Ik zat van de week met een vraag in mijn hoofd die ik niet meer los wilde laten. Waarom wordt er eigenlijk gezegd dat Duitsland de Europese wetgeving probeert te ondermijnen door zijn grenzen voor migranten en vluchtelingen te sluiten? Het voelt als een hele scherpe beschuldiging, niet? Duitsland, het land dat tijdens de vluchtelingencrisis in 2015 nog voorop liep om mensen op te vangen, wordt nu ineens gezien als de boosdoener?

Laten we eerst even terugspoelen. We hebben in Europa iets moois: de Schengenzone. Je weet wel, dat systeem waar we zo trots op zijn. Geen grenscontroles meer als je door Europa reist. Even naar Parijs? Geen paspoort nodig. Weekendje Berlijn? Je rijdt zo door. Dat vrije verkeer is een van de hoekstenen van de Europese samenwerking, en iedereen geniet er in zekere zin van. Ook op economisch vlak doen we dat. Maar het idee achter Schengen is natuurlijk dat de buitengrenzen van Europa strak bewaakt worden, en dat intern, tussen de lidstaten, het verkeer vrij blijft stromen. Alleen, wat gebeurt er als landen als Duitsland ineens roet in het eten gooien door hun grenzen dicht te doen?

En dat is precies waar de kritiek vandaan komt. Duitsland, dat al sinds jaar en dag het eindpunt is voor vele migranten, probeert de deur nu op een kier te houden. Begrijpelijk misschien, als je bedenkt hoe het land in 2015 overspoeld werd door mensen die op zoek waren naar een beter leven. Maar wat betekent dat voor de rest van Europa?

Nou, het eerste wat er gebeurt, is dat je eigenlijk het hele Schengensysteem onder druk zet. Want als Duitsland zijn grens controleert, waarom zou Oostenrijk dat dan niet doen? En als Oostenrijk het doet, dan gaat Tsjechië misschien ook wel volgen. Voor je het weet, staan er weer wachttijden bij de grenzen, iets wat we al jaren niet meer gewend zijn. Het is een beetje alsof je een kaartje uit een kaartenhuis trekt, de kans dat het geheel instort wordt ineens een stuk groter.

zeg eerlijk: hoeveel vluchtelingen willen in Griekenland blijven?

En dan is er nog de kwestie van solidariteit. De zuidelijke landen, zoals Italië en Griekenland, dragen al een groot deel van de migratielast. Volgens de regels van de Dublin-verordening moeten vluchtelingen hun asielaanvraag indienen in het eerste Europese land waar ze aankomen. Maar zeg nu eerlijk: hoeveel vluchtelingen willen in Griekenland blijven, een land dat al worstelt met zijn eigen problemen? Ze willen verder, naar Duitsland of Scandinavië. Als Duitsland dan zijn grenzen sluit, wat gebeurt er dan met die mensen? Ze komen vast te zitten in de landen aan de Europese rand, landen die het al moeilijk genoeg hebben.

Wat mij vooral aan het denken zet, is de lange termijn. Stel je voor dat steeds meer landen hun eigen grenzen gaan bewaken en migranten weren. Dat ondermijnt niet alleen Schengen, maar ook de solidariteit tussen Europese landen. Want als we elkaar op dit soort cruciale momenten niet steunen, wat zegt dat dan over de toekomst van de Europese Unie als geheel? Komen we dan niet terecht in een situatie waarin ieder voor zich speelt, en het collectief langzaam uit elkaar valt?

En wat dan met de mensen om wie het uiteindelijk gaat, de migranten zelf? Als je steeds meer landen hebt die hun grenzen dichtgooien, waar moeten deze mensen dan naartoe? En belangrijker nog: wat zegt dit over onze waarden als de Europese Unie? We presenteren onszelf toch graag als het continent van de mensenrechten, als een voorbeeld voor de wereld? Maar als we onze eigen regels gaan buigen om nationale belangen te beschermen, wat blijft er dan over van dat idee?

Ik vraag me af waar dit naartoe gaat. Kan de EU de druk aan? Komen er hervormingen, een gezamenlijke aanpak voor migratie? Of blijven we steken in ad-hoc oplossingen en een soort navelstaarderij, waarin ieder land probeert zijn eigen hachje te redden?

Het is een moeilijk evenwicht, en ik weet niet of er een eenvoudige oplossing is. Maar wat ik wel weet, is dat de keuzes die we nu maken een grote impact zullen hebben. Op onszelf, op Europa, en op de mensen die aan onze grenzen staan te wachten.

Dus misschien is de vraag niet of Duitsland de Europese wetgeving ondermijnt, maar of wij nog bereid zijn als Europese Unie samen te werken om dit enorme vraagstuk aan te pakken. Want uiteindelijk zijn we allemaal deel van hetzelfde geheel, en als één stukje faalt, heeft dat gevolgen voor de rest.