Het demissionaire kabinet raadt in een nieuwe richtlijn het gebruik van ‘socials’ af voor kinderen onder de vijftien jaar. Ook adviseren ze om smartphones pas vanaf groep 8 toe te staan. Aan de panelleden de vraag: is het verstandig om grenzen te stellen aan het telefoon- en socialmediagebruik van kinderen?

Yasmin van der Burch, student

‘Misschien is het een wel heel neoliberale gedachte, maar ik denk toch echt dat ouders, in samenspraak met hun kinderen, heel goed zelf in staat zijn om in te schatten of hun kinderen klaar zijn voor de wereld van smartphones en sociale media. Het mag dan wel ‘maar’ een richtlijn zijn, toch zie ik niet in welke rol de overheid hierin zou moeten hebben. Opvoeding is en blijft in de eerste plaats een taak van de ouders.

‘Bovendien denk ik dat het opstellen van dergelijke richtlijnen niet alleen zinloos is – kinderen zullen altijd wel manieren vinden om toch actief te blijven op sociale media – maar ook een ontkenning van de realiteit. Sociale media en het gebruik van telefoons zijn zo geïntegreerd in het hedendaagse leven, dat ze niet meer weg te denken zijn. En ik begrijp dat sociale media en overmatig telefoongebruik schadelijk kunnen zijn, maar is het dan niet beter om handvatten te creëren voor die problemen? Is het bijvoorbeeld niet beter om kinderen te leren dat er niks mis is met hoe zij eruitzien, maar dat het ligt aan de onrealistische werkelijkheid die geschetst wordt door influencers? Het voelt voor mij een beetje alsof er geprobeerd wordt iets uit te wissen, wat nou eenmaal niet meer zal verdwijnen.

‘Opvoeding is en blijft in de eerste plaats een taak van de ouders’

‘Maar goed, dit kan ook mijn TikTok-verslaafde brein zijn dat spreekt. Ik blijf tenslotte een eenentwintigjarige die is opgegroeid in een online wereld.’

Ruben Arnhem, docent

‘Als mbo-docent op een businesscollege in de Randstad zie ik dagelijks hoe groot de invloed van smartphones en social media is op jongeren. Onze studenten dromen van een carrière als ondernemer of als accountmanager in de sales. Je verwacht dan ook mondige jongeren met lef en flair. Toch is de realiteit vaak anders. Steeds meer studenten zijn introvert, vinden het lastig om een potentieel stagebedrijf te bellen, of ze klappen dicht bij een simpele vraag.

‘De smartphone lijkt voor velen een verlengstuk van zichzelf te zijn geworden. Ondanks ons advies om tijdens hoorcolleges de telefoon weg te leggen, staren studenten vaak ongemerkt naar hun scherm. Tijdens introductiedagen, hét moment om sociale contacten te leggen, wint het mobieltje het regelmatig van échte kennismakingen. Dat baart me zorgen.

‘Steeds meer studenten zijn introvert’

‘Het voorstel van het demissionaire kabinet begrijp ik dan ook heel goed. Zelf kreeg ik pas in groep 8 een mobiele telefoon, en eerder gebruikte ik de klassieke telefooncel met een telefoonkaart om mijn moeder te bellen als ik later thuis zou komen. Die telefooncellen zijn verdwenen, maar een eenvoudige Nokia om het thuisfront te bereiken? Dat is geen slecht idee.

‘Tegelijkertijd weet ik hoe belangrijk social media ook zijn voor de identiteitsvorming van jongeren. Via Hyves, fora en MSN ontdekte ik vroeger wie ik was, welke muziek ik mooi vond, en sprak ik eindeloos met leeftijdsgenoten over het leven en puberproblemen. Contact via socials hoeft niet per se slecht te zijn, zolang het maar niet de enige vorm van contact is.

‘We moeten jongeren leren wat écht contact is: samen de stad in, thuis cupcakes bakken of een filmavond organiseren. Socials mogen, maar wel met mate. Misschien een uurtje na het eten, en pas als het huiswerk af is. En voor jonge kinderen? Liever een eenvoudig toestel voor noodgevallen dan een smartphone vol prikkels.

‘Kortom, de richtlijnen van het kabinet zijn een stap in de goede richting. Maar zoals zo vaak: het draait om balans én gezond verstand.’

