Schijnheiligheid is troef in de wereldpolitiek. Ook als het gaat om soft politics. Europa doet bar weinig voor Turkse journalisten in ballingschap. Ze worden genegeerd en bewust buitengesloten. Dit staat in schril contrast met exiljournalisten uit Rusland en Belarus, die terecht wel worden ondersteund. Hoe komt dit? EU-landen vrezen dat als ze president Erdogan tegen zich in het harnas jagen, hij de vluchtelingen op hen zal loslaten. Bovendien is Turkije NAVO-bondgenoot.

Een collega-journalist in ballingschap, Metin Cihan, onthulde vervolgens een veel groter onrecht: de EU-subsidies, gefinancierd door de Europese belastingbetalers, zijn sinds 2018 op onevenredige wijze toegekend aan Turkse mediaorganisaties en lobbyorganisaties die president Erdogan steunen.

‘Wie financiert de Europese Unie in Turkije? Ik onderzoek dit en opnieuw zie ik hypocrisie’, schreef Cihan op X. Hij ontdekte dat de Turkse staatsomroep TRT, een spreekbuis van Erdogans AK-partij, tot de topontvangers van EU-subsidies behoort. De omroep heeft tot nu toe ongeveer 400.000 euro ontvangen. Een ander voorbeeld is Fahrettin Altun, het hoofd van Erdogans presidentiële communicatieafdeling. Deze man, die verantwoordelijk is voor het massaal censureren van de media, kreeg van de Europese Unie 40.000 euro.

Verder kregen pro-regeringsjeugdfondsen royale subsidies van de Europese Unie, zoals TÜGVA en TÜRGEV (waarbij de zoon en dochter van Erdogan, respectievelijk Bilal en Esra, in het bestuur zitten), IHH (de Stichting voor Mensenrechten en Humanitaire Hulpverlening, een islamitische groep die de omstreden Gazavloot van 2010 organiseerde), ÖNDER (een islamitische vereniging die afgestudeerden van imamscholen vertegenwoordigt), DEK (World Ethnosport Foundation, voorgezeten door Bilal Erdogan), en ENSAR (een islamitische stichting die wordt beschuldigd van grootschalige pedofiliezaken op kostscholen).

Afgezien van deze gongo’s (op de overheid gerichte ngo’s), is er nog een opmerkelijke subsidieontvanger: de SETA-stichting, de denktank van Erdogans AK-partij. Deze stichting is bekend en berucht vanwege vijandige uitlatingen tegen Turkse en Koerdische journalisten in ballingschap in Europa, evenals aanvallen op de westerse media.

‘De lange arm van internationale mediabedrijven in Turkije’ was de titel van een rapport dat SETA in juli 2019 publiceerde. Dit 200 pagina’s tellende rapport noemde veel journalisten die werken voor onder meer BBC, Deutsche Welle, Voice of America en Euronews bij naam. Ook publiceerde SETA screenshots van hun activiteiten op X. Het rapport brandmerkte hen als verraders en suggereerde dat ze buitenlandse agenten waren.

Tientallen journalisten kwijnen weg in Turkse gevangenissen

Cihan toont met zijn onderzoek aan dat SETA in de periode 2023-2026 maar liefst 290.000 euro van de Europese Unie heeft ontvangen voor diverse projecten. TÜGVA kreeg 700.000 euro, DEK ook, en ÖNDER 134.000 euro. Het is een lange lijst. EU-subsidies aan Turkije komen regeringsgezinde media- en lobbyorganisaties ten goede, die de democratische rechtsstaat, de vrije pers en de mensenrechten nou niet bepaald een warm hart toedragen.

‘De fondsen die aan echte ngo’s en media in Turkije worden overgemaakt zijn kruimels, een druppel op de gloeiende plaat’,  schreef professor Ceren Sözeri, een expert van de Universiteit van Galatasaray in Istanbul.

Sommigen zullen misschien zeggen: er is toch niets mis met het steunen van ngo’s in het buitenland? Dat argument zou hout snijden, als de situatie in Turkije vergelijkbaar was met die in landen als Griekenland, Portugal of Slovenië. Maar dat is niet zo.

Herinnert u zich Osman Kavala nog? Een vooraanstaande filantroop in Turkije, die zich inzette voor de dialoog. Hij zit al acht jaar achter de tralies. Hij heeft verzwaard levenslang gekregen, alleen maar omdat hij, ja, gewoon zichzelf is. Tientallen journalisten kwijnen weg in Turkse gevangenissen.

In Duitsland gaan nu stemmen om subsidies aan de zogenoemde gongo’s in Turkije kritisch tegen het licht te houden. Een goede zaak. Ik hoop dat in andere EU-landen deze discussie ook aangezwengeld wordt.

Ondertussen doen Turkse journalisten in ballingschap in Europa hun best om het hoofd boven water te houden. Ze willen graag hun beroep, dat ook hun roeping is, blijven uitoefenen. Lukt dat niet, dan kunnen ze binnenkort misschien beginnen met het schoonmaken van de ramen en vloeren van de EU-gebouwen in Brussel. De Europese Unie heeft dan een probleem, omdat er geen betrouwbare nieuwsbronnen over de werkelijke dramatische toestand in Turkije meer zijn.