10.1 C
Amsterdam

Komt er ooit nog een einde aan de Haga-saga?

Thomas von der Dunk
Thomas von der Dunk
Publicist. Cultuurhistoricus.

Lees meer

Een saga is een zich eindeloos voortslepende verhalencyclus. Bij twee van zulke zich eindeloos voortslepende verhalen werden wij de afgelopen maanden steeds weer opnieuw met verrassende wendingen geconfronteerd.

De ene betrof de Brexit, die – met de jongste van Boris Johnson afgedwongen aanvraag in Brussel om uitstel – steeds meer van een concrete stap in een chronische ziekte lijkt te zijn veranderd. Als u het nog allemaal precies kunt volgen, moet u het zeggen.

Het andere zich alsmaar voortslepende verhaal draait om het islamitische Cornelis Haga Lyceum in Amsterdam. Ook hiervoor geldt: als u het nog allemaal kunt volgen, moet u het vooral zeggen.

Eerst was er, begin maart, een alarmerend rapport van de AIVD: het onderwijs stond de integratie van de leerlingen in de Nederlandse samenleving in de weg. Er zouden radicale predikers rondsluipen die de tere kinderzieltjes met salafistische haat jegens ongelovigen vulden, er waren zelfs banden met jihadisten. Kortom: een echt gevaar voor de democratie.

Toen kwam er in juni een tweede rapport, ditmaal van de onderwijsinspectie. Dat stond haaks daarop. Nu heette het dat er met de lessen in ideologisch opzicht niets mis was. Maar het financieel beheer was een zootje, en de schoolleiding – hoofdzakelijk bestaande uit twee Albanese broers – zou zichzelf schaamteloos verrijken.

Het leidde tot obstinate ouders, tot een burgemeester die voor domme gans werd uitgemaakt, tot een gang naar de rechter, tot een ministerie dat dreigde de geldkraan dicht te draaien als die corrupte broers niet pijlsnel vertrokken.

En toen kwam er een maand later weer een rapport, van de accountant: de financiën waren op orde, er was geen enkele onrechtmatigheid over 2018 vastgesteld.

Ga er als minister of wethouder, die hier toch iets mee moet, maar aan staan. Wie moet je geloven? Heb je net een besluit genomen om krachtdadig over te komen, wordt de legitimatie daarvan door een volgende autoriteit onderuit gehaald. Want zowel de AIVD, als de onderwijsinspectie, als de accountant mogen toch op hun terrein als deskundig en zorgvuldig gelden?

Duidelijk is dat de AIVD het Amsterdamse stadsbestuur in een onmogelijke positie had gebracht. Harde beschuldigingen uiten, maar om redenen van staatsveiligheid de feiten die die harde beschuldigingen zouden rechtvaardigen niet ook openbaar maken – feiten op grond waarvan de politiek verantwoordelijke bestuurders geacht werden nu maatregelen te nemen.

De AIVD negeren was geen optie – maar blindelings volgen eigenlijk evenmin. Het normale proces van hoor en wederhoor was niet mogelijk: de school kon zich niet echt verweren, het stadsbestuur kon zijn optreden niet echt verdedigen, omdat de bestuurders zelf niet precies mochten weten waarop dit berustte. Zowel voor de rechtsstaat als de democratie is dat een hoogst dubieuze ontwikkeling. Maar bij een ‘echt gevaar voor de democratie’ kun je ook niet je schouders ophalen.

En toen moest dat bredere onderzoek van NRC en Nieuwsuur naar de invloed van het salafisme op islamitische weekendscholen en basisscholen nog komen. Dat onderzoek kwam begin september, toen iedereen weer terug was van reces. Dat onderwijs bleek in veel gevallen min of meer dezelfde kwalen te vertonen als waarvan de AIVD het Haga Lyceum had beticht.

Ach, zo’n onderzoeksinstituut wil ook zijn plaats op de markt niet verspelen

In het kielzog daarvan ging ook het Verwey Jonker Instituut onderuit. Drie jaar geleden had dit, door het Utrechtse stadsbestuur daarom gevraagd, de alFitrah-moskee onderzocht. De uitkomst was positief. Nu volgde, van hetzelfde instituut én dezelfde onderzoeker Ahmed Hamdi, een tweede onderzoek. De uitkomst daarvan was totaal tegengesteld. Geen professionele koranschool, maar een problematische sekte, waar de kinderen afkeer van ongelovigen wordt bijgebracht.

De verklaring voor het verschil getuigt van een schokkende vorm van wegkijken. Zoals Hamdi zelf op 28 september in NRC over het eveneens door hem onderzochte weekendonderwijs in de Amsterdamse El Tawheed-moskee wordt geciteerd: ‘De insteek van ons onderzoek was positief: waarin kan de gemeente de moskeeën ondersteunen? Het was niet de bedoeling om te kijken naar de inhoud van het lesmateriaal.’

En omdat dat niet uitdrukkelijk werd gevraagd, heeft hij dat nagelaten, kennelijk blij zo daaraan te kunnen ontsnappen: dat zou maar tot een pijnlijke confrontatie leiden, en dan is van die positieve insteek weinig over. Het moet in dit land natuurlijk nog wel een beetje gezellig blijven. Om vervolgens in het positieve rapport doodleuk te vermelden dat het onderzoek bedoeld was om inzicht te krijgen in het curriculum, de gebruikte materialen en de methodiek.

Om alFitrah, waarover eveneens verontrustende verhalen naar buiten waren gekomen, in 2016 tot meewerken te bewegen, ging men akkoord met een aantal eisen van de moskee: die bepaalde welke lessen werden bijgewoond en met welke ouders en leerlingen men mocht spreken. Conclusie van het Verwey Jonker Instituut: de lessen waren positief. Op de vraag hoe het nu zat met die afkeer van ongelovigen zei Hamdi tegenover de Utrechtse gemeenteraad: ‘Dat zijn wij niet tegengekomen.’

Tja, als je bij een onderzoek naar de Oeigoeren alleen maar afgaat op degenen met wie je van Beijing mag spreken, dan krijg je vast ook een heel erg positief rapport. In Hong Kong trappen ze daar niet in.

Het meest verbijsterende is dan ook dat de gemeenteraad, die de uitkomst terecht niet helemaal vertrouwde, ook voor een nieuw rapport toch weer bij het Verwey Jonker Instituut aanklopte. En nu valt te lezen dat de boodschap van AlFitrah ‘lijnrecht ingaat tegen democratische beginselen’.

Ach, zo’n onderzoeksinstituut wil ook zijn plaats op de onderzoeksmarkt niet verspelen, moet je maar denken. Dus als de opdrachtgever nu in plaats van een positieve insteek plots een wat kritischere insteek verlangt, dan krijgt die dat. Professioneel is anders.

Nu u hier toch bent...

Goede journalistiek kost geld. Leden en donaties maken onze gebalanceerde berichtgeving over biculturaliteit, zingeving en vrijheid mogelijk. Steun ons daarom als u ons werk belangrijk vindt.

Vertel mij meer!
- Advertentie -