Hij maakte de burgeroorlog in Syrië mee, werd gekidnapt door IS-strijders en zag de deuren van zijn kerk sluiten omdat die niet welkom was in zijn stad. Maar het grootste gevaar voor de christelijke gemeenschap in Noord-Syrië noemt hij Turkije. Dominee George Moshi uit Qamishli is deze week in Nederland en spreekt morgen op de Open Doors Dag, een bijeenkomst met sprekers uit vervolgde kerken in Indonesië, Syrië en Nigeria.

Qamishli ligt in het noordoosten van Syrië, net buiten wat destijds het kalifaat van IS was en niet ver van de grens met Turkije. Er wonen Koerden, Arabieren en er is een christelijke gemeenschap, vertelt de dominee in een uitgebreid interview met de Kanttekening. ‘De christelijke gemeenschap is er groot. Misschien niet zo groot als in Aleppo of Damascus, maar procentueel gezien aanzienlijk.’ Voor deze gemeenschap besloten hij en zijn vrouw in 2000 hun huis open te stellen als kerk. Het aantal gelovigen in hun huis groeide snel, zo snel dat het de aandacht trok van de lokale autoriteiten.

‘Er kwamen ook moslims. We vingen deze mensen op’

‘We mochten geen diensten meer houden in ons huis. We huurden daarom een ander huis om in te wonen, zodat dit huis kon blijven dienen als kerk. Maar ook dat mocht niet.’ De kerk van pastoor George werd voor twee jaar gesloten, totdat de verantwoordelijke officier werd verplaatst naar een ander district. Sindsdien is het een belangrijke ontmoetingsplaats in Qamishli geworden.

En toen begon de oorlog. Welke nieuwe uitdagingen bracht dit met zich mee?

‘De oorlog was heel hevig in andere delen van het land, maar in onze stad was het relatief veilig. We hadden geen IS, omdat de Koerden als het ware een buffer hadden gecreëerd. De Koerden, en ook de Syrische regering, hebben meerdere pogingen van IS om het gebied te veroveren kunnen verhinderen.

Hierdoor vluchtten veel mensen juist naar Qamishli toe. Zoals bijvoorbeeld de Assyriërs uit de dorpen aan de Eufraat. IS heeft veel van hun dorpen ontheemd en vrouwen als slavinnen genomen. Maar er kwamen ook moslims. We vingen deze mensen op. We bidden samen, boden een luisterend oor voor hun verdriet en namen poolshoogte om te zien wie er het meeste hulp nodig had. Bij deze mensen brachten we voedselpakketten langs, die we dankzij de steun van Open Doors konden bieden. Dit deden we ongeacht hun geloof.’

Voor de oorlog leefden moslims en christenen veelal langs elkaar heen. Is de verhouding tussen christenen en moslims verbeterd door de oorlog?

‘Inderdaad. De oorlog en de aanwezigheid van IS hebben de barrières tussen christenen en moslims weggenomen. Sommige moslims die bij ons terecht kwamen, hadden nog nooit het verhaal van Christus gehoord. Ze zaten in de kerk met aandacht te luisteren. Dat had nooit kunnen gebeuren als de oorlog er niet was. Moslims denken soms dat we slecht zijn, maar door de hulp die we boden zagen ze onze goedheid. We vroegen ze dan of we wat over Christus mochten vertellen. Vaak vonden ze dat niet erg.’

Ten tijde van de oorlog stond de regering regelmatig aan de kant van de christenen. Bijvoorbeeld in Maaloula, een christelijk dorp dat door islamisten werd overgenomen. De regering bevrijdde het dorp weer. Wat betekende dit voor jullie relatie met de regering?

‘Het lijkt er inderdaad op dat de Syrische regering de christenen beschermt. Maar het blijft een islamitische regering. Als het erop aankomt, dan verkiezen ze moslims boven christenen. Ze houden er ook niet van dat wij ons onder moslims organiseren. Dat bleek maar uit het feit dat de kerk gesloten werd.

Kijk, wat betreft Maaloula, deze stad ligt heel dicht bij Damascus. Het is bovendien een toeristische trekpleister. Er zijn meerdere redenen waarom zij de stad hebben beschermd. Ik ben blij dat ze dat gedaan hebben, maar hadden ze het maar op meer plekken gedaan.’

