In haar net verschenen vertaalde autobiografie De Nieuwe Macht beschrijft de voormalige Nieuw-Zeelandse premier Jacinda Ardern hoe ze als student na 11 september door de docent werd uitgenodigd vragen te stellen. Ze stak haar hand op en vroeg: ‘Waarom hebben die terroristen dit gedaan? Als we namelijk weten waarom, dan kunnen we ook iets doen.’ Haar boek staat vol voorbeelden van hoe ze oprecht openstaat voor anderen en wil verbinden. Ze is zeer onder de indruk van de imam die na de aanslag van een extreemrechtse terrorist op twee moskeeën, waarbij vele doden vielen, háár bedankt als ze haar medeleven komt betuigen. Haar vriendelijkheid, haar empathie en haar wil om iedereen bij het land en het beleid te betrekken, werken aanstekelijk.

Op haar LinkedIn-pagina spreekt de Utrechtse burgemeester Sharon Dijksma vol bewondering over Arderns empathische leiderschap. Dijksma zelf kreeg op 17 juli in de media zo’n beetje de martelarenstatus toebedeeld, nadat ze bij een roerige raadsvergadering demonstranten de raadszaal uit had gedirigeerd. Zij gingen tekeer na het verwerpen van twee moties voor een boycot, nadat de raad eerder Israëlische genocide in Gaza had vastgesteld. De sensatie van haar actie deed het ‘waarom’ achter de vergadering verschrompelen.

In een onkritisch interview in NRC mocht Dijksma die rol verder uitdiepen met vragen als: hoe gaat het nu met u? Het stuk suggereert dat Dijksma het allemaal maar lijdzaam is overkomen. Ze ziet ‘volstrekte intolerantie’ aan de andere kant, stelt dat het gesprek ‘klaar is’, waarmee ze dus een belangrijk debat onmogelijk maakt.

Dat actievoerders wijzen op Utrechtse medeplichtigheid aan die schending is niet emotioneel

Jammer dat NRC geen wederhoor heeft gepleegd met Utrecht4Palestine. Op hun Instagramaccount vertellen zij een minder onschuldig verhaal. De burgemeester heeft in aanloop naar het debat over de moties gemeenteraadsleden ontraden ervoor te stemmen. En ze gebruikte het woord oorlog in plaats van genocide zoals is aangenomen in de raad. Met andere woorden, ze mengde zich in een debat met als doel daden die Israël zouden raken, te voorkomen.

Maar wat was ook alweer de rol van de burgemeester? Lees het op de site van het Nederlands Genootschap van Burgemeesters, waarin de pouvoir neutre van het burgemeesterschap wordt benadrukt. Burgemeester van Haarlem Jos Wienen: ‘Voorkom dat je in een politieke discussie terechtkomt waarbij je voor de een of tegen de ander bent.’ Zijn of haar functie is boven de partijen te staan, voor de veiligheid in de stad te zorgen, te depolitiseren en te verbinden.

Zullen we dat rijtje even afvinken? Dijksma heeft een eenzijdig standpunt ingenomen in een debat dat op het moment met stip het heftigste is in het hele land. Ze heeft door haar partijdigheid een compromisloos advies gegeven: ze raadde moties af, zelfs nadat GroenLinks-PvdA een afgezwakte versie indiende. Daarmee heeft ze de raad gepolariseerd achtergelaten, waarbij het niet meer om de inhoud ging maar om de macht.

Haar actie om demonstranten te beschermen tegen mogelijk lange gevangenisstraf vanwege raadsverstoring lijkt nobel, maar is onbezonnen. Naast politiek adviseur heeft ze de petten opgedaan van zowel rechter als de uitvoerende macht, de politie. Stel je even voor: als bij een volgende raadsvergadering extreemrechtse mensen of klimaatactivisten gaan schreeuwen, wat doet de burgermoeder dan? Als ze niet ingrijpt, laat ze zien dat ze partijdig is geweest tegen de demonstranten voor actie tegen Israël. Als ze het wel doet, worden de raadsvergaderingen een puinhoop. Scheiding der machten is er niet voor niets. En zo creëerde ze de onveilige, ondemocratische situatie zelf, ook al valt de demonstranten wel wat te verwijten.

Dat Dijksma de ‘zorgen en emoties’ zegt te begrijpen, toont vooral dat ze zich niet echt heeft verdiept in het diepgaande verdriet en de intense verontwaardiging over het westerse wegkijken bij Gaza. Dat reduceren tot emotie is niets meer dan een poging af te leiden van eigen verantwoordelijkheid bij het schenden van internationaal recht. Al bijna twee jaar – wat zeg ik, al 80 jaar – houden westerse bestuurders het bij woorden als het gaat om Israëlische oorlogsmisdaden. Dat actievoerders wijzen op Utrechtse medeplichtigheid aan die schending is niet emotioneel maar hartstikke rationeel, en dat is meer dan van de burgemeester kan worden gezegd. Misschien kan ze Arderns boek nogmaals lezen. Vooral waar zij beschrijft dat haar diepe betrokkenheid bij anderen haar Leitmotiv is, en dat daar handeling bij hoort. Ten dienste van iets beters.