Iedereen had het er over, en na de eerste paar minuten wist ik gelijk: de Turkse Netflix-serie Bir Baskadir ga ik zo snel mogelijk afkijken. Het is inderdaad zoals de naam ook claimt, een serie die ‘anders is’, on-Turks Turks zou ik eraan willen toevoegen. Ze is nergens te vergelijken met die vermaledijde soaps die je op de schotelantenne tegenkomt: dus soaps waar niet wordt gescholden, waar er geen blootscenes zijn of alcohol of drugs gebruikt wordt en sigaretten worden afgeschermd door de censuur.

De beroemde comedian Cem Yilmaz zei een keer dat je liever oude Turkse maffiafilms kunt kijken om je algemeen beschaafd Turks op te krikken, te fake dus, zo beschaafd gaat het er namelijk niet aan toe in de Turkse onder- of bovenwereld. Toch kijken massa’s mensen – uit de arbeidende klasse en middenklasse – dagelijks naar een manier van leven die zij nooit zullen hebben en waarschijnlijk ook vaak zouden afkeuren: een leven met megahuizen, hulpjes, serveersters, chauffeurs, etentjes bij luxe restaurants en waar elke handeling urenlang wordt besproken in drie verschillende settings.

Niets van dat bij Bir Baskadir. Deze serie is zo dicht bij de werkelijkheid van Turken, dat ik soms keihard heb gelachen, maar ook af en toe een traantje heb gelaten. Natuurlijk is het uitermate boeiend hoe het ‘seculiere’ en ‘confessionele’ deel van Turkije zich erg moeizaam tot elkaar verhouden. Of hoe tekeer het kan gaan binnen de Koerdische gemeenschap in Turkije, de een rebels tegen het systeem en de ander meer traditioneel aan de kant van de conservatieve machthebbers. Het gaat er werkelijk zo diep en heftig aan toe, zo islamofoob en islamistisch tegelijk.

‘Bir Baskadir’ verwoordt de gevoelens die ik ook allemaal heb (gehad) tegenover mijn ouders, familieleden en andersdenkenden, maar nooit echt volledig heb kunnen uiten

Maar wat mij het meest raakte, was het ‘typisch Turkse’ van het niet direct kunnen of durven uiten van je emoties of mening. De enorme depressies en uitbarstingen waartoe zulke soms wel jarenlange opkroppingen kunnen leiden. Het komt allemaal heel dichtbij. Bir Baskadir verwoordt de gevoelens die ik ook allemaal heb (gehad) tegenover mijn ouders, familieleden en andersdenkenden, maar nooit echt volledig heb kunnen uiten. Behalve dan via gescheld, getier en jarenlange stiltes.

Het leven in gescheiden werelden, het leiden van dubbellevens en de sociale druk om te trouwen. De schreeuwende mannen, dichtgeklapte en patriarchaal onderdrukte vrouwen. Als je Turken enigszins wilt begrijpen, kijk dan Bir Baskadir.

Wat mooi was om te zien, ondanks de waanzin van alle vastgeroeste posities en denkbeelden over mannen en vrouwen, is dat een klein gebaar of afwijkende vraag ook opgepikt kan worden. Dat een man bijvoorbeeld niet altijd maar ‘hard’, ‘stoer’ of ‘beschermend’ hoeft te blijven.

Het is echt zoals de oud-commando tegen zijn vrouw zijn hart lucht: ‘Als er iets is om te huilen, zeg het dan, laten we samen huilen. Heb ik gehuild toen het misging met mijn werk, toen ik al mijn bezittingen verkocht, of toen mijn prachtige vrouw gek werd? Kunnen we in deze vergankelijke wereld niet even vrede hebben? ‘Vrede heb je pas in het graf’, zei mijn vader altijd. Als dat echt zo is, dan schijt ik liever op zo’n leven.’

Bir Baskadir is uiteindelijk mooie, bijzondere tv. De vraag is of we onze eigen levens ook kunnen veranderen? Turken moeten dan meer over hun gevoelens praten en niet iedereen met een andere mening tot het ultieme kwaad terroriseren. En Hollanders, tja, die moeten zich over hun superioriteitsgevoelens heen zetten en Bir Baskadir gewoon een kans geven (of stikken in hun islamofobie).