Wie vormt op dit moment de grootste bedreiging voor de kerk in Syrië?

‘De Turkse bezetting is de grootste bedreiging. De Turkse regering bewapent IS-strijders die gevlucht zijn naar Turkije. Onze angst is dat Turkije de gewapende IS-strijders naar ons toestuurt om te doen wat ze al eerder gedaan hebben. In het Westen denkt men vaak dat IS er niet meer is. Maar ze kunnen in feite ieder gewenst moment terugkomen.

‘De Turken willen de Koerden verdrijven door de Arabieren te versterken’

‘Dit is niet iets wat ik ergens heb horen zeggen, het zijn feiten. Turkije heeft al meerdere steden in Syrië bezet. IS-strijders zijn daar nu teruggekeerd en krijgen in deze steden training van Turkije. Op ieder gewenst moment kan Turkije deze strijders terugsturen naar Syrië. Daarnaast  sturen ze regelmatig drones naar onze kant van de grens, waarmee de infrastructuur in mijn stad, zoals elektra, water en gas, is beschadigd. Ze willen de regio bewust destabiliseren.’

Er wordt ook wel gezegd dat de Turkse regering de demografie wil veranderen in dit gebied, door Koerden te verdrijven en Syrische vluchtelingen terug te sturen. Is dat iets wat ook de christenen bedreigt?

‘De Turken willen inderdaad de Koerden verdrijven door de Arabieren te versterken. Dit doen ze met behulp van IS-strijders. Maar de Koerden vormen voor ons een buffer. Ze zorgen er momenteel voor dat de islamistische Arabieren niet te actief zijn. Turkije wil IS-strijders inzetten om samen met de Arabische bevolking de Koerden en de christenen te verzwakken. Dus ja, Turkije probeert inderdaad een demografische verandering te bewerkstelligen in de stad.’

Is dat een groter probleem voor jullie dan de vervolging van christenen in Syrië?

‘Ja. De situatie is echt slecht daar. De angst van christenen en Koerden is Turkije en de bescherming van terroristen. Door altijd te dreigen zijn er altijd zorgen. Er is altijd onrust. Bovendien heerst er armoede en is er weinig werkgelegenheid, mensen willen er gewoon geen zaken beginnen. Ze zijn bang voor Turkije.’

Wat kunnen jullie daar tegen doen?

‘Niets anders dan bidden dat God ons beschermt. Of emigreren.’

U kiest er toch voor om daar te blijven wonen. Waarom?

‘Dat is ook een strijd die ik voer met mijn kinderen. Ze zeggen vaak: papa, we kunnen toch ergens anders heen gaan? Mijn hele familie en de familie van vrouw zijn allemaal vertrokken. Maar mijn God zei: blijf in Syrië en dien mij daar. Mijn verblijf daar was ook een reden dat veel christenen zijn gebleven. En de kerk heeft hoop gegeven aan het volk. Maar als ik aan mezelf zou denken, was het beter om te vertrekken.’

 Er zijn door IS-strijders veel voorgangers gekidnapped en soms gedood. Heeft u ook zoiets meegemaakt?

‘Ja, ik ben een keer ontvoerd. Dat was in 2019. Er was toen net een katholieke priester ontvoerd en gedood dichtbij Deir al-Zor, door IS of andere gewapende groeperingen. Vijftien dagen later werd ik ontvoerd, voor de deur van mijn kerk. Omdat ik een voorganger ben, dat was de enige reden. God heeft het niet toegelaten dat me iets overkwam en bracht me terug.’

Wat wilt u in Nederland vertellen?

‘Ik hoop met mijn stem een beroep te doen op het Westen, zodat ze iets doen tegen Turkije en de dreiging van IS, die opnieuw Syrië kunnen binnenkomen. Zodat de Koerden hun infrastructuur weer kunnen opbouwen, zonder dat Turkije deze opnieuw gaat bombarderen. Ik hoop dat de Europese regeringen druk zullen uitoefenen op Turkije, zodat dit niet gebeurt.’