In dezelfde week dat Tweede Kamerlid Ahmed Marcouch (PvdA) in Zaman Vandaag pleitte voor een verbod op salafistische organisaties, bezocht zijn partijgenoot Ahmed Aboutaleb namens de gemeente Rotterdam Saoedi-Arabië om er geld te verdienen. Een omstreden bezoek. Niet alleen omdat in Saoedi-Arabië de mensenrechten op grote schaal worden geschonden, maar ook omdat vanuit dat land het wahabisme wordt geëxporteerd en terrorisme wordt gefinancierd. 

Saoedi-Arabië kondigde onlangs aan met 33 andere soennitische islamitische landen een militaire alliantie te hebben gevormd om terrorisme te bestrijden. De alliantie wordt geleid vanuit de Saoedische hoofdstad Riyad. Met de oproep lijken de Saoediërs te voldoen aan een eerdere oproep van de Verenigde Staten om de militaire actie tegen IS op te schroeven.

Op het initiatief werd met scepsis en zorg gereageerd. Niet alleen omdat het kan leiden tot spanningen tussen soennieten en sjiieten (Iran), maar ook omdat het een middel kan worden om in verschillende landen politieke tegenstanders aan te pakken. 

Zo heeft de leider van de coalitie, Saoedi-Arabië de neiging iedere opvatting die het bewind niet bevalt als ”terroristisch” te betitelen. Volgens Human Right Watch wordt terrorisme in artikel 1 van de in 2014 uitgebreide terrorismewetten onder andere gedefinieerd als het oproepen tot atheïsme of het bekritiseren van de islamitische fundamenten waarop het land is gebaseerd.

Mensenrechten 

Er zijn weinig landen ter wereld waar het zo beroerd gesteld is met de mensenrechten als in Saoedi-Arabië. Demonstraties zijn er verboden, alle nog levende mensenrechtenverdedigers zitten lange gevangenisstraffen uit, vrouwen worden op vele vlakken gediscrimineerd, om maar niet te spreken over de positie van homo’s en ongelovigen. Het land is er sinds de komst van koning Salman niet milder op geworden: in 2015 gaat het uit 1995 stammende record executeren verbeterd worden. De Saoediërs zijn net zo behendig in het publiekelijk onthoofden van tegenstanders als ‘Jihadi John’ en zijn vrienden en doen dat bij voorbaat in het openbaar, zodat het afschrikwekkende effect des te groter is. 

In bijna de helft van de gevallen gaat het om buitenlanders, meestal gastarbeiders, die vaak geen Arabisch spreken en ook geen recht op een tolk hebben. Een gebrekkige inburgering kan in dat land letterlijk je kop kosten. 

Wahabisme

Tenslotte exporteert Saoedi-Arabië het wahabisme, het salafisme van de Saoedische school, een bijzonder orthodoxe en weinig tolerante vorm van de islam die weinig verschilt van de ideologie waarmee IS haar terreurdaden rechtvaardigt. Dat betekent nog niet dat het Saoedische bewind IS steunt. Het Huis van Saoed, het koningshuis van Saoedi-Arabië, is juist een doelwit van IS. Toch heeft Saoedi-Arabië wel gedoogd dat er vanuit het land volop steun aan verschillende terroristische groeperingen, waaronder IS, is gegeven.  

Wanneer Saoedi-Arabië een marginaal land was geweest, was de kans groot dat onze politici zich als dominees hadden opgesteld en over elkaar waren gebuiteld om principiële standpunten in te nemen. Saoedi-Arabië was dan, met het dreigement van een mogelijke boycot of militair ingrijpen, onder grote druk gezet om de mensenrechten te verbeteren en de export van wahabisme te stoppen.  

Zwart goud

Maar, Saoedi-Arabië is geen marginaal land. Behalve het wahabisme exporteren de Saoediërs ook olie en zo lang een groot deel van de wereldeconomie aan het infuus van dit zwarte goud ligt,  stellen onze politici zich eerder als koopmannen dan als dominees op. 

Saoedi-Arabië behoort niet tot de belangrijkste handelspartners van Nederland. Toch importeerde ons land vorig jaar voor ruim 3,4 miljard aan goederen uit het land. Het Saoedische petrochemieconcern Sabic en staatsoliemaatschappij Saudi Aramco zijn beiden actief in Rotterdam en Shell zit ook in Saoedi-Arabië.

