In het zowel absurde als misdadige Gaza-‘plan’ van Donald Trump komen drie dingen samen: de mentaliteit van de onroerendgoedhandelaar, christelijk messianisme en Amerikaans exceptionalisme.

Om met het eerste te beginnen: het hele leugenachtige leven van Trump draait om het sluiten van deals, waarbij hijzelf nooit de loser mag lijken. Verliezen komt in zijn vocabulaire niet voor. Vandaar ook dat hij in 2020 weigerde zijn verkiezingsnederlaag te accepteren, en zowel in 2016 als in 2024 bij voorbaat verkondigde dat áls hij zou verliezen, dat alleen door vals spel van de tegenstander kwam.

Degene die in werkelijkheid altijd vals spel speelt, is uiteraard Trump zelf. Met ongehoorde brutaliteit heeft hij zich nooit van enige regel of wet iets aangetrokken – het enige wat voor hem telde was macht – en het daarmee uiteindelijk tot president geschopt. Als gevolg daarvan is de wetteloosheid van Trump nu sinds 20 januari ook de wetteloosheid van Amerika.

Voor Trump als vastgoedbaas is de hele wereld te koop. Ook het land van anderen, binnen en buiten Amerika. Groenland of Gaza: wat de al eeuwen ginds wonende bevolking ervan vindt, interesseert hem niet. Moraal of andermans welzijn laat hem koud. Het enige wat telt, is of de deal voor hemzelf profijtelijk is.

Als hij iets wil hebben, pakt hij het; als hij vrienden met iets van een ander wil belonen, doet hij dat ook. Daarbij wijkt hij niet voor recht, maar hooguit voor een macht die sterker blijkt. Voor alles wat zwakker is, kent deze ultieme sociaal-darwinist slechts verachting: vandaar zijn verbijstering over het optreden van bisschop Budde bij zijn inauguratie.

Het valse historische zelfbeeld dat Amerikanen en Israëli’s delen is dat van een nagenoeg onbewoonde steppe

Om president te kunnen worden heeft Trump, zelf overspelig, handtastelijk en van elke christelijke huwelijksmoraal ontbloot, zich verbonden met evangelisch rechts Amerika, en dat is het tweede aspect dat aan zijn Gaza-plan ten grondslag ligt. Voor deze Evangelicals is Palestina het Beloofde Land van de Joden, waarbij alle niet-Joden, ook al wonen ze er al tientallen generaties, gewoon dienen op te krassen. In oudtestamentische traditie wordt daarbij op een genocide meer of minder niet gekeken, en dat komt Netanyahu goed uit.

Voor een deel van deze radicale evangelische protestanten hangt het herstel van het Bijbelse Israël samen met chiliastische en messianistische verwachtingen, gebaseerd op oude Bijbelteksten. Zij verwachten dat de Messias dan op Aarde zal terugkeren, uitmondend in het Laatste Oordeel waarin de Goeden van de Kwaden worden gescheiden. Dit Einde der Tijden helpen zij graag naderbij.

Daarbij is er nog iets wat specifiek Amerika met Israël verbindt, en zo dit Gazagedachtespinsel van Trump mogelijk maakt: het feit dat beide landen op een sterk verwante stichtingsmythe zijn gebaseerd. Kort samengevat: een land zonder volk voor een volk zonder land.

Het valse historische zelfbeeld dat Amerikanen en Israëli’s delen is dat van een nagenoeg onbewoonde – of tenminste ongecultiveerde – steppe c.q. woestijn die door henzelf als immigrantenvolk eindelijk tot bloei is gebracht. Dat er al eeuwenlang andere volkeren woonden, wordt in die stichtingsmythe genegeerd. Zowel de Palestijnen als de zogeheten Indianen, de Native Americans, over wie Trump opnieuw heen wil walsen, door hun reservaten voor economische exploitatie vrij te geven.

Een land zonder volk voor een volk zonder land: wat Amerika en Israël daarbij ook nog delen is een idee van uitverkorenheid. Gods eigen volk in het tweede geval, Gods own country in het eerste. Dat laatste hangt met het ontstaan van de Verenigde Staten samen, dat zich fundamenteel van dat van de meeste Europese landen onderscheidt. Die zijn deels het product van oude etnische stamverbanden, deels van vorstelijke veroveringen op het slagveld of in het echtelijk bed.

De Verenigde Staten zijn daarentegen gesticht als een christelijke heilstaat van de Verlichting: als lichtend voorbeeld voor de rest van de mensheid. En op basis van dit exceptionalisme meent Washington ook regelmatig boven de internationale wet te staan. Zoals Condoleezza Rice, minister van Buitenlandse Zaken onder Bush, eens reageerde op een aanmaning van de VN dat ook Amerika zich in Irak aan universele waarden moest houden: Amerikaanse waarden zijn universele waarden.

Het belang van Amerika valt in die optiek met dat van de rest van de mensheid samen. Het punt is dat die rest dat met reden wat anders ziet.