De Turkse pro-Koerdische partij HDP heeft in historisch opzicht een belangrijke kans om een eind te maken aan de golf van geweld in Turkije. De HDP kan ervoor zorgen dat de terroristische organisatie PKK stopt met het plegen van aanslagen. HDP-leider Selahattin Demirtaş moet een voorbeeld nemen aan Sinn Féin-leider Gerry Adams, die het Noord-Ierse vredesproces uiteindelijk op gang kreeg door geweld resoluut te veroordelen.

Met de dodelijke aanslagen die de PKK sinds 21 juli pleegt heeft de terroristische organisatie een bijna 3 jaar durende wapenstilstand verstoord. De 80 HDP-parlementariërs zijn hierdoor ernstig in verlegenheid gebracht. Jammer, want een politieke oplossing voor de Koerdische kwestie was dichterbij dan ooit.

De partij moet nu stevig stelling nemen. Met elke nieuwe PKK-aanslag wordt het voor de HDP immers moeilijker om politiek te bedrijven. De partij zal bij volgende verkiezingen veel stemmen verliezen als geweld nu plaats maakt voor democratische middelen.

In haar partijprogramma belooft de HDP met betrekking tot de Koerdische kwestie “onder alle omstandigheden de oplossing binnen democratische grenzen in het parlement” te zoeken.

Het wordt tijd dat de HDP de daad bij het woord voegt en actief een oplossing afdwingt voor de kwestie. Dat kan alleen door het PKK-geweld resoluut af te wijzen.

Veel HDP-stemmers zijn teleurgesteld; zij hadden gehoopt dat door de sterke vertegenwoordiging van de Koerden in het parlement, de PKK de wapens zou neerleggen en de Koerdische kwestie binnen democratische grenzen opgelost zou worden. Maar na het succes van de HDP bij de parlementsverkiezingen op 7 juni heeft de PKK meteen laten weten dat de HDP de PKK niet kan dwingen de gewapende strijd te staken. En verzoenende uitspraken van Demirtaş werden door PKK-leiders stelselmatig tegengesproken. In plaats van door te zetten deed Demirtaş een stapje terug en zei dat alleen de gedetineerde PKK-baas Abdullah Öcalan ervoor kan zorgen dat de PKK de wapens neerlegt.

Historische kans

De HDP moet zich steviger opstellen tegenover de PKK. De partij mag deze historische kans niet verspelen. Want er zijn meer gevaren. President Recep Tayyip Erdoğan ziet bijvoorbeeld liever geen pro-Koerdische partij binnen het parlement. De afgelopen jaren kreeg de president dankzij het vredesproces dat zijn partij AKP in gang zette veel steun en stemmen van de Koerden. Maar met de opkomst en het succes van de HDP heeft de AKP bijna alle Koerdische stemmen verloren, en daarmee de mogelijkheid een meerderheid in het parlement te veroveren. En de president ontpopt zich opnieuw als opportunist; nu aast hij – met militaire operaties tegen de PKK – ineens op de nationalistische stemmen zodat hij bij vervroegde verkiezingen weer een meerderheid in het parlement verovert. Recent verklaarde hij zelfs dat er “geen Koerdisch probleem” is in Turkije.

De HDP moet ondanks PKK en Erdoğan zorgen dat de wapens worden neergelegd.

Dermirtaş zelf zei tijdens een recente toespraak dat “niet de AKP, maar alleen de HDP” ervoor kan zorgen dat de wapens neergelegd worden en Koerdische strijders “overtuigd kunnen worden van de bergen af te komen”.

Dodelijke aanslagen

Juist nu moet de HDP de PKK overtuigen te stoppen met het plegen van aanslagen, zodat ook het Turkse leger stopt met militaire operaties, en beide partijen weer aan tafel kunnen zitten om te werken aan een democratische oplossing. Vrijwel dagelijks pleegt de PKK nu dodelijke aanslagen op politieagenten en militairen, en bestoken Turkse F-16’s PKK-doelen in Noord-Irak. Intussen eist de Turkse regering dat de PKK al zijn strijders terugtrekt uit Turks grondgebied, waarna de regering zal stoppen met de anti-PKK-operaties.

Demirtaş moet deze eis van de regering voluit steunen en de PKK-leiders voor het blok zetten, zodat het vredesproces nieuw leven ingeblazen kan worden. De Verenigde Staten en de Europese Unie moeten op hun beurt de PKK dwingen deze nieuwe situatie te accepteren.

Als de terroristische aanslagen doorgaan verliest de HDP haar cruciale rol in de Koerdische kwestie en is een oplossing voor dit conflict verder weg dan ooit.

Dit opiniestuk is op 17 augustus gepubliceerd in Trouw.

Mehmet Cerit is hoofdredacteur van Zaman Vandaag en Zaman Hollanda. Volg hem op Twitter: @Ceritm