10.5 C
Amsterdam

Helpt voetbalsucces Marokkanen vooruit?

Thomas von der Dunk
Thomas von der Dunk
Publicist. Cultuurhistoricus.

Lees meer

Het onverwachte succes van het Marokkaanse voetbalteam op het WK maakte onvermoede Pan-Afrikaanse gevoelens wakker. Niet alleen in andere Arabische landen, ook in ‘zwart’ Afrika werd het als een soort collectieve triomf gevierd. Of dat gevoel van gemeenschappelijkheid zich ook tot de Turken uitstrekte, waarvan een deel juist bij Europa wil horen en eerder op Arabieren neerkijkt – denk aan de groeiende weerzin jegens Syrische vluchtelingen – bleef onduidelijk.

Opvallend is die Afrikaanse omarming van een Arabisch land wel. Bijvoorbeeld omdat geen Arabische regering ook maar op het idee komt om ooit misschien excuses aan te bieden voor haar slavernijverleden. De Nederlandse regering bood daarentegen na een moeizame aanloop, maar uiteindelijk in bewoordingen toch royaal, haar verontschuldigingen aan. Ook ziet ze de doorwerking daarvan in het heden onder ogen. In België verhindert het koninklijk huis vooreerst nog de eerste stap.

Laten we duidelijk zijn: al vijf eeuwen voor Europese slavenhandelaren voor de Afrikaanse kust opdoken, waren Arabische slavenkaravanen met dezelfde handel in de weer. En dat de daaruit voortvloeiende raciale vooroordelen niet verdwenen zijn, illustreert niet alleen de behandeling van menig zwarte Afrikaanse arbeider in Qatar de afgelopen tijd. Toen de Libiërs zich elf jaar geleden van Gaddafi bevrijdden, werden zwarte migranten in eigen land daarvan massaal het slachtoffer.

Niet minder opvallend was dat de Argentijnse wereldtitel dezer dagen ook in Suriname als iets ‘eigens’ werd meegevierd. Argentinië is immers van alle Zuid-Amerikaanse landen zo’n beetje het meest Europese, het land waar de oude blanke koloniale elite nog het meest de toon zet. Meer bijvoorbeeld dan in Brazilië of Peru of Bolivia. Een inheemse president, zoals Evo Morales in La Paz, is in Buenos Aires volstrekt ondenkbaar.

Wint in Suriname de geografische identiteit het nu van de etnische? Is het heden belangrijker dan de herkomst? Waar zou de Surinaamse sympathie gelegen hebben, als het eindduel niet tussen Argentinië en Frankrijk was gegaan, maar tussen Argentinië en Marokko? Of tussen het Argentijnse en het Senegalese team?

De kennelijke identificatie met de Argentijnen staat in elk geval haaks op de recente tendens onder zwarte Surinamers om – ook in de context van de hele slavernijdiscussie – juist hun Afrikaanse wortels te benadrukken. Dat vertaalt zich, op zich begrijpelijk, in de zoektocht naar ‘waar we oorspronkelijk vandaan komen’ – een vraag, die door buitenstaanders juist niet meer gesteld mag worden.

In de commentaren viel te beluisteren dat het Marokkaanse succes de Arabische wereld  enorm veel zelfvertrouwen gaf

Terug naar het succes van het Marokkaanse team, dat pas in de halve finale het onderspit dolf tegen het Franse, en waarvan een groot deel overigens ook Afrikaanse wortels heeft. De voortdurende transfers en vele dubbele paspoorten maken overigens het idee van een wedstrijd tussen ‘nationale teams’ steeds minder houdbaar. Zeer veel topspelers spelen in gewone competities voor een club uit het ene land, en komen dan in het WK plots uit voor een ander land.

In de vele commentaren op het Marokkaanse succes viel regelmatig te beluisteren dat dit de Arabische wereld een enorm zelfvertrouwen gaf. Dat effect zou zijn versterkt dankzij gastland Qatar, dat volgens FIFA-maffiabaas Infantino voor ‘het beste WK’ ooit gezorgd had, omdat het zo vlekkeloos verlopen was. Ja, in dictaturen en autocratieën loopt zoiets al gauw vlekkeloos – geen last van hinderlijke demonstranten.

Ik kan u verzekeren dat ook van de Hitlerspelen van 1936 veel buitenlandse bezoekers onder de indruk terugkwamen: wat een goed georganiseerd land! Alleen bleken de nazi’s de jaren daarna ook enige minder frisse zaken ‘goed’ te kunnen organiseren. Dat gaat vaak samen.

Bij deze vorm van sportwashing heeft een dubieus regime ongetwijfeld publicitair baat – of het nu een Duitse dictator of een Qatarese emir betreft. En het Marokkaanse voetbalsucces straalt vast ook af op de eigen autocratische koning. ‘Nationale glorie’: dat bieden veel bloedbevlekte machthebbers – Poetin in Sotsji in 2014, Xi in Peking in 2008.

Maar hebben hun onderdanen ook profijt van die nationale glorie, waarin nu alle westerse kritiek op mensenrechtenschendingen wordt gesmoord? Zouden zij niet gebaat zijn bij meer bestaanszekerheid, meer vrijheid en politieke medezeggenschap, een eerlijke rechtstaat? Of is dat te Europees gedacht, een vorm van arrogant cultuurimperialisme, zoals menig autocraat dan met een beroep op de ‘eigen cultuur’ hard roept?

Nu u hier toch bent...

Goede journalistiek kost geld. Leden en donaties maken onze gebalanceerde berichtgeving over biculturaliteit, zingeving en vrijheid mogelijk. Steun ons daarom als u ons werk belangrijk vindt.

Vertel mij meer!
- Advertentie -