Hoe zullen wij later op deze maand terugkijken? Met gemengde gevoelens? Er is weliswaar een bestand tussen Israël en Hamas gesloten, maar hoe houdbaar zal dat blijken? En leidt vrede – als het inderdaad vrede wordt – ook tot gerechtigheid? Of staat vrede de gerechtigheid in de weg, omdat gerechtigheid de vrede in de weg zou staan?

Gerechtigheid zowel op het grote als het kleine vlak. Op het grote vlak: eindelijk een fatsoenlijke staatkundige oplossing voor het conflict, en dus gerechtigheid in dat opzicht voor de Palestijnen? De rechts-extremistische vleugel van de regering-Netanyahu wil heel wat anders: die wil van de Palestijnen af. En met de komende extreemrechtse regering in Amerika ziet het kansen.

En gerechtigheid op het kleine vlak: dat de voor het bloedbad verantwoordelijke oorlogsmisdadigers voor het gerecht komen. Dat betreft dan nu nog slechts de Israëlische – de politieke en militaire top van Hamas is immers het afgelopen jaar door Israël geliquideerd.

Maar zal Netanyahu ooit voor het Internationaal Strafhof verschijnen? De eerst aangewezen landen om daarvoor te zorgen – ook Nederland – lijken, al dan niet mede als gevolg van de buitensporige woede-explosies die de dagvaarding bij de gedaagde teweeg bracht, vooral naar geitenpaadjes te zoeken om daarvoor níet zorg te hoeven dragen. Zo heeft Netanyahu van de Poolse premier Tusk al de (ongevraagde) garantie gekregen dat bij zijn komst naar de komende jaarlijkse Auschwitzherdenking niet ter plekke in de boeien wordt geslagen.

Maar zal Netanyahu ooit voor het Internationaal Strafhof verschijnen?

Grote politieke criminelen gaan helaas meestal vrijuit. Oorlogsmisdadigers komen alleen na een evidente militaire nederlaag voor het gerecht. Dat Poetin ooit, vanwege zijn terreurbombardementen op Oekraïne. in Den Haag zal verschijnen, is zeer onwaarschijnlijk – nóg onwaarschijnlijker dan een berechting van Netanyahu voor de zijne op Gaza. Zelensky zal nooit Moskou kunnen innemen om hem te vangen.

Bij Poetin is de kans groter dat hem bij een Russische nederlaag het lot treft van veel dictatoren: een voor hem dodelijk aflopende coup. En als die niet dodelijk afloopt, valt uitlevering niet te verwachten, al is dat indertijd met Milosevic wel gebeurd, als deel van een politieke deal. Maar Rusland is niet het kleine Servië.

Een derde mogelijke afloop na zo’n coup in het Kremlin is berechting in eigen land – zie de Roemeense dictator Ceaucescu in 1989 – maar dat vergt dat de coupplegers een zichtbare streep onder het verleden willen zetten, en dat zie ik bij de meest kansrijke nieuwe machthebbers niet snel gebeuren. Dat zijn dan niet de erven van Navalny, maar andere leden van de thans regerende maffiaclan.

Een vierde mogelijke afloop na zo’n coup is een vlucht van Poetin naar het buitenland: de Assad-optie. Met het einde van collega-tirannen als Saddam Hoessein (de galg na vondst in een onderaards gat) en Kadhafi (gelyncht na vondst in een rioolpijp) voor ogen, heeft die net op tijd de benen genomen. Als er één dictator nu wegens massamoord op de eigen bevolking berechting verdient, dan hij. Helaas is die kans gering – in Rusland zit hij veilig met zijn bijeen geroofde miljarden.

Uitlevering zit er niet in – tenzij misschien de nieuwe machthebbers in Damascus dat voor het behoud van Russische militaire bases aan de Syrische kust als voorwaarde stellen. Dan zou Poetin zijn ongenode gast wel eens kunnen laten vallen.

Grote politieke criminelen: ook in het Westen komen ze met wandaden weg. Trump is ondanks zijn couppoging en een heel leven vol leugens toch weer tot president gekozen. Hij heeft de meeste rechtszaken lang genoeg weten te traineren; waar het tot een veroordeling komt, volgt geen straf. En het Hooggerechtshof heeft hem niet alleen voor reeds gepleegde, maar ook voor toekomstige misdaden min of meer immuniteit verleend.

En dan is er nog het onbevredigende einde van Bouterse. Uiteindelijk veroordeeld door de Surinaamse rechtbank, maar nooit de facto opgepakt en nu dus buiten de cel overleden.

Opvallend groot bleek de steun bij zijn uitvaart – niet alleen omdat de Decembermoorden voor veel jongeren ergens in de prehistorie plaats vonden. Ook omdat hij in veler ogen, ondanks zijn gewelddaden, drie verdiensten heeft: Bouterse en zijn NDP toonden Nederland een postkoloniale opgestoken vinger, zij kwamen op voor de armen, en zij overwonnen de etnische scheidslijnen van de oude partijen. Dat behelst alle drie een duidelijke boodschap aan de huidige regering.