De racistische moord op George Floyd heeft wereldwijd terecht veel aandacht gekregen. In veel landen, ook in Nederland, gingen mensen massaal de straat op. Dat is goed. Maar demonstreren alleen is niet voldoende.

Racisme is diep verankerd in ons systeem. Je komt het overal tegen. In de media, de politiek en in de sport, maar ook in de kerk, de tempel en de moskee. Dit moet veranderen. We moeten ons van onze eigen – onbewuste – racistische vooroordelen bewust worden.

Ook ik dacht lange tijd dat ik niet racistisch was, totdat ik het laatst met mijn vrouw over de toekomst van onze kinderen had. Mijn vrouw stelde mij een confronterende vraag over mijn dochter: ‘Zou je het ook goed vinden als ze met iemand zal trouwen die een ander achtergrond heeft? Bijvoorbeeld een traditionele Nederlander?’ Ik glimlachte en zei: ‘Ja, als hij moslim is.’ Daarop vroeg ze: ‘En een donker persoon?’ Daarop antwoordde ik weer glimlachend: ‘Ja, waarom niet.’ Ze keek mij aan zei: ‘Uhuh, dat klinkt lekker overtuigend!’

Daar schrok ik van. Hoewel ik vind dat mensen gelijkwaardig zijn, was mijn antwoord niet vanzelfsprekend en helemaal niet overtuigend. Blijkbaar ben ik ook onbewust racistisch.

We moeten ons van onze eigen – onbewuste – racistische vooroordelen bewust worden

Het is een lastige opgave. We zijn een eind gekomen, maar we zijn er nog lang niet. Dit geldt ook voor mijn geloofsgemeenschap. Huwelijken met mensen die er anders uitzien vormen binnen sommige culturen nog steeds een hardnekkig probleem. Alsof het niet kan, niet mag, het verboden is. Als imam ben ik hier getuige van.

Daarnaast komen velen van ons uit gekoloniseerde landen, waar onze ouders en grootouders werden gedwongen zichzelf te haten vanwege hun eigen identiteit. Deze bagage dragen we met ons mee. We hebben negatieve gevoelens over onszelf, onze huidskleur, onze talen, tradities, cultuur en soms zelfs ons geloof.

Dit heet geïnternaliseerd racisme. We hebben geleerd om witte cultuur en witte waarden boven onszelf te waarderen. Alles wat wit is, is mooi en alles wat donker is, is gevaarlijk en lelijk. Zo is het aanraken van een zwarte kat in het donker een reden om bezeten te worden. Een witte duif symboliseert vrede en liefde. We moeten dit eruit filteren, voordat we reageren op mensen en de wereld om ons heen.

De antiracismebeweging doet belangrijk werk en ik ben blij dat antiracistische activisten luid van zich laten horen. Toch wil ik hier een voorzichtige kritische noot plaatsen. Want uit ervaring weet ik dat sommige radicale activisten racisme juist in de hand werken, bijvoorbeeld als zij zich zeer generaliserend uitlaten over witte mensen bijvoorbeeld. Bestrijd daarom racisme niet met racisme, maar met educatie, reflectie en zelfkennis.

Laten we teruggaan naar de basis, zoals God dat heeft gewild. Allah zegt in de Koran:

‘Heb jij niet gezien dat God uit de hemel water laat neerdalen? Dan brengen Wij daarmee verschillende soorten vruchten voort. En bij de bergen zijn er witte en rode lagen, verschillend van kleur, en ook gitzwarte. Ook bij de mensen en bij de dieren en het vee zijn er zo verschillende kleuren en soorten. God wordt slechts gevreesd door de geleerden onder Zijn dienaren. God is machtig en vergevend.’ (Fatir: 35:28)

Verder zegt de Profeet in de overlevering:

‘O mensen! Waarlijk jullie Heer is Eén en jullie vader (Adam) is één. Een Arabier is niet beter dan een niet-Arabier, en een niet-Arabier niet beter dan een Arabier; een blanke is niet beter dan een zwarte en een zwarte is niet beter dan een blanke – behalve in termen van vroomheid en goede daden.’ (uitspraak van de profeet Mohamed, gemeld door Imaam Ahmad)

De Profeet beklemtoonde dit punt herhaaldelijk, zo ook tijdens zijn laatste preek:

‘Niemand is superieur ten aanzien van iemand anders, tenzij in vroomheid en goede daden.’ (laatste preek van Mohamed)

Moge Allah ons de kracht geven om elkaar gelijkwaardig te behandelen. Moge Allah de Almachtige ons genezen van ziektes als racisme, haat en afgunst. Amin.