Pieter Omtzigt (CDA): de toeslagenaffaire; 342.472 voorkeurstemmen. Hij streed tegen het tegenhouden van een kritisch wetenschappelijk onderzoek naar havencorruptie en pleit nu in zijn boek Een nieuw sociaal contract voor rigoureuze systeemveranderingen ter bestrijding van diepliggende problemen met macht en tegenmacht. Onze democratische rechtsstaat functioneert tot in de diepste vezels niet meer naar behoren, betoogt Omtzigt. Het systeem verdient volgens hem, bij wijze van spreken, een maatschappelijke deep tissue-massage.

Het is daarom extra pijnlijk dat diezelfde Omtzigt, de belichaming van integriteit, slachtoffer is geworden van fluisterzachte, ondemocratische praktijken in de politieke top. Kajsa Ollongren (D66) lekte per ongeluk naar buiten dat Omtzigt op het lijstje stond van prangende zaken rondom de formatie, en voor een ‘functie elders’ in aanmerking kwam. Bij Op1 werd de vergelijking gemaakt met hooggeplaatste maar ongewilde ambten van de Communistische Partij die door Stalin kaltgestellt werden. Omtzigt zou namelijk nog eens lastig kunnen worden en zou weggepromoveerd worden tot Kamervoorzitter.

Wat is er in vredesnaam aan de hand wanneer een politicus die het bijzonder groot onrecht van de toeslagenaffaire blootgesteld heeft, vervolgens zélf onder de politieke guillotine wordt gelegd? Terwijl er in Nederland en masse op hem gestemd is? Tja, er zijn politici die wegkomen met een neonazistische jeugdachterban. Naar het gedachtegoed van socioloog Emile Durkheim, die beweerde dat iedere maatschappij haar criminaliteit verdient, denk ik dat wij als maatschappij misschien wel een illiberale, burn-out-democratie verdienen.

De onvermoeibare Omtzigt is uiteindelijk dan toch oververmoeid en overspannen geraakt. Ik hoop oprecht dat zijn partner in fighting state crime, Renske Leijten (SP), niet hetzelfde lot te wachten staat. Inmiddels heeft hij gereageerd op de commotie, waarbij hij hamerde op, wederom, de structurele misstanden, maar ditmaal rondom zijn eigen zaak. Wat een staatsman, maar je zag zijn vermoeidheid en woede.

Zijn overwerktheid en hoe er met hem is omgegaan vormen slechts symptomen van een veel te overspannen democratische rechtsstaat – dat is tijdens het Kamerdebat over de mislukte verkenning wel duidelijk geworden. Integere politici zoals Omtzigt en hun privéleven staan onder druk. Zij maken een knieval na het opkomen voor wat democratisch én grondwettelijk juist is, omdát zij zijn tegengewerkt in hun strijd voor een democratisch gezonder land.

De problematiek zit dan eigenlijk veel dieper en bij ons allemaal, zoals Omtzigt zelf al heeft gediagnosticeerd in zijn boek. Dan moeten we deze helden niet verder naar de knoppen helpen, door hen het label ‘labiel’ op te plakken. Zij verdienen juist verdediging. Ik denk dat de volgende vraag er nu meer dan ooit toe doet: wíe verdedigt onze verdedigers? Dat zijn toch echt u en ik.

Wíe verdedigt onze verdedigers? Dat zijn toch echt u en ik

Ik vermoed dat Ollongren Omtzigt al te hulp sprong, want – plottwist! – wat nu als haar lek een bewuste poging was de wrange gang van zaken publiek te maken? Omtzigt zit overspannen thuis, maar is enorm populair. Omtzigt zou, als hij een eigen partij zou beginnen, 23 zetels winnen, volgens Maurice de Hond. Er vond bovendien een steunmars plaats.

Maar we kunnen ook écht daad bij de voorkeursstem voegen. Naast zijn verzoek aan de pers hem eventjes met rust te laten, laten we hem dan ook actief rust geven door een ludieke crowdfunding te beginnen voor hem: €342.472. Dat is een euro per voorkeurstem en kan in zijn nieuwe partij gestoken worden. Misschien dat iemand zijn of haar plekje op de testvakantie naar Rhodos wel wil geven?

Ondertussen organiseren we een referendum rondom nieuwe verkiezingen op 17 maart 2022. Omtzigt heeft zich tegen die tijd herpakt met zijn eigen partij. En wij zullen dan een coronafrustratieloze stem uitbrengen, het liefst op hem. Dan krijgt hij, inderdaad, een welverdiende, veel belangrijkere en heldhaftige functie elders, namelijk als minister-president. En voor wie eer en integriteit het beginpunt vormen voor een regering, in plaats van het leugenachtige en gewetenloos pragmatisme dat ons land geteisterd heeft het afgelopen decennium.