De beelden die nu uit Israël komen zijn verschrikkelijk. Langs de hele grensregio met Gaza lijken Hamas-strijders burgers te hebben aangevallen. Complete dorpen zijn veroverd, waarbij Hamas en strijders van andere groepen van huis tot huis zijn gegaan om mensen te doden of in gijzeling te nemen. Er zijn strijders die in gemotoriseerde paragliders dorpen overvallen. Israëlische festivalgangers moeten door de woestijn wegrennen voor pick-up trucks, van waaruit op ze geschoten wordt.

Gazaanse journalisten doen verslag vanuit ingenomen Israëlische kibboetsen. Op snelwegen liggen de lichamen van mensen die in hun auto zijn doodgeschoten. In het hele grensgebied met Gaza heerst terreur en chaos. Het Israëlische leger leek lange tijd nergens, maar dan ook nergens te bekennen. Burgers werden in de steek gelaten en overgelaten aan de wreedheid van Hamas.

De gebeurtenissen nu doen denken aan die van vijftig jaar terug. In 1973 werd Israël tijdens de Joodse feestdag Jom Kippoer aangevallen door Egypte en Syrië, die gesteund werden door andere Arabische landen. De verrassingsaanval wist Israël toen bijna op de knieën te dwingen. Ditmaal valt Hamas Israël aan tijdens een andere Joodse feestdag, Simchat Thora. Opnieuw is de verrassing ongekend.

Toch is er een verschil met vijftig jaar geleden. Deze keer wordt Israël niet in haar voortbestaan bedreigd. Wel is het de eerste keer sinds 1948 dat Israëls vijanden daadwerkelijk delen van de staat Israël zelf innemen. In 1973 werden immers de door Israël bezette Golanhoogte en Sinaïwoestijn deels heroverd, vandaag is Hamas erin geslaagd om delen van Israël zelf in te nemen.

De operatie van Hamas en bondgenoten laat hiermee het enorme falen van het Israëlische leger en de veiligheidsdiensten zien. Net als in 1973 zagen zij deze aanval niet aankomen. De soldaten aan de grens met Gaza waren kansloos. Hele dorpen waren onbeschermd. Urenlang smeekten Israëliërs aldaar om de hulp van het leger, terwijl Hamas-strijders van deur tot deur gingen. Hulp bleef grotendeels uit. Gedurende de loop van de dag wisten speciale eenheden plaats voor plaats pas langzaam maar zeker te bevrijden.

De operatie van Hamas en bondgenoten laat het enorme falen van het Israëlische leger zien

De Israëlische premier Benjamin Netanyahu en zijn regering staan onder druk. Want onder misschien wel de meest rechtse regering die Israël ooit gekend heeft blijkt het land toch enorm kwetsbaar te zijn Hamas. Het Israëlische leger zal nu keihard terugslaan. Maar gezien de grote aantallen Israëlische gijzelaars die vandaag zijn gemaakt, kan de strijd op de Gazastrook nog wel eens heel lang gaan duren. Niet voor niets stelde Netanyahu vanochtend dat Israël in oorlog is. Dit wordt geen operatie, maar een langdurig conflict met Gaza.

Tegelijkertijd staat de Westelijke Jordaanoever ook op ontploffen. Al maandenlang zijn daar grote spanningen tussen Israëlische kolonisten en de Palestijnen. Als gevolg van het kolonistengeweld zijn ook daar al veel slachtoffers gevallen. Een nieuwe Palestijnse intifada is dan ook niet ondenkbaar. Gezien de uitzichtloze situatie waarin zowel Gaza als de Westbank verkeren en het uitblijven van een vredesproces hebben de Palestijnen eigenlijk nog maar weinig te verliezen.

Wat er in de vroege ochtend vandaag in Israël is gebeurd is beestachtig. Hamas is tekeer gegaan op een manier die we vooral van IS kennen.  Gezinnen, jonge vrouwen, oude oma’s en lijken worden door de straten van Gaza gesleurd met feestende Palestijnen er omheen. De aanval van Hamas is onomwonden op burgerdoelen gericht, zonder enig respect voor mensenrechten of het internationaal recht. Israël heeft het recht om zich hiertegen te verdedigen, het recht om keihard terug te slaan om Hamas en andere terreurorganisaties die meedoen aan deze aanval mores te leren.

Maar tegelijkertijd kunnen we er niet om heen dat wanneer mensen al decennialang op beestachtige wijze worden behandeld zij zich er ook naar gaan gedragen. Decennia van bezetting, onderdrukking, vernedering, systematisch geweld, kolonisatie, belegering en uitzichtloosheid zijn aan deze wreedheid vooraf gegaan. Geweld oogst geweld. Aan het Palestijnse kamp zijn de verliezen al decennia zo groot. Dit gegeven is geen rechtvaardiging voor het Palestijnse geweld van vandaag, maar we kunnen dit geweld niet verklaren wanneer we deze kant van het verhaal niet onder ogen willen zien.

In plaats van vrede is oorlog voorlopig het enige vooruitzicht in Israël en Palestina. Deze aanval is dan ook een klap voor het vredesproces van Israël met Saoedi-Arabië en, afhankelijk van hoe hard Israël terug zal slaan, ook voor de al gevestigde vrede met onder meer de Verenigde Arabische Emiraten en Marokko. Israël zal naar verwachting extreem geweld gebruiken om de aanval van Hamas te wreken. In reactie daarop zullen Arabieren massaal de straat op gaan om te protesteren, wat Arabische leiders onder druk zet wat betreft hun vredesovereenkomsten met Israël. De aanval van vandaag kan daarmee ook grote implicaties gaan hebben voor geopolitieke situatie van het Midden-Oosten voor de komende jaren.

In eerdere columns voor de Kanttekening betoogde ik dat er sprake is van een uitzichtloos conflict. Zolang er geen duurzame vrede wordt gesloten tussen Israël en de Palestijnen blijft het geweld van tijd tot tijd weer oplaaien.

Vijftig jaar geleden was de les, die zowel Egypte als Israël uit de Jom Kippoer-oorlog haalden, dat vrede de enige optie was. Voor Egypte om zo de Sinaï terug te krijgen, voor Israël om zo haar voortbestaan te verzekeren. De enige hoop die we nu nog kunnen hebben is dat het conflict van 2023 voor beide partijen ooit een motivatie zal vormen om toch uiteindelijk vrede te sluiten. Voor Israël om zo haar veiligheid te garanderen, en voor de Palestijnen om zo het voortbestaan van Palestina te verzekeren.