Behalve dat we olie kopen, is Saoedi-Arabië ook een klant van het Nederlandse bedrijfsleven. De Saoediërs importeerden voor ruim 2,5 miljard euro uit Nederland, vooral op het gebied van luxe consumptiegoederen, energie, gezondheid, wetenschappelijke samenwerking en landbouw. Ook verkocht Nederland de afgelopen jaren voor ruim 35 miljoen euro wapens aan het land en werden wapens uit andere landen via onze havens en Schiphol doorgevoerd naar Saoedi-Arabië. Het zijn wapens die nu ingezet worden in de oorlog in Jemen. 

Brede betrekkingen 

Burgemeester Aboutaleb was niet de eerste hoogwaardigheidsbekleder die een bezoek aan Saoedi-Arabië bracht. Velen gingen hem voor. Nederland onderhoudt goede betrekkingen met de Saoediërs. Ons Koningshuis is al lange tijd goed bevriend met het Huis van Saoed. De Koning en minister Bert Koenders (Buitenlandse Zaken) waren in januari nog in de Saoedische hoofdstad Riyad om het rouwbeklag voor de overleden koning Abdullah (1924-2015) bij te wonen. Premier Mark Rutte weerlegde destijds de kritiek van D66, PVV en GroenLinks op dit bezoek. Nederland en Saoedi-Arabië hebben volgens de premier ”brede betrekkingen” en daarbij hoort het om ”op passende wijze” de laatste eer te bewijzen aan de koning.

Islam

De Saoediërs hebben nog een andere troef in handen die een boycot bemoeilijken: het land vormt het religieuze centrum van de islam en is één van de weinige islamitische landen ter wereld waar een volledig op de klassieke sharia gebaseerd rechtssysteem is ingevoerd. Andere islamitische landen kennen een duaal rechtssysteem met religieuze en seculiere rechtbanken, die vaak gebruik maken van rechtsstelsels die geïnspireerd zijn op het recht van de voormalige koloniale overheersers. 

Ook bezit het land de belangrijkste islamitische heilige plaatsen Mekka en Medina. Saoedi-Arabië is de ”beschermer van de twee heilige moskeeën”. Ieder jaar ontvangt het land miljoenen moslims die naar Mekka komen om de hadj, één van de vijf zuilen van de islam, te volbrengen. De hadj brengt Saoedi-Arabië niet alleen veel inkomsten, maar bezorgt het land ook een strategisch sterke positie ten opzichte van landen die grote groepen moslims herbergen en die alleen al vanwege dit gegeven met de Saoediërs zaken moeten doen. 

Al deze economische, religieuze en strategische factoren verklaren waarom we de Saoediërs maar liever te vriend houden. 

Daarom werd onlangs een motie om wapenleveranties aan Saoedi-Arabië te stoppen verworpen en kwamen niet alleen de multinationals, maar ook Marokkaanse organisaties in het verweer toen Saoedi-Arabië een handelsboycot dreigde in te stellen tegen Nederland vanwege anti-islam-stickers van Geert Wilders. Rutte was er deze keer als de kippen bij om ”fel afstand” te nemen van de stickers van Wilders. Met succes: de boycot kwam er niet. 

En zo kan het gebeuren dat we in Nederland politici hebben die pleiten voor mensenrechten, die zich hard maken voor ”onze waarden” en die een keiharde aanpak van het politieke salafisme voorstaan, maar tegelijkertijd de exporteur van het wahabisme en de kampioen onthoofdingen als vriend beschouwen. Een ”uitermate ongemakkelijke vriend” in de woorden van VVD’er Han ten Broeke. Dat dan weer wel. 

Ewoud Butter is hoofdredacteur van de nieuws- en opiniewebsite Republiek Allochtonië en mede-oprichter en redacteur van de website Polderislam, die achtergrondinformatie biedt over moslims, islamitische stromingen en de institutionalisering van de islam in Nederland. Hij deed onderzoek naar radicalisering en begeleidde diverse projecten in Noord-Holland. Volg hem op Twitter: @ewoudbutter