Henna Goudzand Nahar, schrijver

Het advies van het kabinet bracht een interessant gesprek teweeg op het feestje waarop jong en oud in een kring zat. Een jongen van een jaar of elf wilde weten wat nou de richtlijn was. Zijn moeder vertelde het: ‘Geef een kind niet eerder een telefoon dan in groep 8 en laat het voorzichtig kennismaken met chats als WhatsApp en Signal.’

De vader van de jongen liet weten blij te zijn met de richtlijn. ‘Jij zit veel te vaak op de telefoon’, zei hij erachteraan tegen hun zoon. ‘En ik zou graag zien dat je apps als Snapchat, TikTok en Instagram verwijdert.’

‘Wij, volwassenen, keken beschaamd naar ons toestel’

De moeder ondersteunde deze wens meteen. Zoonlief liet een smalende lach zien. ‘Jullie kunnen zelf geen minuut zonder je smartphone’, zei hij. ‘Net als mijn juf.’

‘Net als je juf?’ herhaalde een tante. De jongen bevestigde dit, en hij kreeg bijval van twee nichtjes in de basisschoolleeftijd. Ook hun leerkrachten zouden regelmatig een blik werpen op hun toestel tijdens het lesgeven.

‘Niet als mijn juf iets uitlegt’, haastte de jongen zich erbij te zeggen, ‘maar zo gauw wij, leerlingen, aan het werk gaan, klikt ze haar toestel aan.’

Wij, volwassenen, keken beschaamd naar ons toestel, dat bij een paar van ons behaaglijk in de handpalm lag, aangeklikt en wel. Bij anderen lag het toestel binnen het gezichtsveld; anders was het met één handbeweging tevoorschijn te toveren uit broekzak of tas. Beschaamd haalde een enkeling het toestel van tafel en stopte het weg. Het was duidelijk: mooi, die richtlijn voor de jeugd, maar wij, volwassenen, waren eerst aan zet.

Roos Wagener, publicist

‘Het liefst zie ik, net als vroeger, onze kinderen weer spelen op straat’

‘Veel mensen hebben last van de negatieve gevolgen van sociale media, en kinderen al helemaal. Slaapproblemen, paniekaanvallen, een verminderde concentratie en depressieve gevoelens zijn voorbeelden van deze negatieve gevolgen, maar ook dingen als een negatief zelfbeeld, cyberpesten en polarisatie. Ik vind het dus een verstandig plan van de overheid om het gebruik van een smartphone bij kinderen van 15 jaar en jonger af te raden. Het grote aantal prikkels waaraan kinderen tegenwoordig worden blootgesteld, is zorgwekkend. Helemaal in een levensfase waarin je nog niet goed weet wie je bent en wat je vindt. Een smartphone op deze leeftijd is dan ook onnodig en ongezond. Het liefst zie ik, net als vroeger, onze kinderen weer spelen op straat, in plaats van dat ze allemaal achter een schermpje zitten!’

Ahmed Abdillahi, postbezorger

‘Ik ben geen voorstander van het volledig verbieden van smartphones voor kinderen, maar ik vind wel dat we meer dan ooit moeten kijken naar verantwoord internetgebruik onder jongeren. Kinderen worden steeds vaker blootgesteld aan geweld, seksuele inhoud en andere misleidende informatie.

‘Momenteel ben ik in Engeland bij familie, en had ik een gesprek met mijn zus over haar 13-jarige dochter die naar school gaat. Haar vader had gezegd dat hij haar pas op haar 18e een smartphone wil geven. Ik vroeg waarom pas op haar 18e, omdat ik denk dat het niet slim is om zo lang te wachten, zeker omdat bijna al haar vriendinnen al een smartphone hebben.

‘Ik vind zo’n richtlijn geen slechte zaak’

‘Zij legde uit dat op veel scholen hier smartphones niet mee naar school mogen, omdat communicatie tussen kinderen ook via een normale telefoon zonder internet kan plaatsvinden. Veel samenlevingen zoeken nu naar manieren om verantwoord smartphonegebruik onder jongeren te stimuleren. Daarom vind ik zo’n richtlijn geen slechte zaak. Het gaat er niet om jongeren volledig te weren van technologie, maar om hen op een veilige en bewuste manier te leren omgaan met de digitale wereld.’