wel een moeilijke voor mij’, zegt ze lachend. ‘We zijn een beetje verdeeld. Mijn man en zoon zijn voor Turkije. Mijn dochter en ik voor Nederland. Het gaat dus morgen onweren in huize Dogan, maar ik zeg altijd: wat er ook gebeurt, ik kan niet verliezen.’ Ze vertelt dat ze altijd al een voorliefde voor Turkije heeft gehad. ‘Ik hou van de taal en de cultuur. Ik had er graag willen wonen, maar dat is helaas niet gelukt.’

‘Mocht Nederland winnen, dan is dat oké’

Jurist Elif Söylemez uit Den Haag begrijpt alle drukte niet. ‘Het is maar voetbal hoor’, zegt ze en adviseert niet te kijken. ‘Ga lekker naar de film. Ik ben er wel een beetje klaar mee dat de koers van het land door het EK wordt bepaald.’

Onbegrip voor Turken die voor Turkije juichen

Hagenees Nevin Dogrusöz is getrouwd met een Nederlander en vreest het ergste voor Turkije. ‘Nu Demiral is uitgevallen (die de wolvengroet maakte en waarschijnlijk wordt geschorst, red.) denk ik dat Turkije gaat verliezen. Uiteraard blijven we positief en hoop ik dat Turkije wint’, zegt ze. ‘Ik ga zo langs de winkel om een Turkse vlag te kopen, zodat ik morgenavond bij winst toch de straat op kan.’

Dogrusöz vertelt dat veel mensen nieuwsgierig zijn voor wie ze zijn als familie, omdat ze met een Nederlandse man is getrouwd. ‘Ik ben voor Turkije, mijn man voor Nederland. Dit is bij ons thuis geen issue en zorgt niet voor spanning. Zaterdag is er sowieso één van ons heel blij en de ander blij voor de ander, snap je hem nog?’

Dogrusöz wil wel even kwijt dat er nog veel onbegrip is voor Turken die voor Turkije juichen, terwijl ze in Nederland zijn geboren en wonen. ‘Dat hoor ik ook vaak van Turkse vriendinnen’, zegt ze. Daarom denkt ze ook niet dat deze wedstrijd tot verbroedering zal leiden.

‘Voetbal is voor sommige mensen oorlog, bij de hooligans dan. Ik voel dat zelf niet zo. Mocht Nederland winnen, dan is dat oké en gaan we weer verder met ons leven. Tuurlijk zal ik ergens balen, maar het is maar voetbal.’

Van Mulligen heeft er ook een hard hoofd in. ‘Als Kökcü (ex-Feyenoorder en Turkse Nederlander die voor Turkije heeft gekozen, maar is geschorst vanwege gele kaarten) mee had mogen doen, zou de wedstrijd misschien inderdaad kunnen verbroederen. Maar de polarisatie is extreem – in Turkije, getuige Demirals wolvengroet minstens even sterk als in Nederland.’

Van Mulligen zal niet met vlaggen wapperen. ‘Ik heb sowieso alleen een Palestijnse vlag in huis, dus het kan ook niet’, zegt hij. ‘Ik kan een van mijn kinderen vast wel overhalen eenmalig voor Turkije te zijn, voor de verbroedering. En als Turkije wint, hoop ik dat onze Turkse landgenoten een beetje ingetogen toeteren. Om de treurende Oranjefans te sparen.’

Mert denkt dat het wel meevalt met de polarisatie rondom de kwartfinale, mits het ‘goed wordt aangepakt’. ‘Tweets van Jan Roos (voormalig PowNed-verslaggever en politicus, red.) die Orkun Kökcü bombardeert tot wat er mis is met de multiculturele samenleving, helpen niet’, zegt hij. ‘Kökcü is niet het probleem, die tweet is een probleem. Want je laat iemand niet in zijn waarde na een vrije keuze en gaat hem een schuldgevoel aanpraten. Moet hij voor Nederland spelen, nee toch?’

‘Als Turkije wint, hoop ik dat onze Turkse landgenoten een beetje ingetogen toeteren’

Hij gaat met zijn Nederlandse vrienden de wedstrijd kijken. ‘En we hebben gezegd, wat er ook gebeurt, we gaan samen toeteren! Alleen zal ik wel wat stiller in de auto zijn als Turkije verliest. Maar ik hoop dat een mooie wedstrijd wordt en alles leuk blijft’.

Dromen over een voetbalcarrière

Volgens de historicus Kasim Tekin zouden veel Nederlanders met een Turkse achtergrond ‘van jongs af aan’ verbonden zijn met het Nederlandse voetbal. ‘Ze keken en juichten mee met Oranje, zo groeiden ze op. Ook op islamitische scholen en in islamitische jongerenorganisaties worden wedstrijden van ‘ons’ Nederland nog met spanning bekeken. En wanneer islamitisch Nederlandse kinderen dromen van een carrière als profvoetballer, leert mijn ervaring dat het dan toch veelal gaat over een plek in het Nederlands elftal.’

Maar volgens Tekin volgt na het aanvankelijke enthousiasme voor Nederland, veelal teleurstelling en verzuring bij jongeren naarmate ze ouder worden, vanwege de groeiende anti-islamitische stemming in het land.

‘Horen we er nog wel bij? Tijdens een wedstrijd waarin juichende Oranjesupporters te zien waren, zei een leerling zelfs: ‘Het voelt vies om te beseffen dat veel van die blije witte mensen op de PVV hebben gestemd en hier geen moslims willen. Dat gevoel speelt steeds meer, ook bij mij.’

‘Het voelt vies dat veel van die blije witte mensen op de PVV hebben gestemd’

Dat gevoel verklaart volgens Tekin dat meer leerlingen dromen over een plaatsje in het Marokkaanse of Turkse elftal, in plaats van bij Oranje. ‘Nu het Nederland tegen Turkije is, wordt het ‘allebei voelt aan als winst’ steeds meer vervangen door een gevoel van ‘lekker voor je’ als Nederland zou verliezen van Turkije. Spijtig, onwenselijk, maar wel een realiteit.’

Dogan uit Spijkenisse blijft optimistisch. ‘Je hebt altijd reden om te toeteren. Sport verbroedert als geen ander. De harde keuze voor Oranje of Turkije is meer iets van vroeger. Het is leuk om te zien dat een dubbele loyaliteit naar beide landen toe ook gewoon oké kan zijn. En dat mensen daar dan grappig op reageren. We zijn wat dat betreft wel wat gegroeid in Nederland. Althans, dat mag ik hopen.’