8.8 C
Amsterdam

Kaags papisme is nu eenmaal moslimvriendelijker dan Segers’ calvinisme

Thomas von der Dunk
Thomas von der Dunk
Publicist. Cultuurhistoricus.

Lees meer

Paus Franciscus vredig op de foto samen met de sjiitische grootayatollah Al-Sistani in Irak, zoals anderhalve week geleden het geval was – wat zou het katholieke deel van Wilders’ aanhang daarvan vinden? En de SGP, gezien haar wens om de islam in Nederland de facto te verbieden? Of zou die hierin juist een bevestiging vinden van de opdracht in haar beginselprogramma om alle valse afgoderij te weren, waartoe door de opstellers toen zeker nog eveneens de katholieke variant van het christendom gerekend werd?

‘Liever Turks dan paaps’, zo luidde ooit de calvinistische strijdleus tegen Spanje – maar wat als ‘de Turken’ en de papen elkaar plots vinden in Ur, tussen de brokstukken van de legendarische geboorteplaats van Abraham? Heet het dan dat katholicisme en islamisme één pot nat zijn?

Een ding is duidelijk: een steile calvinist zou hier in Ur toch niet zo snel naast een moslim hebben gestaan.

Neem de beide Nederlandse lijsttrekkers met veel Midden-Oosten-ervaring, Sigrid Kaag van D66 en Gert-Jan Segers van de ChristenUnie. De katholiek Kaag kwam er als diplomaat, en keerde met een Palestijn als echtgenoot naar Nederland terug. De gereformeerde Segers kwam er als zendeling, en dat is wat anders dan een diplomaat. Een zendeling zendt. Een ontvangsttoestel ontbreekt vaak. Tot een huwelijk leidde zijn verblijf in Caïro dan ook niet. Het bevestigde Segers slechts in de diepe kloof die naar zijn mening tussen christendom en islam bestaat.

Ik denk niet dat dat verschil geheel toevallig is. Daar zijn twee redenen voor, of eigenlijk zelfs drie.

Ten eerste is het katholicisme in de praktijk in zijn denken veel flexibeler dan het calvinisme. Voor de overtuigde calvinist is er maar één bron van waarheid: het Woord van de Bijbel. Er staat wat er staat – hoe mistig dat soms ook is. Als het, gemeten aan de hedendaagse normen, erg pijnlijk is wat er staat – dat godslastering met steniging moet worden gestraft, ofzo (Leviticus 24:16) – dan leidt dat tot veel gekerm en gekronkel. Mooie voorbeelden van zulk gekronkel zagen we recent weer in het Nieuwsuur-interview met SGP-voorman Kees van der Staaij.

De katholiek Kaag kwam als diplomaat in het Midden-Oosten, de gereformeerde Segers als zendeling – en dat is wat anders dan een diplomaat

Voor katholieken telt niet slechts het evangelie, maar ook tweeduizend jaar traditie vol kerkvaders, pausen en heiligen die ook allemaal iets leerzaams hebben gedaan en gezegd. Dat biedt uitwijkmogelijkheden, als de oude leer op het moderne leven botst. De Schepping in zes dagen? Het Vaticaan heeft het er gewoon niet meer over, terwijl men op de Veluwe over Darwins evolutieleer nog steeds steunt en kreunt. 

Credo quia absurdum – ‘ik geloof het, omdat het absurd is’, aldus de Latijnse bezweringsspreuk van de oude kerkvader Tertullianus: ook dat is zo’n favoriete katholieke vluchtheuvel zodra het voor het verstand ingewikkeld wordt. Een calvinist pretendeert steeds rechtlijnig logisch te denken. Helaas: de Bijbel laat dat niet altijd toe.

Die katholieke flexibiliteit uit zich ook op cultureel vlak. Nog steeds supranationaal georganiseerd, in tegenstelling tot de nationaal georganiseerde protestantse en oosters-orthodoxe kerken, is de katholieke kerk ook in cultureel opzicht veel eclectischer. Zij heeft alle eeuwen door heel veel ‘heidense’ opvattingen in zich opgezogen, zich aan lokale gebruiken aangepast, om het kersteningsproces te vergemakkelijken. Aan Venus of Mars gewijde Romeinse tempels werden in aan Maria of Petrus gewijde kerken veranderd – de bekeerden konden zo gewoon onder nieuw gesternte naar hun oude vertrouwde heilige plek blijven komen.

Reden twee voor het verschil tussen Kaag en Segers: katholieken zijn door die culturele flexibiliteit – er leiden vele wegen naar Rome – ook vaak een stukje diplomatieker. Dat botte Hollandse ‘Ik zeg wat ik vind’ (door de Hollander zelf als ‘eerlijkheid’ geroemd) is niet zo hun ding. Dat is in het Midden-Oosten met al z’n trauma’s en gevoeligheden wel zo handig.

Ten slotte: de katholieken leggen meer nadruk op het Nieuwe Testament, de calvinisten op het Oude. Daaruit vloeit voor de laatsten een grote verbondenheid met het jodendom voort. Dat betekent dat katholieken veel kritischer ten opzichte van Israël staan – vergelijk naast Kaag ook oud-premier Dries van Agt en voormalig minister van Buitenlandse Zaken Hans van den Broek met Segers. Voor het kunnen slaan van een pauselijke brug naar moslims is dat geen irrelevant punt.

Nu u hier toch bent...

Goede journalistiek kost geld. Leden en donaties maken onze gebalanceerde berichtgeving over biculturaliteit, zingeving en vrijheid mogelijk. Steun ons daarom als u ons werk belangrijk vindt.

Vertel mij meer!
- Advertentie -