Met Dick Schoof betreedt de surveillance-samenleving de politiek. Dat is niet zozeer het begin van iets nieuws, maar eerder een afronding van het nieuwe tijdperk waar we al een tijdje in verkeren. Een wereld waarin technologie overheden in staat stelt burgers tot data te reduceren en zo van alle menselijkheid te ontdoen. Natuurlijk waren het vooral migranten waar deze mensonterende procedure het eerst op werd toegepast, want de migrant is in afwachting van zijn burgerschap vogelvrij. Een proefkonijn.

Schoof overzag een operatie waarin nepaccounts werden aangemaakt om burgers te volgen, waaronder veel moslims. Het mocht niet maar het gebeurde toch. De Duitse filosoof Peter Sloterdijk formuleerde dat in zijn Kritiek van de Cynische rede (1983) nog wat scherper: ze weten dat het niet mag maar ze doen het toch. En waarom gebeurde het? Omdat ze weten dat ze er mee weg zullen komen. Wanneer veiligheid staatsraison wordt gaat dat ten koste van de vrijheid van de burger. Dus eigenlijk is veiligheid een ander woord voor knechtschap.

Ik denk dat Dick Schoof in eerste instantie helemaal niet zo alomvattend wilde surveilleren, maar eenmaal geconfronteerd met de geweldige, grenzeloze mogelijkheden die de technologie biedt, kon hij geen weerstand meer bieden. Het is een beetje als de ontdekking van het vuur: je kan er mee barbecueën maar je kan er ook een lekkere fik mee maken, in beide gevallen geeft het ontzettend veel macht. We gaan het allemaal uitproberen.

Eigenlijk is veiligheid een ander woord voor knechtschap

Gezichtsherkenning heeft ook zijn voordelen, wordt ons ondertussen verkocht. Op Schiphol moest ik bij de paspoortcontrole langs een camera. Ik was sneller dan ooit bij de gate. Maar wat als je gezicht overeenkomt met iemand die wordt gezocht in mijn land van herkomst? Wie verzekert mij dat het systeem waterdicht is? En wie verzekert mij dat al die informatie niet lekt naar instanties die het tegen me kunnen gebruiken? Hackers kregen toegang tot het streng beveiligde Ticketmaster, wat bewijst dat onze persoonsgegevens niet veilig zijn.

Juist migranten hebben hier een hoop te vrezen. Je zal maar uitgezet worden en in het moederland in handen vallen van een veiligheidsdienst die alles van je weet, dankzij het voorbereidende werk van Dick Schoof.

Dick Schoof is een fanatiek marathonloper. Wat ik weet van marathonlopers, ik ben er zelf ook een, is dat ze geobsedeerd zijn door rendement, efficiëntie en een goed resultaat halen. Kortom: ze bereiden zich terdege voor op de wedstrijd. De marathonloper gaat er vanuit dat de weg lang en vol hobbels zal zijn. Dat geeft de marathonloper een winnende voorsprong op de korte termijndenkers. Daarnaast zijn marathonlopers verliefd op de discipline die ze aan de dag leggen. Gaan op tijd naar bed. Hebben geen tijd voor small talk. Gaan graag de diepte in. Altijd serieus.

Dick Schoof kan niet anders of in conflict komen met populistische poseurs als Caroline van der Plas, die het vooral van haar vlotte babbel moet hebben en nog geen stap teveel zet. Ze koketteert met haar ongezonde levensstijl alsof het een kwaliteit op zich is.

Schoof zal zich ergeren aan Omtzigt die altijd het fitste jongetje van de klas wil zijn maar als het er echt om gaat ten onder gaat aan faalangst. Die wanneer er moet worden gevochten in de race hopeloos opgeeft. En dan is er Wilders, de eeuwige stuurman aan  wal. Die wrokkige toeschouwer langs het parcours die de vrijheid van de marathonloper misgunt. Die alles beter meent te weten maar als puntje bij paaltje komt niet de spontaniteit kan opbrengen om tot een waardevolle ervaring te komen.

Schoof moet een marathon lopen met mensen die nooit in hun leven ergens voor hebben moeten rennen.