Deze maand interviewde ik Richard de Mos. Hij wil een landelijke politieke beweging beginnen, gebaseerd op de ombudspolitiek waarmee hij al succes heeft in de Haagse gemeenteraad. Na afloop dwaalden mijn gedachten af naar de vraag hoe succesvol hij kan zijn. Wéér een rechtse partij erbij. Is daar wel ruimte voor?

Er is reden te denken dat zijn initiatief weerklank zal vinden. Nederland kende heel even een gematigd rechtse partij voor kiezers die de VVD te soft vinden maar de PVV te extreem. Er zijn genoeg burgers die daar ergens tussenin zitten. De VVD waait met alle winden mee en is dus niet echt rechts, zeker na tien jaar Rutte niet. Wilders mist echter elke nuance. Deze kiezers willen niet alsmaar meer EU, maar ook geen Nexit. Een harde aanpak van de radicale islam, maar geen Koran-verbod. Migranten een stevige verplichting geven om te integreren, maar ook niet overdrijven.

Zie hier het gat waar Richard de Mos in zou kunnen springen. Het is de positie van Forum voor Democratie begin 2019. De gewezen partijbestuurder Henk Otten probeerde de partij te positioneren tussen VVD en PVV. Hoe succesvol dat kan zijn, hebben we gezien: Forum was even de grootste partij van het land. Voor ontevreden VVD- én PVV-kiezers was er opeens een aantrekkelijk alternatief.

Forum had een partij die als voorbeeld diende: de Vlaamse N-VA, die eveneens verandering wil realiseren vanuit het politieke midden. De N-VA groeide in tien jaar tijd uit van een splintergroepering tot een beweging die soms wel dertig procent van de stemmen haalt. De partij presenteert zichzelf als een moderne, nationalistische partij van mensen die doet wat ze zegt, gematigd conservatief is en zich tegen de heersende politieke klasse keert. De N-VA zegt te staan voor een nieuw soort nationalisme dat vrij is van oude fouten: migranten zijn welkom op voorwaarde dat zij de normen en waarden van Vlaanderen onderschrijven.

Dit was heel even de aantrekkelijke positie van Forum, maar sinds het vertrek van Henk Otten is de partij opgeschoven in de richting van de PVV en is daar inmiddels een doublure van, of zelfs een extremere variant. Niet slim natuurlijk, want Wilders bestaat al en dus worden deze kiezers al bediend. Met een extremer verhaal dan de PVV heeft Forum geen enkele potentie om te groeien, terwijl ze met een gematigder profiel twijfelende Wilders- én Rutte-stemmers kon overtuigen. Rechtse kiezers moeten nu weer als vanouds kiezen tussen te soft (VVD) en te extreem (PVV of Forum).

Sinds het vertrek van Otten is FvD opgeschoven in de richting van de PVV en daar inmiddels een doublure van, of zelfs een extremere variant

Voor een rechtse, volkse beweging als die van De Mos is dus best ruimte. Waarom zijn initiatief toch scepsis oproept is simpel: hij is niet de enige die deze kans ziet. 50Plus bevindt zich al in deze positie, net als de nieuwe partij van Henk Krol, die tegenwoordig wordt geleid door – niet toevallig – voormalig Forum-strateeg Otten. Alsof dat nog niet genoeg is, is er nog zorgpartij NL Beter, aangevoerd door Esther van Fenema, een psychiater die getrouwd is met een oud-PVV’er en zelf ook politiek in deze hoek te vinden is. En ook de Boer Burger Beweging staat in de startblokken met een rechtsig programma, dit keer over platteland en landbouw.

Zo zijn er nu naast De Mos nog vier andere partijen die in de oude Forum-vijver vissen. Allemaal gaan ze uit van het idee dat er behoefte is aan dit gematigd-rechtse geluid. Ze hebben terecht van Forum geleerd dat er plek voor is. Ze zijn wel een tweede les van Forum vergeten: het succes ontstond door samenwerking, bij Forum tussen de man die het goed kon brengen – Baudet – en de man met een strategie: Otten. Alleen door samenwerking ontstond een brede beweging met een breed programma, die ook een brede doelgroep kon aanspreken.

Misschien is samenwerking ook wel een aardig idee voor al die nieuwe partijen tussen VVD en PVV.