Wat vloeiden er een krokodillentranen na het stuklopen van de onderhandelingen over een nieuw kabinet met GroenLinks op het onderwerp migratie. Wat waren Rutte en Buma ‘verbijsterd’ over ‘het gebrek aan verantwoordelijkheidsgevoel’ bij Klaver. Zelden ook had Rutte zo’n moeite te verhullen hoe blij hij was dat deze ‘linkse dwarsligger’ niet meer meedeed. Ook Buma met zijn immer schijnheilige CDA-blik vond het allemaal toch wel ‘heel onbegrijpelijk’ dat Klaver kennelijk niet bereid was tot meer inschikkelijkheid. Het ging volgens Rutte immers om een ‘klein puntje in de kantlijn van de onderhandelingen’. Je zou nog kunnen redeneren dat de VVD en het CDA inderdaad oprecht teleurgesteld waren, omdat ze nu geen goede sier konden maken en tegelijk de volgende partij met een linkse agenda zouden kunnen vermorzelen. Want zelfs als GroenLinks zou meedoen met een kabinet dan was het natuurlijk duidelijk dat de partij bij de uitwerking van nog heel veel andere dossiers nauwelijks iets voor elkaar had gekregen.

In de media kreeg Klaver het nadien flink te verduren en werd de vraag gesteld of hij hier met zijn rigide houding volgens sommigen of principiële standvastigheid volgens anderen, niet getoond had dat hij geen goed onderhandelaar is en de Haagse poldermores kennelijk niet goed begrijpt. Er werd zelfs gesuggereerd dat Klaver hetzelfde deed als Wilders: als het erop aankomt, dan trekt hij zich terug. En er werd gesuggereerd dat Klaver was teruggefloten door wat de ‘asiellobby’ werd genoemd. Alsof het om de belangen van de bouwsector, van reizigers in het openbaar vervoer of van het midden-, en kleinbedrijf gaat. Hij kreeg natuurlijk ook lof voor zijn standvastigheid, juist omdat het om zo’n belangrijke zaak als vluchtelingen en migratie gaat en niet om een ‘gering puntje’. We zouden haast vergeten dat nog maar een dik jaar geleden de ‘toestroom van asielzoekers’ welhaast het grootste onheil was dat ons land volgens rechts overkwam. Alsof het om een besmettelijke ziekte ging die snel om zich heen greep. De populisten hadden de wind in de zeilen en met het oog op de naderende verkiezingen namen vrijwel alle partijen, met uitzondering van D66 en GroenLinks, het taalgebruik van Wilders c.s. over.

De Turkije-deal, mede bedacht door de PvdA, betekende inderdaad dat het doel van de populistische onheilsprofeten, namelijk ervoor zorgen dat die ‘armoedzaaiers ons achtertuintje niet vertrappelen’, voor een groot deel gerealiseerd werd. We zien ze niet meer in zulke aantallen het land inkomen, dus is het probleem opgelost. Reportages over de omstandigheden waaronder mensen leven die oorlog en geweld ontvluchten, werden in de loop van de maanden ook schaarser. Zo verdampt het probleem voor je ogen. Alleen, nu gaan vluchtelingen die via Noord-Afrika naar Europa proberen te komen het feestje bederven. Dus moet er een zelfde deal worden gesloten met landen daar. Onder het mom van ‘opvang in de regio’ houd je die misère weer lekker buiten de deur en kun je net doen of er niets aan de hand is. Wat je niet ziet bestaat niet. Juist die onzichtbaarheid was voor GroenLinks terecht een brug te ver.

Het is goed dat die partij zulke goede contacten heeft bij deskundigen en betrokkenen (‘de asiellobby’) want uit die kringen klinkt al vanaf het begin de kritiek dat de Turkije-deal inderdaad op bepaalde punten heeft gewerkt (minder mensen vragen asiel aan), maar ook dat die helemaal niet in overeenstemming is met tal van internationale verdragen op het gebied van vluchtelingen en mensenrechten.

De opvang van vluchtelingen ‘in de regio’ betekent dat deze mensen zijn overgeleverd aan regeringen die welbewust, of als neveneffect van hun beleid, meewerken aan de verdere uitsluiting en racialisering van vluchtelingen. Zij worden steeds meer weggezet als een aparte categorie mensen waar iets mee mis is. Niet als mensen die in omstandigheden terecht zijn gekomen waar ze part noch deel aan hebben. Die categorisering is gebaseerd op herkomst, godsdienst en huidskleur. Dat is geen feitenvrije ‘kletspraat van de linkse kerk’; het blijkt keihard uit de cijfers en de uitvoeringspraktijk ter plaatse.

Op een studiedag die een aantal weken geleden op de Vrije Universiteit werd georganiseerd over raciale uitsluiting werd dat zonneklaar aangetoond. Niet zozeer wat er op papier staat, maar wat er in de praktijk gebeurt, creëert de ondragelijke omstandigheden waarin vluchtelingen zich bevinden. Die omstandigheden zijn door de Turkije-deal niet minder geworden, maar juist toegenomen. Dat staat de ‘nu-nog-niet vluchtelingen’ van de toekomst ook te wachten als er een ‘Noord-Afrika-deal’ komt.

Dat GroenLinks hier een grens trekt is geen kiezersbedrog, maar een teken dat de partij de rug recht houdt en niet bereid is mee te werken aan deze onmenselijke vormen van uitsluiting.